Тауарлы материалдық қорларды түгендеуі мен нәтижесін қорытындылау

Экономика, бизнес және құқық колледжі.

Қазтұтынуодағы  Қарағанды Экономикалық Университеті

 

 

0705002 мамандығы бойынша «бухгалтерлік есеп» пәні

 

 

 

 

 

 

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Тауарлы  материалдық қорларды түгендеуі мен нәтижесін қорытындылау.

 

(АҚ «Қазхром»Трансұлттық «Қазмарганец» Кеңбасқармасы және ТОО «Белый ветер» Компансының материалдары бойынша)

                                                                             

 

 

                                                                       Орындаған:Бух-32(к)

                                                                                          Оқушысы: Қадырбаева Г.Е.  

                                                                                          Тексерген:Өмірбаева З.М.

                                                                                              

 

 

Қарағанды-2007

 

 

^{Ж О С П А Р.}

        ^{К І Р І С П Е}

1. ^{ТАУАРЛЫ МАТЕРИАЛДАРДЫ   ҚОРЛАРДЫ}

^{ТҮГЕНДЕУ.}

    ^{1.1. ТАУАРЛЫ МАТЕРИАЛДАРДЫ   ҚОРЛАРДЫҢ}

  ^{ТҮРЛЕРІ.}

    ^{1.2. ПРИНЦИПТЕРІ ЖӘНЕ МӘНІ.}                                                                                        

2. ^{ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫ ҚОРЛАДЫ ТҮГЕНДЕУДІ ҚҰЖАТТЫҚ РӘСІМДЕУ.}

    ^{2.1. ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫ ҚОРЛАДЫ ЖҮРГІЗУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ.}

3. ^{ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫ ТҮГЕНДЕУ ЖОЛЫН АЙҚЫНДАУ.             3.1.БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТЕ КӨРСЕТУ.}
4. ^{ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫ ҚОРЛАРДЫ ТҮГЕНДЕУДІҢ НӘТЕЖЕСІН ЕСЕПТЕУ}

    ^{4.1.ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫ ҚОРЛАРДЫ ҚҰЖАТТЫҚ РӘСІМДЕУ.}

    ^{4.2.ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫ ҚОРЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ.}

 

      ^{ҚОСЫМША}

          ^{ҚОРЫТЫНДЫ}

       ^{ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:}

    

 

 

К І Р І С П Е

  ^{Бұл таңдалып жазылған  курстық жұмыстың  тақырыбы “Тауарлы-Материалды  Қорларды түгендеу  және оның нәтежесін  есепке алу”. Кәсіпорындар  мен ұйымдарда  Тауарлы-Материалды  Қорларды есепке  алу Қазақстан Республикасының Қаржы Министрінің бекітілген №7 “Тауарлы-Материалды Қорлардың есебі”стандартына сәйкес ұйымдастырылады. Бухгалтерлік есеп көптеген жылдар бойы басқа ғылымдар сияқты дамып, қоғамның экономикалық-әлеуметтік жылдарына сай өзгерістерге ұшырап келе жатқан, сондай-ақ өмірде өзінің ерекшелігемен оқшауланатын ғылым болып табылады.} 

  ^{Бүгінгі таңда бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның және ұйымның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды,таратуды,айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді.Сонымен, бухгалтерлік есеп ұйымға оның қаржылық жағдайын жоспарлау, бағалау, бақылау және талдау секілді функцияларды орындауы үшін қажет. Бухгалтерлік есеп кәсіпорынның активтері мен міндеттемелері, капиталы және өндірілген өнімдері мен олардың сатылғандығы туралы ақпараттарды жинақтап көрсетеді. Тек ғана бухгалтерлік есеп арқылы ұйымның табыстары мен шығындарын және шаруашылық қызметінің соңғы қаржылық нәтежесін анықтауға болады.   Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі Халықаралық Қаржылық Есеп Стандарттарына және субьектінің қаржылық-шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының Үлгі есеп жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылады және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылымына, ұйымның нысанына, айрықша ерекшелігіне есептің сәйкес келуін қамтамассыз ететеді.}

   ^{Бұл тақырып қазіргі  таңда актуалды  болып табылады. Осыны дәлелдейтін болсам, қай ұйымды, кәсіпорынды алсақта олардың қарамағында есепте көрсетілген ТМҚ-дың есебін ұйымдастыруды «бағалауға» ерекше көңіл бөлген дұрыс деп ойлаймын. Өйткені қазіргі кезде ТМҚ-дың бағалауын таңдау мұқият түрде жүзеге асырылып, ұйымның, кәсіпорынның мүдделерін ескере отырып есеп саясатында бекітіледі.}

