Баға саясаты

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 28 Мая 2013 в 17:47, курсовая работа

Краткое описание

Нарықтық механизмнің негізгі элементтерінің бірі – баға. Нарықтық баға өндірушілердің және тұтынушылардың өз арасындағы бәсеке нәтижесінде қалыптасады. Бұған бәсекеден басқа да көптеген факторлар әсер етеді. Жалпы нарық бағасына нарыққа қатысушылардың бәрі де әр түрлі деңгейде тәуелді болады, әсіресе сұраным мен ұсыным нарықтық баға әсерінен қалыпты жағдайдан тез ауытқиды. Сондықтан да нарықтық бағаның құрылуын, қалыптасуын және оның ауытқу заңдылықтарын біліп отыру, әр фирманың табысты тұрақты алуына және өндіріс бағытын жетілдіруге негіз бола алады. Міне, әр салада, әр сферада және әр тауар түрі бойынша бағаның құрылуының маңызы мен маңыздылығы осында десек, артық айтқандық емес.

Скачать полностью (38.88 Кб) Сколько стоит заказать работу?

Прикрепленные файлы: 1 файл

Баға саясаты.doc

— 162.00 Кб (Скачать документ)

КІРІСПЕ

Бағаның құрылуы пәні жоғары оқу орындарындағы көптеген мамандықтар бойынша оқу бағдарламасына еніп отыр. Бұл пәннің негізгі міндеттері: өндіріс, тауарды өткізу, құнның қалыптасуы, жалпы ішкі өнім мен ұлттық табыстың өндірілуі, оның бөлінуі және пайдаланылуы, баға түрлері, олардың негізгі принциптері мен есептеу жолдарын анықтау. Жалпы баға – күрделі экономикалық категория. Сондықтан да баға теориясын түсіну және оны нақты практикада іс жүзінде қолдана білу болашақ мамандар үшін аса қажет. Өйткені, Қазақстан Республикасы жағдайында бағаның құрылуының өзіндік ерекшеліктері бар. Атап айтсақ, бағаның құрылуы өндіріс және айналым шығындары негізінде және бағаның нарықтағы сұраным мен ұсынымның өзара әрекеті негізінде құрылуы, бағаның нарықтық қатынастардағы орны, баға құрылымының механизмі және оның өзіндік сипаты тұрғысындағы өзекті мәселелер бәсекелестік ортаға тікелей әсер етеді. Сондай-ақ экспорт және импорт тауарлары мен қызмет көрсету түрлерінің сыртқы сауда бағасы және ұлттық баға жүйесі, сыртқы сауда бағасының жіктелуі, экспорт және импорт тауарларының ішкі бағасы және оның қалыптасу тәсілдері мен принциптері, сонымен қатар экспорттық және импорттық қосымша, сараланған валюта коэффициенті, оның мәні және есептеу тәсілдері, Қазақстан Республикасына ТМД елдерінен әкелінген тауарлар бағасын есептеу әдістемесі де экономикадан өзіндік орын алады.

^{Жұмыстың
негізгі} ^{мақсаты:}

^{Қазақстан
Республикасындағы
тауарларға баға қалыптастыру
саласын дамытудың актуалды
мәселелерін табуға
ұмтылыс және мемлекеттік
нарықтық саясатының
мазмұнын талдау.}

