Автор работы: Пользователь скрыл имя, 01 Октября 2013 в 02:40, курсовая работа
ҚР-ның еңбек туралы кодексі бойынша еңбек ақы – бұл жұмыскерлердің фактілі атқарған еңбегі үшін ақшалай және натуралды нысанда берілетін сыйақылардың жиыны болып табылады. Қазіргі кезде еңбек ақы жұмыскер табысының көп бөлігін құрайды. Ал нарықтық экономиканың дамуы кезіндегі еңбек ақы – оның еңбегін пайдаланудың нәтижесі болып табылады, және жұмыскер жұмсаған еңбегінің құнымен анықталып, пайдаланылған жұмыс күшінің сұранысынан туындайды.
1. Нарық жағдайында еңбек ақыны төлеудің теориялық негіздері
1.1 Еңбек ақының мәні, мазмұны және қағидалары
1.2 Еңбек ақының нысандары мен жүйелері
1.3 Кәсіпорында еңбек ақыны мемлекеттік реттеу жүйесі
2. ЖШС “ПолимерМеталл-Т” кәсіпорындағы еңбекті мөлшерлеу мен еңбек ақы төлеудің нысандары мен жүйесі .
2.1 “ ПолимерМеталл-Т ” ЖШС– ның сипаттамасы мен экономикалық қызметін бағалау .
2.2 “ ПолимерМеталл-Т ” ЖШС– ң еңбек ақы төлеу жүйесін мөлшерлеу және талдау .
3. Қазақстан Республикасында еңбек ақы төлеуді жүйелеу мен жетілдіру жолдары.
3.1 Шет ел тәжірибелерінде еңбек ақыны ұйымдастыру .
3.2 ЖШС “ ПолимерМеталл-Т ”-да еңбек ақыны ұйымдастыруды жетілдіру бойынша ұсыныстар .
Қорытынды .
Қолданылған әдебиеттер тізімі .
өнім сапасына қойылатын талаптарға байланысты.
Ғылыми – техникалық
прогресс және мұнымен
Еңбек ақы төлеудің аралас жүйесі мерзімдік және кесімді еңбек ақы төлеудің негізгі артықшылықтарын қамтиды және еңбек ақы мөлшерінің жеке қызметкерлер және кәсіпорын қызметінің нәтижесімен икемді байланысын қамтамасыз етеді. Мұндай жүйелерге қазіргі кезде тарифсіз жүйе жатады.
Кәсіпорында еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру 3 өзара байланысты және өзара тәуелді әлементтермен анықталады:
Еңбек ақы төлеудің
тарифсіз жүйесінде
Бұл жүйеде
біліктілік деңгейі еңбек
мұндағы: Бд – біліктілік деңгейі;
Еан – нақты еңбек ақы;
Еамин – кәсіпорындағы еңбек ақының минималды деңгейі.
Біліктілік
деңгейі жүйесі тарифтік
мұндағы: Б - әр цехтың жинаған баллдары;
С – жұмыс істелінген сағаттар;
КТУ – еңбекке қатысу
Содан соң әрбір
цехтың жинаған баллдар
мұндағы: Цб – 1 балл бағасы;
ФОТ – еңбек ақы қоры;
б – жиналған балл сомасы.
Еапф – жұмыскердің нақты еңбек ақысы.сыйақылау жүйесі.
Еңбекті мөлшерлеу –
бұл жұмыскерлердің барлық
Тарифтік жүйе әр түрлі
топтағы және категориядағы
Тарифтік жүйеге:
Өнеркәсіп кәсіпорындарында тарифтік жүйені қолдану. Жұмыстың негізгі түрлерінің толық сипаттамасынан тұратын және өнеркәсіптің әрбір саласын құрастырылған тарифтік-біліктілік анықтамасының негізінде жүргізіледі. Анықтаманы және қолданылу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
Тарифтік мөлшерлеме (жалақы) – бұл жұмыс уақытының бірлігі үшін (сағат, күн,ай), біліктіліктің айқын күрделілігінде еңбек мөлшерлемесін (еңбек міндеттерін) орындаған қызметкердің еңбек ақысының белгіленген мөлшері. Тарифтік ставка – тарифтік жүйе құралатын басты элементтердің бірі болып саналады. Ол жұмыскердің еңбек ақы көлемін уақыт бірлігімен есепке алған соң сағаттық, күндік, айлық деп бөлінеді. Еңбек ақыны ұйымдастыруда сағаттық тарифтік ставка маңызды рол атқарады, себебі өнеркәсіптің барлық салаларында сағаттық тарифтік ставка негізінде еңбек ақы есептелінеді. Сондықтан, барлық салаларда күндік тарифтік ставка белгіленген кезде алдымен сағаттық тарифтік ставка есептелінеді. Сағаттық ақы төлеу жұмыскерлердің сағаттық тарифтік ставкасы және есепті мерзімде істеген жұмыс уақыты арқылы орындалады. Күндік тарифтік ставка жұмыскерлердің күндік және атқарылған жұмыс күні негізінде есептелінеді. Ал айлық ақы төлеу кезінде нақты айлық ставкалар, осы айға жасалған жұмыс графигіне сәйкес жұмыс күні көлемі және жұмысшының осы айда нақты істелген жұмыс күні көлемі негізінде есептеледі. Тарифтік жүйенің тағы бір элементтері болып аудандық коэффициенттер және еңбек стажы үшін үстемелер болып табылады. Олар компенсация және ынталандыру қызметін атқарады. Аудандық коэффициенттер әртүрлі табиғаты нашар аудандардағы жұмыс күшінің ұдайы өндірісін теңгеру қызметін атқарады. Еңбек өтіліне үстемелер мемлекет экономикасы үшін де өте маңызды. Себебі, бұл үстемелер еңбек ресурстарымен аз жабдықталған аудандарындағы жұмысшылар еңбек ақысына артықшылық қызметін атқарады. Аудандық коэффициенттер мөлшері 1,1-ден 2,0-ге дейін орнатылады.
