Акционерлік қоғам қызметін ұйымдастыру

Қоғам Қазақстан Республикасының  байланыс операторы ретінде жалпы  пайдаланымдағы телекоммуникация желілерін  және жекеменшік телекоммуникация жүйелерін  құру, құрастыру, пайдалану және оларға техникалық күтім жасау қызметтерін жүзеге асырады, Халықаралық электр байланысы одағының Регламентіне және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес басқа мемлекеттердің Байланыс әкімшіліктерімен, компаниялармен, пайдаланушылармен, халықаралық ұйымдармен есеп айырысу құқығымен жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желісі операторының, оның ішінде қалааралық және халықаралық  байланыс операторының  міндеттерін атқарады.

Қоғам мынадай қызмет түрлерін ұсыну бойынша қызметті жүзеге асырады:

1. таксофон желісі, телеграф байланысы мен АТ-50 және телекс абоненттік телеграфтау желісі, деректер беру қызметтері, оның ішінде  арналар мен пакеттерді коммутациялау қызметтерімен бірге, жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желісінің   дыбыстық байланыс базалық қызметтерін;
2. телекоммуникация қызметтерінің барлық түрлерін тарату үшін арналар мен байланыс жолдарын, оның ішінде цифрлыларын жалға беру;
3. қосымша қызметтер көрсету, оның ішінде, конференц-байланыс, сөздік пошта, хабар күту, шақыру күту, шақыру жіберу, шақыруларды бұғаттау, шақыруларды селективтік қабылдау, шақырушы абоненттерді идентификациялау, шақыруларды іріктеу, жедел шақыру, қайта шақыра отырып нөмірді теру, деректер банкі қызметтері, бейнеконференциялар өткізу, интерактивтік ақпарат құралдары қызметтері, “клиент сервер” типті жүйелерді пайдалану және жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желілері немесе жеке телекоммуникация жүйелері арқылы көрсетуге болатын басқа да қызметтерді;
4. ақпараттық–анықтамалық қызметтердің және операторлар арқылы қалааралық және халықаралық байланыс қызметтерінің барлық түрлерін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте шұғыл медициналық, құқық қорғау, өрт, авариялық, анықтамалық және өзге де қызметтермен тегін қосылыстарды;
5. бағдарламалық өнімдерді, жабдықтарды, консалтинг қызметтерін жеткізуден тұратын  ақпараттық технологиялар  саласындағы қызметтер, сондай-ақ  ақпараттық жүйелерді енгізу және  сервистік қызмет көрсету бойынша қызметтер.

6) жоғары технологиялы байланыс қызметтерін:

а) зияткерлік байланыс желісі, кадрларды  қайталап көрсету қызметтері;

б) интернетке коммутациямен қатынау;

в) бөлектелген арналар арқылы интернетке қатынау;

г) ашық цифрлы арналарды ұйымдастыру;

д) VPDN (жеке коммутациялы виртуалды желілер);

е) бейнеконференцбайланыс;

ж) басқа да жоғары технологиялы байланыс қызметтері.

           7)  сымсыз байланыс қызметтерін:

а) барлық пейджингтік және басқа  да ұқсас сымсыз деректер мен хабарлар беру қызметтерін енгізу, пайдалану, қабылдау және беру;

б) барлық дербес байланыс қызметтері  мен барлық дербес байланыс жүйелерін, Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат берілген транкингтік ұтқыр жүйелерді  және стандарттардың ұялы байланыс қызметтерін қоса отырып, бірақ бұлармен шектеліп қоймай, енгізу, пайдалану, қабылдау және беру.

8) спутниктік байланыс қызметтері: телекоммуникацияны пайдаланушыларға  спутниктік байланыс қызметтерін  ұсыну мақсатында радиожиілік  спектрі мен геостационарлық  және төменорбитальдық байланыс  спутниктерінің орбиталарын пайдалану.

Жарғылық капитал Қоғамның қызметін қамтамасыз ету үшін құралады және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамалық актілері мен осы Жарғы  талаптарына сәйкес белгіленген, Қоғам  құрылтайшыларының акцияларға олардың  атаулы құны бойынша және инвесторлардың орналастыру бағамы бойынша төлемдері арқылы қалыптасады.

