Автор работы: Пользователь скрыл имя, 12 Июня 2013 в 23:23, курсовая работа
Кәсіпорынның шығаратын тауарларының мөлшерін нарыққа ұсынуы, оны өндіруге кететін шығындарына және сол тауарлардың нарықта сатылатын бағаларына тікелей байланысты болады. Бұдан шығатын қорытынды, тауарларды өндіру және оны сатуға кететін шығындарды білу кәсіпорынның шаруашылық жүргізудегі тиімділігінің басты жағының бірі болып саналады.
Шығындар – бұл кәсіпорын өзінің өндіретін және коммерциялық қызметін іске асыру үшін өндіріс факторларының ақшалай түріндегі шығындары.
Кіріспе ...................................................................................................................
3
I Өндіріс шығындары және өнімнің өзіндік құны.................................…........
1.1 Кәсіпорындардың шығындары және олардың түрлері................................
4
1.2 Өндірілетін өнімнің өзіндік құны............... ...................................................
8
1.3 Өндіріс шығындары төмендеуінің негізгі бағыттары..................................
13
II Кәсіпорынның қаржы нәтижесін қалыптастыру.....................................
2.1 Кәсіпорынның табысы, оның мәні мен маңызы...........................................
15
2.2 Кәсіпорын қызметінің пайдалылығы және оның бөлінуі…........................
17
III «АКА» ЖШС қаржылық нәтижесін талдау.............................................
3.1 Кәсіпорынның сипаттамасы, басқару құрылымы.........................................
20
3.2 Кәсіпорын қаржысының құралу көздері ......................................................
24
3.3 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау және оған баға беру.............
31
Қорытынды...........................................................................................................
34
Пайдаланылған әдебиеттер..............................
Тақырыбы:«Ұйымның шығындары және оның қаржылық нәтижелері».
Орындаған: Найманхан Г.С.
Тексерген:
Муратова Р.Н.
Алматы, 2013ж
МАЗМҰНЫ | |
Кіріспе .............................. |
3 |
I Өндіріс шығындары және өнімнің
өзіндік құны.......................... |
|
1.1 Кәсіпорындардың шығындары |
4 |
1.2 Өндірілетін өнімнің өзіндік
құны............... .............................. |
8 |
1.3 Өндіріс шығындары |
13 |
II Кәсіпорынның қаржы
нәтижесін қалыптастыру........ |
|
2.1 Кәсіпорынның табысы, оның мәні
мен маңызы.................... |
15 |
2.2 Кәсіпорын қызметінің |
17 |
III «АКА» ЖШС қаржылық нәтижесін талдау........................ |
|
3.1 Кәсіпорынның сипаттамасы, |
20 |
3.2 Кәсіпорын қаржысының құралу
көздері ...................... |
24 |
3.3
Кәсіпорынның қаржылық |
31 |
Қорытынды..................... |
34 |
Пайдаланылған әдебиеттер.................... |
36 |
КІРІСПЕ
Кәсіпорынның
шығаратын тауарларының Шығындар
– бұл кәсіпорын өзінің -Өзіндік құн құрайтын өнімдерді өндіру және сатуға кететін шығындар; -Өндірісті ұлғайтуға
және жаңартуға кететін -Жаңа немесе жаңғыратын өнімге жұмсалатын бір жолғы ірі күрделі қаражат шығындары; Өндірістің әлеуметтік-мәдени, тұрғын үй, тұрмыстық қызмет көрсету және осыған ұқсас басқа да мұқтаждарға кететін шығындар. Олар негізінде пайданың есебінен бөлінетін арнаулы қорлардан қаржыландырылады. Шығындар экономикалық және
бухгалтерлік болып ажыратылады. Экономикалық
шығындар деп кәсіпорынның ресурстарды
пайдаланғаны үшін жеткізушілерге төлейтін
төлемдердің барлық түрлерін айтады.