Тарифтік тор – бұл разрядтардың және оған меншіктелінген тарифтік коэффициентердің арақатынас мәкілі. Тарифтік тордағы разрядтардың саны және тарифтік коэффициенттер арасындағы алшақтықтар әртүрлі және олар өнеркәсіптің әр түрлі саласында орын иемдеген нақты ерекшеліктермен және бөлінісінің дәрежесімен анықталған.
Жұмысты тарифтеу – бұл еңбек түрлерінің күрделілігіне тәуелді еңбек түрлерін біліктілік категориясына немесе тарифтік разрядқа жатқызу.
Тарифтік разряд – қызметкердің біліктілігін және еңбек күрделілігін қамтып көрсететін шама және тарифтік разряд әр өндірістік операцияда, әр жұмыста қолданылады, біліктілік разряд – қызметкердің кәсіптілігін дайындаудағы деңгейін қамтып көрсететін шама.
Еңбекті тарифтеу
және тарифтелу разрядының
1.3-сурет Еңбек ақыны ұйымдастыру
1.3 Қазақстан Республикасында
еңбек ақыны мемлекеттік
Экономиканың реформасы жылдары Қазақстанда еңбек ақыны төлеу, реттеудің белгілі бір тетіктері қалыптасты. Бұл тетіктер мемлекеттік және ұжымдық-келісім ұйымдастыру функцияларына сүйене отырып халықтың өмір сүру деңгейін көтеруге бағытталған. Экономика реформасының алғашқы жылдары пайда болған кейбір негативті бағыттар осы күнге дейін бар. Олар:
- жұмыс күшінің арзандауы мен
халықтың тұрмыс деңгейінің
- көптеген өнеркәсіп
- көптеген өнеркәсіп
Осы негативті бағыттардың кесірінен еңбек ақы толықтыру және ынталандыру жүйелерін жоғалтты.
Еңбек ақының
жұмыс күшін толықтыру
- тұтыну
тауарларына бағаның өсу
- орташа айлық еңбек ақы мен
өмір сүру деңгейінің
Орташа өмір сүруге керекті тауарларды сатып алу деңгейі 2005-2009 жылдар арасында екі еседей азайды және бұл бағыт әлі сақталуда;
- еңбек ақының төменгі деңгейі
мен өмір сүруге керекті
- еңбек ақының жалпы кірістегі үлесі азайған. Мысалы: 2005ж. еңбек ақының жалпы кірістегі үлесі 73,1% болса, бұл соңғы жылдары тұрақты азайып барады.
Еңбек ақыны ұйымдастыру және реттеу әдістерін қазіргі кезде елімізде 3 тұрғыдан қарастыруға болады:
Еңбек ақыны мемлекеттік
деңгейде реттеудің
Тікелей – белгілі бір сандық өлшемдер мен белгіленген мөлшерлер түрінде жүргізіледі. Ол еңбек заңнамаларда болуы тиіс. Жанама еңбек ақы төлеудің нысандарын, жүйесін және тарифтік ставкаларға қолдану сияқты т.б. әдістемелік ұсыныстар жасау түрінде болады.
Еңбек ақыны нарықтық деңгейде ұйымдастыру мен реттеу еңбек нарығының негізгі заңдылығына сүйенеді (яғни сұраныс пен ұсынысқа). Бұл жағдайда жұмыс берушілер жұмыс күшіне сұраныс пен ұсыныс деңгейлерінің ауытқуын есепке ала отыра, жалдамалы жұмысшылар еңбек ақының көлеміне өзгертулер енгізеді.
Еңбек ақыны әлеуметтік
әріптестік жүйесі бойынша
1. Республикалық деңгейде – үкімет, кәсіподақтар, жұмыс берушілер мен бірлестіктер арасындағы бас келісімдер.
2. Салалық деңгей – салалар бойынша осы 3 тараптық тарифтік келісімдер.
3. Аймақтық деңгей – аймақтар
бойынша (облыс, қала, аудан) қызметкер
кәсіподақтары, жұмыс
Информация о работе Нарық жағдайында кәсіпорында еңбек ақыны төлеуді басқару