^{Жұмыстың
негізгі міндеттері:}

^м^а^р^к^е^т^и^н^г ^ж^ү^й^е^с^і^н^д^е^г^і ^қ^ы^з^м^е^т ^к^ө^р^с^е^т^у ^м^е^н ^т^а^у^а^р^л^а^р^д^ы^ң ^а^л^ғ^а ^ж^ы^л^ж^у^ы^н ^қ^а^м^т^а^м^а^с^ы^з ^е^т^у ^м^ә^с^е^л^е^л^е^р^і^н ^а^ш^ы^п ^к^ө^р^с^е^т^у^;
^м^а^р^к^е^т^и^н^г^т^е^г^і ^б^а^ғ^а ^с^а^я^с^а^т^ы^н^ы^ң ^т^а^у^а^р ^м^е^н ^қ^ы^з^м^е^т ^к^ө^р^с^е^т^у^д^і^ң ^д^а^м^у^ы^н^д^а ^к^е^р^і ^ә^с^е^р ^т^у^ғ^ы^з^а^т^ы^н ^ф^а^к^т^о^р^л^а^р^д^ы ^к^ө^р^с^е^т^у^;
^м^а^р^к^е^т^и^н^г ^ж^ү^й^е^с^і^н^д^е^г^і ^т^а^у^а^р ^м^е^н ^қ^ы^з^м^е^т ^к^ө^р^с^е^т^у^д^і^ң ^қ^а^л^ы^п^т^ы ^д^е^ң^г^е^й^д^е ^д^а^м^у^ы ^ү^ш^і^н ^б^а^ғ^а ^с^а^я^с^а^т^ы^н^ы^ң ^м^а^з^м^ұ^н^ы^н ^т^а^л^д^а^у ^ж^ә^н^е ^о^н^ы ^і^с^к^е ^а^с^ы^р^у^;

1 тарау. Маркетингтегi баға қалыптастыру саясаты.

1.1 Баға нарықтық шаруашылық категориясы ретінде.

Нарықтық экономика жағдайында баға қалыптастыру µте к‰рделi процесс.

¤нiмге қойылған баға табыстың д±рыс т‰суiн қамтамасыз етуi керек жєне ол кєсіпорынның шығындарын жауып, пайда єкелуге тиiстi.

¤з еркiмен бағаны кµтерiп, нарықтан тыс қалған фирмалар, ал керiсiнше бағаны тµмендету арқылы кµптеген қолайсыз жағдайға кездескен фирмалар iс-ж‰зiнде кµптеп кездеседi.

Баға - µндiрушiлер мен сатушылар т±рғысынан т±тыну қ±нының бағаланған µлшемі деп есептелiнедi. Б±л анықтамада ‰ш жағдай маңызды.

Бiрiншiден, баға, оған енген қоғамдық қажеттi еңбек шығындарымен емес тауардың т±тыну бағасымен байланысты.

Екiншiден, баға т±тынушылар мен емес, µндiрушiлер мен немесе тауар сатушылардың ±сынуы жєне бағалауымен байланысты. Т±тынушы шешім қабылдағанда тауардың т±тыну қ±нының бағасын ескереді жєне ол факторлардың єсерімен анықталатын максималдық шекарадан аспауы тиісті.

‡шiншiден, бағаның мµлшерi тауардың немесе оларды ±сынушылардың т±тынушыларға қаншалықты жақындағанына байланысты. Сондықтан, µндiрушiлер мен т±тынушылардың арасындағы кез-келген аралық µткiзу арналары қ±нды ±лғайтады.

Компания µзінің тауары ‰шін с±райтын бағаның тµменгі деңгейін µндірістік шығындар бойынша анықтайды. Компания µндіріс шығындарын, таратуға кететін шығындарын жєне тауарды сатуға кететін шығындарын орнына келтіретін ғана емес, тєуекелділік пен к‰ш-жігері ‰шін жеткілікті пайда єкелетін баға белгілеуге тырысады. Баға қалыптастыру стратегиясында шығындар маңызды элемент ретінде қарастырылады. Кµптеген компаниялар µз салаларында µте тµменгі шығынға жетуге талпынады, себебі онда ол тµменгі баға белгілей алады да, соның нєтижесінде сату мен пайданың деңгейін арттырады.

Шығындардың екі т‰рі болады – т±рақты жєне µзгермелі.

Т±рақты шығындар - µндіріс кµлемімен µткізуге тєуелсіз шығындар.

Мысалы, ай сайын тµленетін жалгерлік жєне жылжыту ‰шін тµлемдер, несие ‰шін пайыз тµлемдері жєне қызметкерлердің тµлем ақылары µндіріс кµлемімен байланысты емес.