Олар екі түрден тұрады: сыртқы (анық
немесе ақшалық) және ішкі (күңгірттік
немес өзінен өзі түсінікті). Сыртқы
шығындар – бұл ресурстарды
I ӨНДІРІС ШЫҒЫНДАРЫ ЖӘНЕ ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫ
Кәсіпорынның өндірістік шешімдері нарық жағдайлары мен шығындар арқылы анықталады. Өнім көлемінің өзгеруі фирмалардың ұсынатын тауарлардың мөлшері және оның бағасымен байланысты. Өндірістің шығындары бухгалтерлік және экономикалық шығындар болып бөлінеді. Бухгалтерлік шығындар бұл өнімнің өзіндік құнының құрамына кіретін нақты шығындар. Бұлар шикізат, материалдар, жалақы, амортизация, салықтар және т.б. Экономикалық шығындарға барлық шығындар жатады. Соның ішінде кәсіпорынның (фирма) өз меншігіндегі сатып алынбайтын өндіріс факторларын пайдаланбағандағы айқынсыз шығындар. Сонымен экономикалық шығындар – бухгалерлік және балама шығындардан тұрады. Бухгалтерлік шығындар = нақты шығындар. Экономикалық шығындар = бухгалтерлік шығындар + балама шығындар Қысқа мерзім кезеңінде өндірістің жалпы, тұрақты және айнымалы шығындары анықталады. Жалпы шығындар (ТС) – бұл өндіріске кеткен барлық шығындар және тұрақты, айнымалы шығындардан тұрады. Тұрақты шығындар (ҒС) - өнім шығару көлемінің өзгеруіне байланысты өзгермейтін шығындар. Бұларға салықтар, жалға беру, төлемдер, сақтандыру, амортизация және т.б. Айнымалы шығындар (VС) – бұлар өнім көлемі өзгерсе бірге өзгеретін шығындар. Олар шикізатқа, жалақыға, энегияға, транпортқа, материалдарға кеткен шығындар. Өндірістік шығындарды талдағанда жалпы шығындармен қатар орташа және шекті шығындарды талдаймыз. Өндірістің орташа жалпы шығындары (АТС) өнімнің бір данасын шығаруға кеткен жалпы шығындарды көрсетеді. Бұл шығын өнеркәіпте басқаруға көмектеседі. Бұл шығын арқылы бір өнім өндіргенде келеін пайданы табамыз. АТС(АС) =ТС/Q Орташа жалпы шығындарды (АТС) 2 түрге бөлуге болады (АҒС). а) орташа тұрақты шығындар: АҒС=ҒС/ Q б) орташа айнымалы шығындар: АVС=VС/ Q Өндірістің шекті шығыны (МС) жалпы шығындардың өзгеруіне өнім көлемінің өзгеру қатынасына тең болады және өнімнің қосымша данасын шығарғандағы кететін қосымша шығындарды көрсетеді. МС= ТС/ Q Өнім шығару көлемі өскен кезде тұрақты шығындар (ҒС) өзгермейді. Сондықтан жалпы шығындардың (ТС) өсуі айнымалы шығындардың (VС) өсуіне тең болады. МС= VС/ Q Фирманың шаруашылық қызмет процесінде өндірістік тұрақты шығындар құрылымында қалдық және старттық шығындар туады. Қалдық шығындар-өнімді өткізу мен өндірістің тоқтауымен болатын тұрақты шығындардың бөлігі. Неғұрлымшаруашылық қызметінің тоқтау уақыт ұзақ болған болған сайын, соғұрлым қалдық шығыннның көлемі аз. Бұл жағдайда фирмада жұмысшы күшін жалдау мен ғимараттарды жалға беру туралы түрлі шарттар мен келісімдерден құтылу мүмкіндіктері пайда болады. Старттық шығындар-өндірісті қайта қосумен және өнімді өткізумен байланысты туатын тұрақты шығындардың бөлігі. Кез-келген кәсіпорын (фима) өнім өндірісін бастамас бұрын, ол қандай пайда ала-алатынын анықтап алады. Кәсіпорын табысы 2 түрлі көрсеткішке тәуелді болады: өнім бағасы және оның өндірісіне шығындар. Нарықтағы өнім бағасы сұраным мен ұсыным өзара байланысының нәтижесі болып табылады. Нарықтық баға қалыптастыру заңдарының әсерінен еркін бәсеке жағ- дайында өндіруші немесе тұтынушы қалауына сәйкес жоғары немесе төмен болмайды, ол автоматтты түрде орнатылады. Өнім өндірісіне шығындар-өндіріс шығындары басқаша түрде болады. Олар тұтынылатын еңбектік немесе материалдық ресурстар көлеміне, техника деңгейіне, өндірістің ұйымдастырылуына және басқа факторларға байланысты өсуі немесе төмендеуі мүмкін. Сәйкесінше, өндіруші шығындарды азайтудың көптеген көздерін қарастырады, ол оны өзінің тиімді басқару қабілетімен жүзеге асыра алады. Жалпы түрде өндіріс шығындары және өткізу (өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік құны) өнім өндірісі процесінде қолданылатын (жұмыс, қызмет) табиғи ресурстар, шикізат, материал, жанармай, энергия, негізгі қор, еңбек ресурстары және басқа да өнім өндірісіне және өткізуге шығындарды бағалық тадау болып табылады. Өндіріс шығындарына және өнім өткізуге төмендегілерге байланысты шығындар қосылады:
