Автор работы: Пользователь скрыл имя, 13 Апреля 2013 в 19:08, дипломная работа
Егер осыдан он жыл бұрын жан басына шаққандағы жалпы ішкі өніміміз жеті жүз доллардан сәл ғана асса, 2004 жылдың соңында ол екі мың жеті жүз долларға жетті, ендеше 2005 жылы біздің жан басына шаққандағы жалпы ішкі өніміміз енді үш мың доллардай болады деген болжамымыз бар.
Мен 2010 жылы жан басына шаққанда жалпы ішкі өнімді 5 800 АҚШ долларынан асатын мөлшерге, яғни Чехия, Венгрия, Польша, Малайзия сияқты елдердің бүгінгі деңгейіне, 2015 жылы шамамен 9 000 АҚШ доллары мөлшеріне жеткізуге күшіміз жетеді деп санаймын. Жалпы, сатып алу қабілетінің шамасы жағынан бұл цифрларға біз қазірдің өзінде жақынбыз.
КІРІСПЕ..............................................................................................................3
НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН ТӨМЕНДЕТУДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ................................7
Өнімнің өзіндік құны, оның мазмұны және құрылымы.........................7
Өзіндік құнның жіктемелік белгілері, олардың ерекшеліктері............14
Өзіндік құнды есептеудің шетелдік тәжірибедегі әдістері...................22
«АДАЛ» АҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘЛЕУЕТІН ЖӘНЕ ӨНІМІНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН ТАЛДАУ....................................................................31
«Адал» АҚ қаржылық-экономикалық белсенділігін талдау................31
Кәсіпорын өнімдерінің өзіндік құн құрылымын талдау.......................42
«Адал» АҚ өндірістік шығындарының қалыптасуын талдау..............46
БӘСЕКЕ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН ТӨМЕНДЕТУ ТЕТІКТЕРІ.......................................................................52
Кәсіпорында өнімнің өзіндік құнын төмендету резервтері...................................................................................................52
Қазақстан Республикасындағы сүт өнімдерін шығаратын кәсіпорындарды дамыту бағыттары.......................................................62
ҚОРЫТЫНДЫ..................................................................................................75
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........................................
Кесте көрсеткіштеріне дәлірек тоқталсақ, 2005 жылы кәсіпорын жұмысшыларының еңбек өнімділігінің күндік мөлшерінің өскенін байқауға болады, яғни ол 38,9 %- ға арқан. Оны анықтау үшін:
Жұмысшылардың күндік еңбек өнімділігі = Жұмысшылардың еңбек өнімділігі / 265 күн. (12)
Ал жұмысшылардың сағаттық еңбек өнімділігі 2004 жылмен салыстырғанда, 2005 жылы 50,0 %- ға дейін өсті. Оны біз былай табамыз:
Жұмысшылардың сағаттық еңбек өнімділігі = Жұмысшылардың күндік еңбек өнімділігі / 8 сағ. (13)
«Адал» АҚ кәсіпорнының қаржылық жағдайын көп көрсеткіштер арқылы сипаттауға болады, осыған байланысты оларды келесі топтарға бөлуге болады:
Келесі кесте көрсеткіштеріне
сәйкес, кәсіпорын төлем қабілетті
болып есептеледі, егер белгілі бір
уақыт ішінде қарыз берушілермен,
қысқа мерзімдік төлемді
Қаржылық тұрақтылық көрсеткіші тартылған капиталдың қорғалған деңгейін сипаттайды. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде келесі шекті нормалар белгіленген:
Өзіндік коэффициенті 0,7-ден аз болмауы керек, яғни біздің қарастырып отырған кәсіпорнымыз қаржылық тұрақты деп айтсақ болады. Себебі, 2004 жылы ол көрсеткіш 0,91-ге тең, ал 2005 жылы 0,85-ке тең болып тұр.
Қарыз құралдарының үлесі 0,3-тен аспау керек. Бұл көрсеткішке де біз толық қанағаттанарлық десек болады, өйткені ол 2004 жылы 0,03-ке және 2005 жылы 0,09-ға тең.
Өзіндік және қарыз құралдарының қатынасы 0,1-ден көп болмауы керек, біздің мысалымызда ол 2004 жылы 0,03-ке тең, ал 2005 жылы ол 0,11-ге тең.