Қоғам акционерінің:

1) Қазақстан Республикасының  заңнамалық актілерінде және  осы Жарғыда көзделген  көзделген тәртіппен Қоғамды басқаруға қатысуға;

2) дивидендтер алуға;

3) Қоғамның берешегі  пайда болған мерзімге қарамастан, белгіленген мерзімде алынбаған дивидендтердің төленуін талап етуге;

4) Қазақстан Республикасы  заңнамасының, Қоғамның Корпоративтік  басқару кодексінің, Листингілік  ереженің, Қоғамның ішкі құжаттарының  талаптарына сәйкес Қоғамның қызметі, акционерлік капитал (акциялар) саласындағы мәмілелер туралы ақпарат алуға, Акционерлердің жалпы жиналысы немесе осы Жарғыда айқындалған тәртіппен Қоғамның қаржы есептілігімен танысуға;

5) Акционерлердің жалпы  жиналысына Қоғамның Директорлар кеңесіне сайлау үшін кандидатура ұсынуға;

6) Қоғамның тіркеушісінен  немесе нақтылы ұстаушыдан оның  Қоғамның бағалы қағаздарына  меншік құқығын растайтын үзінді  көшірмелер алуға; 

7) Қазақстан Республикасының  заңнамасына және осы Жарғыға  сәйкес оған тиесілі акциялар мен Қоғамның өзге де бағалы қағаздарын кепілге беруге және сатуға;

8) Қоғамға оның қызметі  туралы жазбаша сауал салуға  және Қоғамға сауал келіп түскен  күннен бастап 30 (отыз) күнтізбелік  күн ішінде дәлелді жауаптар  алуға; 

9) Қоғамның органдары қабылдаған шешімдерге сот тәртібімен дауласуға;

10) өз бетімен немесе  басқа акционерлермен бірлесе  отырып Қоғамның дауыс беретін  акцияларының бес және одан  да көп пайызын иелену кезінде  Қазақстан Республикасының заңнамалық  актілерінде көзделген жағдайларда өз атынан сот органдарына Қоғамға келтірген шығындарды Қоғамның лауазымды тұлғаларының Қоғамға өтеуі және Қоғамның лауазымды тұлғаларының және (немесе) олардың аффилиирленген тұлғаларының ірі мәмілелер және (немесе) жасалуына мүдделі мәмілелер жасасу туралы шешімдер (жасасуға ұсыныстар) қабылдау нәтижесінде алған пайданы (кірісті) Қоғамға қайтаруы туралы талап етумен жүгінуге;

11) Қоғам таратылған  кезде мүліктің бір бөлігіне;

12) Қазақстан Республикасының заңнамасында және осы Жарғыда көзделген тәртіппен өз акцияларына айырбасталатын Қоғамның акцияларын немесе басқа да бағалы қағаздарын артықшылықпен сатып алуға;

13) Қоғам бұзған өзінің  құқықтары мен заңды мүдделерін  қорғау үшін мемлекеттік органдарға өтініш білдіруге;   

14) Қоғамның басқа акционерлерімен және өкілдерімен акционерлердің негізгі құқықтарын және Қоғамды корпоративтік басқару саясатын сақтау мәселелерін қарауға құқығы бар.  

Қоғамның акционері:

1) осы Жарғыда және  Қазақстан Республикасының заңнамасында  көзделген тәртіппен, көлемде  және тәсілдермен акцияларды төлеуге;

2) осы акционерге тиесілі акцияларды Қоғамның тіркеушісіне және нақтылы ұстаушыға Қоғамның акцияларын ұстаушылардың тiзiлiмдер жүйесiн жүргізуге қажетті мәліметтердің өзгерісі туралы 10 (он) күн ішінде хабарлауға;

3) Қоғам немесе оның  қызметі туралы қызметтік, коммерциялық немесе Қоғамның заңмен қорғалатын өзге де құпиясы болып табылатын ақпаратты жария етпеуге;

4) Қазақстан Республикасының  заңнамалық актілерінде көзделген  өзге де міндеттерді орындауға  міндетті.