налық талаптарға сәйкес жұмыс жасау;
Әрине, фирманың, кәсіпорын қызметінің нәтижесі (табыс және шығын) өнім өткізуден (жұмыс және қызмет көрсету) фирманың, кәсіпорынның негізгі құралдары және басқа да мүліктерін өткізуге байланысты емес операциялардан түсім, осы операциялар бойынша шығындар сомасының азаюының қаржылық нәтижесінен құралады. |
Өндірістік шығындардың
Сыныптау белгілері |
Шығындардың бөлшектенуі |
Экономикалық элементтер Өзіндік құнның статьялары Технологиялық процесстерге қатыстылығы Құрамы Өнімнің өзіндік құнына қатысудың тәсілі Өндірістік процестегі рөлі Мақсатқа сәйкес жұмсау Жоспарға қатысу мүмкіншілігі Өнімнің көлеміне қатысы Шығу мерзімділігі Дайын өнімге қатысы |
Шығындардың экономикалық элементтері Өзіндік құнның калькуляция статьялары Негізгі, қосымша Бірэлементтілік, кешенділік Тікелей, жанама Өндірістік, өндірістен тыс Өндірістік, өндірістік емес Жоспарлы, жоспарсыз Тұрақты, ауыспалы Күнделікті, біржолғы Аяқталмаған өнімге кететін шығындар, дайын өнімнің шығындары |
Практикалық маңызы
болатын ең тұрақты және
Ауыспалы шығындар
– бұл осы кезеңдегі уақытта
өнімді өндірудің мөлшеріне
1.2 ӨНДІРІЛЕТІН ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫ
Кәсіпорынның
іс-әрекетіндегі басты
Өзіндік құнның
экономикалық мазмұны –
Сонымен қатар,
кәсіпорын бір уақытта басқа
да шығындарды іске асырады:
өздерінің қызметкерлеріне
Өзіндік құн
тиімділіктің мынадай маңызды
көрсеткіштері: пайда және
Өзіндік құн
өнім құнының кең бөлігі болып
табылады. Мұның мәнісі, өнімнің
өзіндік құны арқылы өндіріс
қаражаттарын жұмсауды
Өзіндік құн
көтерме сауда бағасын
Кәсіпорынның өзіндік құны, жалпы табысы және пайдасы
Жалпы табыс | ||
Материалдық шығындар |
Еңбекақы |
Пайда |
Өндірістің шығындары (өзіндік құн) |
Таза табыс | |
Ө т к і з у к ө л е м і |
Бұл айтылғандардан
өнімнің өзіндік құнына деген
көзқарасты төмендетуге
Өнімнің өзіндік құнын төмендету резервтерінің сыныптамасы
Өнімнің өзіндік
құнын құрайтын шығындар екі
негізгі белгілермен
• шығындардың бастапқы элементтерімен;
• пайда болу және міндет жүктеу сипатымен.
Экономикалық
элементтердің шығыстарын
- материалдьқ шығындар (қайтарылма қалдықтар құрамынан шегеру);
- еңбекақыға жұмсалған шығындар;
- әлеуметтік сақтандыруға
- зейнетақы қорына аударым;
- жұмыспен қамтылу қорына
- амортизация;
- басқа да шығындар
Материалдық құндылықтар өндірісі, тауар саудасы, сонымен қатар қызмет көрсету адамдық, мтериалдық, ақшалай ресурс шығындарын қажет етеді. Бұл қолданылған ресурстар соңында әртүрлі нысанда және көлемде өзіндік құнға негізделеді.
Аталған шығындар, өнім және қызмет көрсетуге аударылған, өзіндік құнға қосылғандар оларды өткізу бағасында өткеріледі. Осылайша, өзіндік құн-кәсіпорында өткізу мақсатында өндірілген өнім мен қызмет көрсетулерге кеткен шығындардың ақшалай түрдегі сомасын көрсетеді.
Өзіндік құн-өнім өндіруге жұмсалған барлық шығын. Өндірілген өнімнің өзіндік құнына барлық жұмсалған шығындар: шикізат, материал,
электр энергиясы, амортизациялық жарна, еңбекақы т.б. кіреді. Өзіндік құн сол кәсіпорын шығынының жиынтық көрсеткіші, ол әрбір өнімге жұмсалған жалпы шығын сомасын өнім көлеміне бөлу арқылы анықталады.
Сонымен, кәсіпорын қызметінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып өнімнің өзіндік құн болып саналады, ол өндірістегі өнім өткізілуінің ақшалай нысандағы шығындар жиынтығын құрайды және барлық өндіріс тиімділігін анықтайды.