          ^{Менің  курстық  жұмысымның негізгі  мақсаты – Тауарлы}

^{Материалдық Қорларының түгендеудің түрлерін, принциптерін, мәнін, оларды кәсіпорында қалай жүргізілуін және құжаттық рәсімделуін, бухгалтерияда қалай есепке алатынын сонымен қатар оның қазіргі таңда нарықтық экономиканың нарықтық жолға көшуіне байланысты түгендеудің нәтежесін есепке ала отырып құжаттық рәсімдеудің жетілдіру жолдарын ХҚЕС арқылы көрсетемін және есеп саясатын сауатты түрде ұйымдастыру үшін қаржылық есебі туралы нақты ақпарат беру.}

                                   

 

^{1.ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫ  ҚОРЛАРДЫ ТҮГЕНДЕУДІҢ  ТҮРЛЕРІ, ПРИНЦИПТЕРІ  ЖӘНЕ МӘНІ.}

   13.11.1996 жылдағы №3 Бухгатерлік есеп жөніндегі Ұлттық  комиссияның қаулысымен бекітілген №7”Тауарлы материалдық қорлар есебі” бухгалтерлік есеп стандартына, 22.12.2005 жылы №426 Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар бекітілді.   Тауарлы - материалды қорлар - бұл кәсіпорынның шынайы материалдық мүліктері түріндегі айналмалы құралдардың бөлігі. ТМҚ кәсіпорындар сату үшін немесе өндіріс процесінде пайдалану үшін, басқа да шаруашылық қажеттіліктер үшін шығарылады және сатып алынады.Олар келесідей активтерден тұрады: шикізаттар, материалдар, сатып алынған жартылай шикізаттар және құралдық материалдар, отын, ыдыс және ыдыстық материалдар, қосалқы бөлшектер және басқа шаруашылық материалдар; ^{[Жакупова О.М. №1]}

    ^{Материалдық құндылықтарды  есепке алудың  алдында мынадай  негізгі міндеттер тұрады:}

• ^{дұрыс болуын бақылау;}
• ^{ішкі ресурстарды-босалқыларды кіріске дер кезінде және толық еспке алу, сақтау орындарындағы жағдайын қадағалау;}
• ^{босалқылардың қозғалысы бойынша барлық операциаларды толық және дер кезінде құжаттау;}
• ^{көліктік-дайындау шығындары мен дайындалған құндылықтардың өзіндік құнын уақытында және толық анықтау: көліктік-дайындау шығындарын өндірістің шығындарына жазудың біркелкі және оны жұмылдыру мақсатында субъектіге қажет емес материалдық босалқыларды сату, сақталатын орындардағы құндылықтардың қалдықтарымен қозғалысы туралы дәл мәліметтерді алу.}                                           

^{Өндіріс барысындағы қызметтің  рөлі мен мақсаты  бойынша барлық материалдық  босалқылар негізгі және көмекші болып бөлінеді}

^{Негізгілер- дайындалатын өнімнің заттай материалдық негізін (нан пісіргенде кететін ұн) құрайтын материалдар болса, ал көмекші материалдар- өндірілетін өнімнің өзіндік құнына кіргенімен негізгі материалдар сияқты оның заттай негізін құрай алмайды.Өнімге қажетті қасиеттерді беру үшін (сырлар, лак, желім) көмекші материалдар негізгі материалдарға  қосымша пайдаланылады.}

     ^{Бірақ материалдарды  негізгі және көмекші  етіп бөлу  шартты  сипатқа ие, өйткені  олар өнімді шығаруға  жұмсалған материалдардың  санына(мөлшеріне), технологиялық сипатына және басқа да көптеген факторлеріне тәуелді болып келеді.}  

   ^{Бухгалтерлік есептің  №7 “Тауарлы-материалды  қорлардың есебі”  стандартына сәйкес  Тауарлы -материалды қорлар есепте нақты өзіндік құны бойынша көрсетіледі. Өзіндік құн тауар үшін төленген бағаны немесе оны өндіру үшін қажет соманы  білдіреді.}

  Есепке алу кезінде Тауарлы-материалды  қорларды бағалау Тауарлы -материалды  қорлардың есепке алынуы кезінде,сатып  алу және дайындаудың өзіндік  құны бойынша көрсетіледі. Тауарлы  - материалды қорлардың нақты өзіндік құны оларды сатып алу құны және тасымалдау шығындарынан тұрады.