Қоғамның органдары  мыналар болып табылады:

1) жоғарғы орган –  Акционерлердің жалпы жиналысы;

2) басқару органы –  Директорлар кеңесі;

3) атқарушы орган –  Басқарма;

4) Қоғамның қаржы-шаруашылық  қызметіне бақылауды, ішкі бақылау  саласында бағалауды, тәуекелдерді  басқаруды және корпоративтік  басқару саласында құжаттарды орындауды, сондай-ақ Қоғам қызметін жетілдіру мақсатында консультация беруді жүзеге асырушы орган – Ішкі аудит қызметі.

 

 

 

 

 

 

2.2. Кәсіпорынның  экономикалық жағдайы

 

Кәсіпорынның техника-экономикалық көрсеткішін талдау өндірістік қызметтің әртүрлі көрсеткіштерін және олардың өзара байланыстылығын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл қоғамның есепті мерзімін өткен кезеңдерімен салыстырау отырып, даму деңгейін объективтік сипаттауға толық мүмкіндік береді. Кесте мәліметтеріне сүйене отырып (Қосымша 1), 2011-2012 жылдар аралығындағы өндірістік қаржылық қызмет нәтижесінде талдау жүргіземіз. 2012 жылды 2011 жылмен салыстырғанда, өнімді өндіруден түскен табыс көлемі 3 205 307 теңгеге өскен. Бұл соңғы жылы қоғамда қызмет көрсету көлемінің ұлғайғандығын көрсетеді. Қызмет көрсету көлемі артқан сайын оған жұмсалатын шығын мөлшері өсетіні белгілі құбылыс. Осыған сәйкес зерттеу жүргізіліп отырған қоғамда өзіндік құн көлемі сәйкесінше 552 665 теңгеге ұлғайған. Тұрақты шығындар шамасы керісінше 5 625 827 теңгеге азайып отыр. Яғни, қоғам жұмыс істеу барысында әкімшілік персонал жұмысын дұрыс үйлестірген және ақпараттық технологиялардың озық түрін пайдалану арқылы бұл шығын мөлшері азайып отыр. Қоғамда дебиторлық қарыз көлемі 4 261 922 теңгеге өсіп отыр. Қоғамға келіп түсетін қарыздың шамасы өтелетін қарызды жабуға жеткіліксіз. Қоғам қызмет көрсету мақсатында қажетті құралдарды сатып алу нәтижесінде оның құны 18 593 972 теңгеге ұлғайған. Кәсіпорынның интенсивтілігін сипаттайтын маңызды көрсеткіштер қор қайтарымдылығы мен қор сыйымдылығы. Яғни, қор қайтарымдылығы азайып, қор сыйымдылығы көбейіп отыр. Акционерлік қоғамды зерттеу жүргізілген жылдардағы таза табыспен аяқтап, рентабельділік деңгейі 40%-200% шамасында өзгеріске ұшырап отыр. Алдағы уақытта қоғамның қаржылық нәтижесін жақсарту мақсатында жүргізілетін нақты іс-шаралар:

• қоғамның қызмет көрсету деңгейін жақсарту мақсатында кадрларды біліктірілігін үнемі жетілдіріп отыру;
• міндетті төлемдерді уақытылы жүргізіп отыру;
• күмәнді дебиторлық қарыздардың көлемінің көбеуіне жол бермеу және оларды қайта есепке алу және т.б.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Қазіргі  Қазақстан  экономикасы  нарықтық  қатынастардың  қалыптасу процесінің  жүруімен сипатталады. Олардың  пайда  болуы  мен қалыптасуы  экономиканың  барлық   сферасын  қамтыған  дағдарысты  жеңу   және  экономиканы әкімшіл - әміршілдік арқылы басқарудың мүмкін еместігін алдын ала анықтап берді.