Өзіндік құнның экономикалық міндеті-жұмсалған шығындардың орнын толтыру және соның негізінде өндірістің барлық элементтерін қайта өндіру: өндірістік қорлар және жұмыс күші. Осы жерде кәсіпорынның өзіндік құнның негзгі элементі болып амортизация, яғни шығындалған материалдық ресурстар құны, еңбекақы-ол шығындардың бөлімдері болып табылады. Сонымен қатар кәсіпорын да басқа да шығындарды жүзеге асырады: өз жұмысшыларына сыйақылар төлейді, банк несиелеріне пайыз төлейді, әлеуметтік объектілерді ұстайды, бюджеттік емес қорларға аудрымдар жүргізеді-бұл шығыстар кәсіпорынның қосымша шығыстарын құрайды.
Өнекәсіптің дамуының бөлек кезеңдерінде бұл шығындардың орнын толтыру көздері өзгеріп отырады. Олар өнімнің өзіндік құнына қосылса немесе кәсіпорын қолында қалатын табыс есебінен іске асырылады немесе бюджет есебінен өткеріліп отырған. Осылайша, өнімнің өзіндік құнына қосылатын шығындар құрамына әрдайым өзгеріп отырады. Бұл өзгерістердің басты мақсаты-қазіргі кезеңдегі орныққан өндірістік қатынастардың дамуын қамтамасыз ету, оларды толтыру көздері бойынша шығындарды шектеу-өнімнің өзіндік құны немесе пайда.
Шығындар жиынтығы пайда көлемін анықтайды, олардың көбейуі 2 түрлі факторға байланысты болады: бағаның өсуі және өнімнің өзіндік құнының төмендеуі. Соңғысы тиімдірек болып табылады.
Өнімнің өзіндік құны –синтетикалық, кәсіпорын қызметінің барлық
жағын бірлікте және өзарабайланыста
сипаттайтын жалпылама
1) Өзіндік құнда өндірістің
қоғамдық шығындарының 5/4 бөлігі
шоғырланады. Сондықтан да
2) Өзіндік құн көтерме бағаны
қалыптастыру базасы болып
3) Өзіндік құн негізінде табыс,
жеке бұйымдардың
Өнімнің өзіндік құнын құрайтын шығындар 2 түрлі негізгі белгілер бойынша жіктеледі:
Шығындардың алғашқы элементтері бойынша.
Пайда болу және бағытталу сипаттамасы бойынша.
Шығындарды экономикалық элементтері бойынша жіктеу өндірі шығындары сметасын дайындағанда қолданылады. Бұл жіктеу негізі шығындардың әрбір элементінің экономикалық сипаты бойынша біртекті шығындарда біріктіріледі, олар жиынтық өнімнің өзіндік құнын құрайды. Сонымен қатар шығындардың келесідей элементтері ерекшеленеді: еңбекке төлем шығындары; әлеуметтік сақтандыруларға аударымдар; Мемлекеттік қорларға жұмысбастылықтың қатысуымен аударымдар; амортизация; Басқа шығындар.
Қарастырылып отырған шығындар тобы заттай және тірі еңбек шығындары қатынасын бекітуге, өнім өндірісіне барлық шығындар бағасын анықтауға мүмкіндік береді. Шығындардың бұл тобы айналым құралдарын жоспарлауға, материалды шығындар сомасын анықтауға пайдалынылады, ол өз кезегінде таза өнімді есептеуді қажет етеді.
Шығындарды калькуляциялық баптар бойынша жіктеу оларды өз алдына өндірістік бағдары бойынша топтау, яғни өндіріс процесінде пайда болу орны және өнімді өткізуді көрсетеді.
Шығындарды калькуляциялық баптар бойынша жіктеудің негізі ол тікелей шығындарды өз алдына тәуелсіз бірыңғай экономикалық элементтері
шығындар бабы түрінде ерекшеленсе, ал қосымша шығындар кешенді шығындар бабында көрсетілген: шикізат және материалдар; жартылай фабрикаттар және технологиялық мақсаттағы көмекші материалдар; өндіріс жұмысшыларына негізгі және қосымша еңбекақы; технологиялық мақсаттағы жанармай және энергия; әлуметтік сақтандыруларға аударым; цехтық шығындар; Жалпышаруашылық шығындар; Коммерциялық шығындар; жалпыөндірістік шығындар.
Шығындарды калькуляциялық жіктеу мағынасы-оның негізінде әртүрлі өнім түрлері бірлігінің өзіндік құнын есептеуді білдіреді. Ол өндірістің әр түрлі учаскелерінде өзіндік құнды төмендету резервтерін іздестіруге мүмкіндік береді. Калькуляция-өнімнің, жұмыстың өзіндік құнын шығындардың түр-түрі бойынша есептеу. Шығынның түр-түрі бойынша өндірілген өнімнің бір өлшеміне немесе орындалған жұмыстың әр түрлі көлеміне жұмсалған қаржының мөлшерін анықтау.
Информация о работе Ұйымның шығындары және оның қаржылық нәтижелері