¤згермелі шығындар µндіріс кµлеміне тікелей байланысты.

¤ндірістің белгілі деңгейіндегі т±рақты жєне µзгермелі шығындардың сомасы валдық шығындарды қ±райды.

Баға белгілеу проблемасына фирмалар єрт‰рлі жолдармен келеді. Шағын фирмаларда бағаны басшылар тағайындайды. Ірі компанияларда баға белгілеу проблемасымен бµлімше басқарушылары жєне тауар ассортиментінің басқарушылары айналысады. Бірақ б±л жағдайларда да жоғарғы басшылар баға саясатының жалпы бағытын жєне мақсатын анықтаумен қатар, кµпшілік жағдайда тµменгі эшелон басшыларының ±сынған бағаларын бекітеді. Баға факторы шешуші роль атқаратын салаларда (темір µндіру компаниялары, аэрокосмос µндірісі, м±най компаниялары т.б.) фирмалар кµбіне баға қалыптастырушы бµлімдерді қ±рады жєне олар тиімді бағаларды белгілейді, немесе басқа бµлімшелерге осы с±рақ бойынша кµмек кµрсетеді.

1.2 Нарықтағы баға қалыптастырудың түрлері.

Нарық типтеріне байланысты сатушы баға қалыптастырғанда єрт‰рлі деңгейдегі еркіндікте болады. Экономистер нарықтың тµрт т‰рін бµліп кµрсетеді жєне єрқайсысы баға қалыптастыру бойынша µз шарттарын ±сынады.

1. Таза бєсекелестік нарығы ±қсас тауар µнімінің, мысалға, бидайдың, мыстың, бағалы қағаздардың кµптеген сатушыларынан жєне сатып алушыларынан қ±ралады. Бірде - бір жеке сатып алушы не сатушы нарықтағы к‰нделікті тауардың баға деңгейіне ‰лкен ықпалын тигізе алмайды. Сатушы нарық бағасынан жоғары баға да с±рамайды, себебі сатып алушылар қажетті тауар кµлемін керегінше осы нарықтан ешқандай кедергісіз нарық бағасымен сатып ала алады. Сатушылар нарық бағасынан тµмен баға да с±рамайды, µйткені барлық тауарын нарықтағы бағамен сата алады. Б±л нарықта маркетингтік зерттеу, тауарды дайындау, баға қалыптастыру, жарнама жєне µткізуді ынталандыру минимальды болады, бірақ та м‰лдем нольге жеткізбейді.

2. Монополиялық бєсекелестік нарығы келісімді біркелкі нарықтық бағамен емес кең диапазонды бағалармен жасайтын сатып алушылармен, сатушылардан қ±ралады. Баға диапазонының болуы сатушылардың, сатып алушыларға тауарлардың єр т‰рлі варианттарын ±сыну м‰мкіншілігінде. Реальды б±йымдар бір-бірінен сапа, касиеті, сырт безендіруі бойынша айырмашылықта болады. Айырмашылық тауарға қосымша атқарылатын қызметтерде де болуы м‰мкін. Сатып алушылар ±сыныстардың айырмашылығын кµретіндіктен єр т‰рлі тауарға єр т‰рлі баға тµлеуге дайын. Бағадан басқа кейбір айырмашылықта болу ‰шін сатушылар єр т‰рлі т±тынушылар сегменттеріне т‰рлі ±сыныстар дайындауға тырысады жєне тауарларға маркалық атау беру тєжірибесін, жарнаманы жєне жеке сату єдістерін кеңінен пайдаланады. Бєсекелестердің кµп болуына байланысты олардың маркетингілік стратегиясы єр фирмаға тигізетін ықпалы олигополистикалық нарық жағдайынан тµмен болады.

