Алматы қаласының агломерациясын қалыптастырудың экологиялық ерекшеліктері

Көптеген көрсеткіштер бойынша Алматыдағы балалардың денсаулық жағдайы радиациялық аймақтардағы балалардың денсаулығынан да нашар болып келеді. Бұл аймақта соңғы жылдар бойынша балалар өлімінің құрылымы да туа біткен аномалиялар бірінші орынға ие болып отыр.

Өнеркәсіп орындарының  қалдықтары, үй-жәй шаруашылығын жылыту орындарындағы сұйық және қатты отынның толық жанып бітпеген өнімдері және автокөлік газдары, міне осылар қаланың үш негізгі ластау көзі болып табылады.

Қоршаған ортаның тигізетін  әсері туралы айтарлықтай жұмыстар жүргізіліп келгенмен, қоршаған ортаның  негізгі объектілерінің сапасы мен  санын Алматы қаласы тұрғындарының  денсаулығына, дертке шалдығу деңгейіне байланысты мәліметтер әлі де болса өте аз.

Сондықтан қазіргі Алматыдағы объектілердің сапасын анықтап, экологиялық қолайсыз аудандарға бөлу қажет. 

Алматы қаласында экологиялық  өте қауіпті деп саналатын  аудандар:

а) Машина құрылысы кәсіпорындарының топтасқан жері

ә) Асфальтбетон, Алматы «Каздорремаш» жөндеу механикалық зауыттар территориясы

б) Райымбек даңғылы мен  Сейфуллин даңғылы қиылысқан  дері мен оңтүстік-батыс жағындағы  территориясы

в) «Саяхат» автовокзалы  мен оған жақын территориялар

г) Рысқұлов көшесінің солтүстік жағы

Алматы қаласының атмосфера  ластануының жоғарғы аясы көбінесе осы аймақтың қазаншұңқырлы жер  бедері жағдайындағы жер бетіндегі  ауа температурасының инверсиясымен  және жердің тымық тәртібімен байланысты. Қаланың атмосферасы – өнеркәсіптік ландшафттар атмосферасына жатады.

Радиацияның табиғи көздерінің ішінен ең қауіптісі радон. Радонның халық денсаулығына қатысты тұрғын үй ғимараттардағы проблемасы әлемде бірінші орында тұр. Алматы қаласында халықты радиациялық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету болысындағы приоритетті проблемалардың бірі иондаушы сәулеленудің табиғи көздерінің әсерінен қорғау.

Қаланың оңтүстік бөлігі (Райымбек даңғылынан оңтүстікке) потенциалды  радон қаупі болып табылады. Радонды проблеманың ең маңызды аспектілерінің бірі – радонның беттік деңгейімен сейсмобелсендік деңгейі арасындағы тығыз байланысы. Бедерді біртіндеп артуы және тау жыныстарының жер бетіне орналасуымен бірге қаланың оңтүстік бөлігінде құрылыстың кеңеюінде Алматының бұл бөлігінің жәй радон қауіпті ғана емес алайда топыраққа радон концентрациясын оның ғимаратта жинақталуын анықтау үшін және радонның тұрғын үйлерге түсуін азайту әдісін жасау үшін сәйкес ұсыныстарды беру үшін егжей-тегжейлі зерттеуді қажет етеді.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Коробкин В.А., Лященко Л.В., Лищенко Г.Х., Стуканов В.А. Токсикологические свойства сточных вод. Алматы
2. Белозеров Е.С. Современные проблемы оценки движущих факторов здоровья. Население-гигиена окружающей среды 1998. 3-4 бет.
3. Кенесариев У.С., Мусин Е.М., Амрин М.К. Гигиеническая оценка техногенных биохимических провинций Республики Казахстан и их клинико-эпидемиологической классификации // Сб. Актуальные вопросы гигиены и профпатологии в Казахстане. Алматы. 1994, 129-133 бет.
4. Құлқыбаев Г.А. Медицинские аспекты экологии / Караганда, 1995. 25-29 бет.
5. Острикова В.М., Байжанова М.К. Газопоглатительная, пылеулавливающая способность деревьев и кустарников в условиях  г. Алматы / Сб. Региональное использование и охрана природных ресурсов Северного и Центрального Казахстана. Алматы. Изд. ГВС, 1999, 143-144 бет.
6. Фурсов В.И. Содержание свинца в окружающей среде и в организме жителей г. Алматы и ее пригородов. Информационное письмо 1995 жыл
7. Молдақұлова М.М. Экологические проблемы крупных городов // Здр. Казахстана № 5 1996, 24-27 бет
8. Ренкевич В.Э. Экологические проблемы столицы // Здравоохранение Казахстана, № 4, 1995, 19-21 бет
9. Шардабаев М.С. Экологическое районирование крупного промышленного города // Методические рекомендации, Қарағанды қ. 1994 жыл
10. Щербак В.Г. Роль растительных индикаторов в выявлении загрязнений окружающей среды / Тезисы докладов конференции/ Окружающая среда здоровье человека. Барнаул, 1991, 63 бет
11. Омарова М.Н., Байназарова С.Ж. Алматы қаласын техногенді әсеріне байланысты аймақтарға бөлу, Алматы, 1998, 66-69 бет
12. Омарова М.Н. Алматы қаласындағы өсімдіктерді ауаны ластауынан қорғауға пайдалану. Проблемы окружающей среды в республике Казахстан, Алматы, 1998, 70-72 бет
13. Жаркинов Е.Ж. Состояние экологической ситуации в Алматинской области и актуальные задачи научных исследований в этом регионе. Проблемы окружающей среды в Республике Казахстан, Алматы, 1998, 125-128 бет
14. Сабырбаева Х.С., Чигаркин А.В. Қолданбалы және медициналық экологияға кіріспе Алматы қаласы, Қазақ университеті, 2004 жыл, 36-52 бет
15. Скаков А.А., Елеуова К.Т. Оценка окружающей среды Алматинской области. – Алматы: Ғылым, 2002. –136 б.
16. Методика расчета концентраций в атмосферном воздухе вредных веществ, содержащихся в выбросах предприятий. РНД 211.2.01.01. –97. – 49 б.