  ^{Сатып алу  құнына мыналар кіреді: сатып алу бағасы, кіргізуге баж, жабдықтау ұйымдарына төленген комиссиондық сыйлықтар, көліктік - дайындау шығындары және қорларды сатып алуға тікелей байланысты басқа да шығындар.}

^{АҚ  «Қазхром» Трансұлттық  Компаниясында ТМҚ-ды баланста көрсетілген  айналымдарының активтерінде едәуір үлесті салмақ құрайды. ХҚЕС бойынша  ТМҚ есепке алу  ХҚЕС № 2 бөлімінде  регламенттелінеді, ал ХБЕС-ның 9-тармағында былай делінген: «Қорлар міндетті түрде өзіндік құны мен өткізудің мүмкін болатын таза құны сияқты екі шаманың азы бойынша бағалануы тиіс» Бұл тармақты тағы да аз бағалау ережесі(LCM-Lower Оf cost marker). Сонымен, қорлар қаржылық есептілігінде ең ұстамды баға бойынша ескерілетін болатын. Өткізудің мүмкін болатын таза құны (ӨМТҚ)-активті сату нәтежесінде алынуы мүмкін сома, одан сату шығыстары шегеріледі. Әдетте, ӨМТҚ-ны бағалау кезінде қалыпты операциялар барысындағы сауда деп түсіндіріледі, демек, активті сату үшін керекті жағдайға келтіруге арналған кез келген шығыстарды ескеру қажет. АҚ «Қазхром» Трансұлттық Компаниясында ӨМТҚесеп-қисабының расталуын қамтамасыз етуге тиіс. Бұл растау ТМҚ-ды бағалауды жүзеге асырған сарапшының есеп беруі немесе комиссияның актісі түрінде рәсімделеді.}

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

^{1.1.ТАУАРЛЫ МАТЕРИАЛДАРДЫ   ҚОРЛАРДЫҢ}

^{ТҮРЛЕРІ.}

^{Онда  ТМҚ-дың нарықтық құнының өзгеру себептері, олардың құнын  төмендету шамасы көрсетіледі және қорлар құнын өзгеру үрдісі болжанылады. Тәжірбие жүзінде  ТМҚ-ды сату олардың өзіндік құнынан төмен жүзеге асырылатын жағдайдың болуы мүмкін. Оның себептері мыналар бола алады:}

^{1. Тауарларға  арналған нарық  бағаларының жалпы  төмендеуі;}

^{2. Моральдық  жағынан ескіру;}

^{3. Бұйымның жасалуын  аяқтау үшін қажетті  қосымша шығындар.}

^{Аз  бағалау ережесі  бойынша тауарлық қорларды бағалаудың 3 негізгі әдісі  бар.}

^{1. Баптылық әдісі-ТМҚ-дың әрбір атауы бойынша өзіндік құны мен сату бағасы салыстырылады.}

^{2. Негізгі тауарлық топтар әдісі- тауарлардың әрбір тобы үшін жалпы құны мен жалпы сату бағасы салыстырылады. Сосын әрбір топ неғұрлым төмен құны бойынша салыстырылады. Қорлардың тиісті атауларының өзара байланыстылығын баптылық әдісті іс жүзінде қолдану мүмкін емес болғанда, осы тәсіл қолданылады.}

^{3. Қорлардың жалпы деңгейі әдісі- барлық тауарлық қорлар өзіндік құны бойынша бағаланады және неғұрлым төмен бағак тауарлық қорлар үшін пайдаланылады. [Қосымша №1-ді қараныз]}

^{ТМҚ құнын бағалау  бойынша олардың  өзіндік құны бойынша  барлық жиынтығы 600-ға, ал ӨМТҚ нарықтық бағасы бойынша 596-ке тең, ал аз бағалау ережесі бойынша 593-ке, ал аз бағалау ережесіның тауарлық топтпры бойынша 595-ке, ал жалпы деңгейі бойынша 596-ға тең. ТМҚ-дың құнының төмендеуінің шамасын былай анықтаймыз:}

• ^{баптылық әдіс кезінде -7 мың теңге (600-593)}
• ^{негізгі тауарлық топтар әдісі бойынша – 5 мың теңге(600-595)}
• ^{қорлардың жалпы деңгейі әдісі бойынша (600-596)}