3. Олигополистикалық нарық баға белгілеу саясатына жєне бір-бірінің маркетингілік стратегиясына µте сезімтал біршама сатушылардан қ±ралады. Тауарлар бір-біріне ±қсас та (болат, алюминий), ±қсас емес те болуы м‰мкін (автомобильдер, компьютерлер). Жаңа талапкерлердің нарыққа енуі µте қиын болғандықтан сатушылардың саны кµп болмайтын. Єр сатушы бєсекелестің стратегиясына жєне қимылына дереу қарсы єрекет кµрсетеді. Егер қайсы бір болат қорыту компаниясы µз бағасын 10 % тµмендетсе, сатып алушылар дереу осы компанияға ауыса бастайды. Басқа болат µндірушілер б±л жағдайды ескеріп не бағаны тµмендетуі, не атқаратын кызмет санын, не кµлемін µсіруге тиіс. Олигополистер бағаны тµмендету арқылы ±зақ уақытқа созылатын нєтижеге жететініне ылғи сенімде бола алмайды. Екінші жағынан олигополист бағаны жоғарылатса, оның бєсекелестері оған ермеуі м‰мкін. М±ндай жағдайда ол бағаны не б±рынғы қалпына келтіруі керек, не µз клиенттерінің бєсекелестер жағына ауысуына дайын болуы керек.

4. Таза монополия жағдайында нарықта тек қана бір сатушы болады. Б±л мемлекеттік мекеме (мысалға, Қазақстанда темір жол компаниясы), жеке ж‰йеленетін монополия (мысалға, “Қарағанды-Жылу”) не ж‰йеленбейтін монополия (мысалға, нарыққа нейлонмен шығар кезеңіндегі “Дюпон”). Єр ерекше жағдайда баға белгілеу єр т‰рлі болып қ±ралады. Мемлекеттік монополия баға саясаты кµмегімен єр т‰рлі мақсатты кµздеуі м‰мкін. Ол тауар сатып алушылар ‰шін µте маңызды болып, бірақ олар оны толық бағасына сатып ала алмайтын жағдайда, оның бағасын µзіндік қ±нынан тµмен белгілеуі м‰мкін. Баға тек шығындарды қайтару, не жақсы табыс табуды кµздеуі м‰мкін. Т±тынысты жалпы қысқарту мақсатында µте жоғары баға белгіленуі де м‰мкін. Ж‰йеленген монополия жағдайында ‰кімет компанияға “Єділ нормалы табыс” келтіретін, соның нєтижесінде мекемеге µндірісті қолдап отыратын, ал қажетті жағдайда оны кеңейтуге м‰мкіншілік беретін баға тағайындауға ±лықсат береді. Оған керісінше, ж‰йеленбейтін монополия жағдайында фирма нарық кµтеретін кез келген бағаны белгілей алады. Дегенмен бірқатар себептерге байланысты, фирма м‰мкіншілігінше максимальды бағаны тағайындамайды. Б±л єрі мемлекеттік ж‰йелеуді енгізуден сескену, єрі бєсекелестерді елеңдетпеу, єрі тµмен бағаны пайдаланып - нарықты игеруді тереңдете т‰су.

Беделді тауарлар ‰шін с±ранымның қисығы басқаша болады. Т±тынушылар тауардың бағасы неғ±рлым жоғары болса, сапасы да соғ±рлым жоғары болады деп есептейді. Бірақ бағаны шектен тыс жоғары бағаласа с±раным к‰рт тµмендейді.

С±раныс ±сыныстан артық. Мысалы, µндiрiстiк тауарлардың шетелдiк т‰рлерiне с±раныстың µсуi, оларға нарықтық бағаның к‰рт µсуiн тудырады.

Еңбек ақының µсуi еңбек µнiмдiлiгiнiң µсуiнен немесе тауар мен қызметтi µндiруден артық болса.

Сатушының талабы єсер еткен жоғары баға. Кейбiр µнiмдердi оның т±тыну сапасына сєйкес келмейтiн µте жоғары бағамен ±сынады, жєне б±л жағдай µте жиi кездеседi.

Баға жақын арады кµтерiледi деген немесе осыған ±қсас ақпараттарды тарату єбігерлік с±ранысқа єкеледi.

Бағаның тµмендеуiне єсер ететiн факторлар:

¦сыныс с±раныстан артық.

