Факторингтік және форфейтингтік операцияларының пайда болуы мен әлемдік нарықтағы рөлі

1. Форфейтермен келіссөздер. 

2. Экспортер мен импортер арасында саудалық келісім жасау.

3. Форфейтинг келісімін жасау. 

4. Экспорттық келісімді жүзеге  асыру. 

5. Форфейтинг келісімді атқару.

   Форфейтингтік келісім құнына келесілер кіреді:

1.қарыздық ресурстарды қолданғаны үшін төлем;

2.тәуекелге сыйақы;

3.аккредитивке қызмет көрсетуге комиссия.

Форфейтинг артықшылықтары Экспортер үшін:

- экспорттық келісімді жүзеге асыру барысында туындайтын дебиторлық берешекті басқарумен байланысты шығындарды азайту;

- тәуекелді, соның ішінде төлемеу тәуекелін форфейтерге беру;

- осындай келісімдердің құпиялылығы.

Форфейтер үшін:

- классикалық банктік несиелеуге қарағанда жоғарырақ табыс алу;

- банктік қызметті әртараптандыру;

- екінші нарықта алынған активтерді сату мүмкіндігі;

- жаңа клиенттерді тарту.

Импортер үшін:

- қажетті, соның ішінде бірегейлі өнімге ие болу;

- экспорттық келісім бойынша төлеумен қиындықтар туындаған жағдайда несиелеу мерзімін ұзарту мүмкіндігінің бар болуы;

- банкте несиелік желіні қолдану [2].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.1. Әлемдік нарықтағы факторинг және форфейтинг

 

 Әлемдік тәжірибеде факторинг қызметінің мұны мынадай екі элементтен тұрады: оған берілген құжаттарды мерзімінен бұрын төлеу барысында алынатын комиссия және пайыз. Комиссия шот-фактура сомасынан белгілі мөлшерде (әдетте, 1,5- 2,5 /о) деңгейінде белгіленеді. Мәміленің көлеміне қарай комиссия сомасы да өсіп отырады. Факторинг ережесі бойынша несие үшін төленетін пайыз мөлшерлемесі ақша нарығындағы (қысқа мерзімді несиелер нарығындағы) мөлшерлемеден 1—2 %-дай жоғары болып келеді.

        Қазіргі күні отандық кәсіпорындарға  қаржылық қызмет көрсету нарығында  көңіл аударарлық жаңа тиімді  қаржы құралы факторинг кеңінен  таралуда. Факторинг өзінің кәсіпорынның  қызметін дамытатын құрал ретінде  танылып, қазір Қазақстанда да  көптеген екінші деңгейдегі банктер онымен жұмыс жасап, факторингтік қызмет көрсетуде, сонымен бірге олармен бірқатарда фактор-компаниялар да пайда бола бастады.

 Факторингтік  операцияларды қолданудың нәтижесінде  кәспорындар өз қызметін үздіксіз  жүргізе алады, яғни ол мынаны білдіреді: көптеген кәсіпорындар өз қызметінің барысында кейде қаражат тапшылығына кезігеді, әрине айналымда қаржы жетіспеушілігі, тұтынушылардың өз қарыздарын дер кезінде өтемеуі деген сияқты мәмелелер болады. Бұл мәмелелерді шешу үшін кәсіпорын банктік несиеден бұрын осы факторингті қолданғаны өте тиімді. Факторингтің қай жағынан тиімді екенін түсінуіміз үшін алдымен оңай пайда болуы мен дамуына, жұмыс істеу механизміне сипаттама берейік.

 Алғашқыда  факторинг 16-17 ғ.ғ, пайда болған, оны саудагерлер өз тәжірибесіне алғаш енгізілген. Соңына қарай онымен сауда банктері айналыса бастаған. Басында олар тауар өндірушілерге өз тауарларын өткізуге, сатуға ықпал жасап отырған, содан соң олар тауарды өндіруші кәсіпорындардың жіберген тауарлары үшін ақшасын төлеп, тауарлы несие беруге көшкен, әрі қарай кейбір сауда делдалдары өз саудасын тастап, өз клиенттерімен қаржылық қарым-қатынасқа көшкен, яғни тауарды өндірушілерден шот-фактураларды сатып алып, ондағы қарыздық міндеттемені талап ету құқығына ие болды. Міне осылай факторингтік компаниялар пайда болған. Бірақ алғашында оларды тек қана банктік несиені алуға мүмкіндік болмаған жағдайда ғана қолданған. Ал қазіргі банктік қызметтің деңгейінің жоғары дамуы, сонымен қатар арнайы мамандандырылған несие мекемелерінің пайда болуы клиенттерге жоғары деңгейдегі, жан-жақты қаржылық қызмет көрсетуді дамытып отыр.