4–кесте – «Адал» АҚ-ның қаржылық жағдайын сипаттайтын көрсеткіштерді талдау
№ |
Көрсеткіштер |
Өлшем бірліктері |
Жылдар |
Ауытқулар +/- | |
2004 |
2005 | ||||
Өзіндік коэффициенті |
0,7 < |
0,91 |
0,85 |
- 0,06 | |
Қарыз құралдарының үлесі |
< 0,3 |
0,03 |
0,09 |
0,06 | |
Өзіндік және қарыз құралдарының қатынасы |
< 0,1 |
0,03 |
0,11 |
0,08 | |
Жалпы айналым капиталының коэффициенті |
0,75 |
0,98 |
0,23 | ||
Өзіндік құралдардың айналым коэффициенті |
0,82 |
1,15 |
0,33 | ||
Дебиторлық қарыздардың айналым коэффициенті |
29,19 |
60,96 |
31,77 | ||
Дебиторлық қарыздардың орташа айналым коэффициенті |
12,50 |
598,7 |
586,2 | ||
Барлық айналым активтерінің айналым коэффициенті |
2,64 |
3,20 |
0,56 | ||
Кәсіпорын мүлігінің рентабельділігі |
% |
19,74 |
21,08 |
1,34 | |
Өзіндік құралдардың рентабельділігі |
% |
27,70 |
24,07 |
-3,63 | |
Жалпы өндірістік қордың рентабельділігі |
% |
27,71 |
30,85 |
3,14 | |
Баланстық пайданың нормасы |
мың тг. |
26,5 |
20,5 |
-6 | |
Таза түсім нормасы |
мың тг. |
34,1 |
30,3 |
-3,8 |
2.2 Кәсіпорын өнімдерінің өзіндік құн құрылымын талдау
Жалпы, кәсіпорын өнімдерінің өзіндік құнын талдау мына көрсеткіштер арқылы жүргізіледі:
Төмендегі кестеде «Адал» АҚ шығаратын ауыл шаруашылық өнімдерінің ішінен бір тонна сүттің өзіндік құнын келтіреміз.
Кәсіпорын өнімдерінің өзіндік құны 2005 жылы 2004 жылғы деңгейден біршама жоғарылаған, оның себебі: материалдардың қымбаттауы, отын-энергия бағаларының шарықтауы және персоналдың еңбек ақысының артуына байланысты.
5-кесте – «Адал» АҚ өндіретін бір тонна сүттің өзіндік құнын есептеу, тг.
№ |
Шығын статьялары |
Жылдар |
Ауытқулар | ||
2004 жыл |
2005 жыл |
+/- |
% | ||
1 |
Негізгі және көмекші материалдар |
30000,0 |
35000,0 |
5000,0 |
16,7 |
2 |
Отын-энергия шығындары |
8000,0 |
8200,0 |
200,0 |
2,5 |
3 |
Үстеме шығындар |
5000,0 |
3000,0 |
-2000,0 |
-40,0 |
4 |
Персоналдардың еңбек ақысы |
9000,0 |
10000,0 |
1000,0 |
11,1 |
5 |
Еңбек ақыдан аударымдар |
6000,0 |
6800,0 |
800,0 |
13,3 |
6 |
Өндірістік өзіндік құн |
58000,0 |
63000,0 |
5000,0 |
8,6 |
7 |
Кезең шығындары |
22000,0 |
22000,0 |
- |
- |
8 |
Толық өзіндік құн |
80000,0 |
85000,0 |
5000,0 |
6,2 |
Бір тонна сүттің өзіндік
құн құрамында негізгі
Ең төменгі үлес отын-энергия шығындарының есебінен болған. Тиісінше, оның көрсеткіштері 2004 жылы 8 000 теңге, ал 2005 жылы 8 200 теңгеге, яғни 2,5 %-ға теңесті.
Үстеме шығындар біраз мөлшерде қысқарды. 2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда 40,0 %-ға кеміді.
Төмендегі 6-кесте мәліметтеріне сай, өсімдік шаруашылығы бойынша ең жоғары бағалы өнім соя болып отыр. Оның бір тоннаға өзіндік құны 20 000 теңге, бірақ өндіру мөлшері өте аз – 80 тонна. Ал ең арзан өнім болып жасыл жем-шөп табылады, оның құны тоннасына 1 000 теңге. Бидайдың толық өзіндік құны ең көп – 15,8 млн. тг.
Мал шаруашылығы цехы бойынша сүт өндірісінің өзіндік құны жоғары әрі көп мөлшерде. Оның тоннасына өзіндік құны 85 000 теңге, ал өндіру мөлшері 353,6 млн. тг.
6-кесте – «Адал» АҚ-ның өзіндік құн бойынша ауыл шаруашылық өнімдерін өндірудің жиынтығын есептеу
№ |
Ауыл шаруашылық өнімдерінің атауы |
Мөлшері, тонна |
Бір тонна өнімнің өзіндік құны, тг. |
Өнімнің толық өзіндік құны, млн. тг. |
1 |
Бидай |
1970,0 |
8000,0 |
15,8 |
2 |
Арпа |
490,0 |
7000,0 |
3,4 |
<span c |
Информация о работе Кәсіпорын өнімінің өзіндік құнын төмендету жолдары