Еңбек µнiмдiлiгiнiң артуы мен тауарларды µндiрудi ±лғайту табыс деңгейiн т±рақтандырады.

Сатушының не болса да сатам деген µте айқын қ±лшынысы. Сiздiң т±рақты мекен жайыңызды µзгертуiңiзге байланысты µз ‰йiңiзден тез арылғыңыз келетiн жағдайыңызды білетiн сатып алушы бағаны тµмендетуге тырысады. Баға тµмендейді деген қауіп тµнсе, сатып алушылар ±сынылған тауардан бас тартады.

Коммерциялық көрсету саласының ерекшеліктері: жеке тұтыну сипаты, қорланудың мүмкін еместігі, өндіру мен тұтынудың бөлек болмайтыны. Бұл ерекшеліктеріне қарай, мұнда баға құрылуының, оны анықтау тәсілінің және баға саясатын жүргізудің де өзіндік ерекшеліктері бар.

Коммерциялық маркетинг саласында баға сұранымы икемді келеді. Өйткені, мұнда баға көбінесе сапа көрсеткіші ретінде алынады.

Коммерциялық маркетинг саласының бағасын реттеу үш факторға бөлінеді:

Мемлекет реттейтін қызмет көрсету бағасының тарифі;
Нарыққа қатысушылардың өздері реттейтін қызмет көрсету бағасының тарифі;
Таза нарық механизмі қалыптастыратын қызмет көрсету бағасы.

Бірінші топқа қызмет көрсетудің мына түрлерін жатқызуға болады: байланыс, транспорт, денсаулық сақтау және білім беру. Бұл топқа тарифті мемлекет реттейтін табиғи монополия да жатады.

Екінші топқа, қызмет көрсетудің баға тарифін әр түрлі бірлестіктер немесе нарыққа қатысушылар келісімімен реттелетіндер тобы жатады: авиа тасымалдау, нотариус қызметі, адвокат.

Ал, үшінші топқа баға тарифі толықтай нарық жағдайымен анықталатын қызметтер жатады: тұрмыстық қызмет көрсету, банк қызметі, коммерциялық, медициналық қызмет көрсету.

Коммерциялық маркетинг саласында бағаның қалыптасу процесі, баға құрылуының тәсілімен стратегиясына фирманың жұмыс істейтін нарық құрылымы елеулі әсер етеді.

Нарық бәсекелесі жағдайында коммерциялық маркетинг саласының, туристік агент, емханадағы тіс дәрігерлері. Кәсіпорындардың бұл тобындағы жұмыс істейтіндердің іс-әрекеттерінің баға деңгейі белгіленіп беріледі, бірақ бұлардың қызмет бағасы нарық конъюнктурасының өзгеруіне байланысты тез өзгеруі мүмкін.

Коммерциялық маркетинг саласының нақты жағдайда сол қызмет көрсетуді бір адамнан екінші адамға қайталап сату болмайды. Бірақ, баға құрылу процесінде баға дискриминациясы болуы мүмкін (әр түрлілік). Бұл процесс әр түрлі нарық сегменті түрінде көрінеді. Басқаша айтқанда тұтынушылардың бір тобына арзан немесе қымбат бағамен қызмет көрсетіледі: коммуналдық қызмет көрсету, транспорт, адвокат қызметі – Ұлы Отан соғысына қатысқандар, мүгедектер жеңілдік бағаны пайдаланады немесе оларға тегін қызмет көрсетіледі.

2 тарау. Баға белгілеуге әсер етуші факторлар.

2. 1 Тауарға баға қалыптастырудың негізгі тєсілдері.

Баға – ол айырбас барысында белгілі тауарға ие болу мақсатында т±тынушы қиюға дайын ақшаның саны, немесе игіліктердің, қ±ндылықтардың қосындысы. Баға барлық уақытта ақша т‰рінде болмайды. Баспа-бас айырбас натуралдық айырбастаудың ерте уақыттағы т‰рі.

Информация о работе Баға саясаты