Экономикалық  реформаның басты  мақсаттарының  бірі  кәсіпорынды  мүліктік  жауапкершілігі  анықталған  заңды  тұлғалар  құқықтарына  бөліп  беру. Шаруашлықтың  акционерлік формасы мұны қамтамасыз  етеді. Акционерлік  қоғамдағы  капитал өндіріс құралдары және   бағалы  қағаздар формасында  қызмет етеді. Бұл өндіріс  құралдарына  қоғамдық иемдену құқығы мен жеке  меншік  құқығын бекітудің  материалдық алға шарты болып табылады.  Акционерлік меншік  формасын енгізу инфляцияның  өсу қарқынын төмендетуге  мүмкіндік  берумен қатар, мемлекеттің  шығыстарын, эмиссиялау көлемін  біршама мөлшерде қысқартады, сол сияқты  бағалы қағаздар нарығының  дамуын  қамтамасыз етеді.

Шағын жобаның  І бөлімінде:

«Акционерлік қоғам  теориялары» бөлімінде  акционерлік  қоғамның құрылуы, мәні қарастырылады.

Акционерлік қоғам - кәсіпорын, ұйым мен мемлекеттік орындардың еркін біріккен түрі. Ол акциясын айналымға шығару арқылы өзінің босаған қаржы ресурстары мен еңбекшілердің сақтық корып орталықтандыруға жұмылдырады. Акционерлік қоғам өз жарғысы негізінде жұмыс жасап, кез келген шаруашылық саласында құрыла алады. Сондай-ақ, қаржы мен өндірістік-шаруашылық қызметпен айналысатын күрделі ұйымдардың да негізі бола алады. Бұған жетекшілік жасау басқарма, директордың бақылау кеңесі және басқада ұжым түрлері арқылы жүргізіледі. Басқарудың ең жоғарғы түрі - акционерлердің жиналысы болып табылады, жиналыста алатын өз дауысы бар.

ІІ бөлімінде «Қазақтелеком»  акционерлік қоғамның басқару құрылымы, ұйым қызметінің тиімділігі және оның қаржылық мәселелері сөз болады. «Қазақтелеком» акционерлік қоғамының  Жарғысы Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына, "Қазақтелеком" акционерлік қоғамының корпоративтік басқару кодексіне сәйкес жаңа редакцияда әзірленді және бұдан әрі Қоғам деп аталатын "Қазақтелеком" акционерлік қоғамын ұйымдастыру мен іс-әрекеттерінің құқықтық негіздерін белгілейді.

Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша Қоғам заңды тұлға болып табылады, өзінің дербес балансы бар, өзінің атынан мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарды иелене және атқара алады, сотта талапкер және жауапкер бола алады. Қоғам өз қызметін жүзеге  асыру үшін қаражат тарту мақсатымен акциялар шығаратын, негізгі мақсаты акционерлерінің мүддесі үшін табыс  табуды көздейтін коммерциялық ұйым болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 1

 

«Қазақтелеком» АҚ-ның  техника - экономикалық көрсеткіштері

Көрсеткіштер	2011 ж	2012 ж	Өзгерісі +/-
1. Өнім өткізуден түскен      табыс	159 912 312	163 117 619	+ 3 205 307
2. Өткізілген өнімнің       өзіндік құны	114 719 608	115 272 273	+552 665
3. Жалпы табыс	45 192 704	47 845 346	+2 652 642
4. Кезең шығыстары	17 377 524	11 751 697	-5 625 827
5. Дебиторлық қарыздар	18 463 502	22 725 424	+ 4 261 922
6.  Кредиторлық қарыздар	22 889 316	19 909 367	- 2 979 949
7. Негізгі құралдар	183 804 459	202 398 431	+18 593 972
8. Қор қайтарымдылығы	0,87	0,80	-0,07
9. Қор сыйымдылығы	1,14	1,24	+0,1
10. Салыққа төлегенге       дейінгі  табыс	49 677 830	284 605 681	+234 927 851
11. Коопративтік табыс       салығы	3 231 245	4 076 223	+844 978
12. Таза табыс	46 446 585	280 529 458	+234 082 873
13. Рентабельділік деңгейі	40,4	243,3	+202,9