Кәсіпорынның қаржылық жағдайының мәні және оны талдаудың мақсаты, объектілері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Қаржылық талдаудың әдістері мен тәсілдері. «Восток Молоко» корпорациясының қаржылық жағдайын талдау.

 

Восток Молоко» корпорациясының  баланс құрамы мен құрылымын талдау

Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі даму стратегиясына дейін және одан кейін қабылданған бәсекелестікке қабілетті тауар шығарып, қызмет көрсетуге бағытталған теориялық алғышарттарды экономикалық нақты көрсеткіштерге ұластыру қажет және ол бүгінгі күннің көкейтесті талаптарының бірі. Ол үшін, экономистердің пайымдауынша, әр ел әлемдік шаруашылықта өз тауарымен және қызметімен өз орнын табуы тиіс.  
Десе де, белгілі бір ел ішкі азық-түлік және киім-кешек сұранысын мейлінше өзі қамтамассыз еткен жағдайда ғана ұлттық экономика бәсекелестікке қабілетті болмақ және ол тұрақты эономикалық даму кепілі.

 Үш түрлі ғана сүт өнімдерін шығаратын кішігірім Васильевский сүт зауытының негізінде құрылған «Восток молоко» корпорациясы 1999 жылдың 23 қыркүйегінен қызмет атқарып келеді. Өндіріс көлемінің ұлғаюына және шығарылатын өнімнің түрлерінің көбеюіне байланысты балқытылған ірімшік шығаратын Украинский цехы қайта жабдықтаудан өтті. Атқарылған шаралар негізінде қазіргі заманға сай, күрделі технологиялық құрал-жабдықтармен жарақтандырылған ірі өндіріс кәсіпорны ашылды.

Бүгінде корпорация 7 ауданның 8 өңдеу зауытын: Васильевск май-ірімшік зауыты, Украинский сүт комбинаты, Зырян қалалық сүт зауыты, Өскемендегі балмұздақ зауыты, Большенарым, Самар, Уржар май-ірімшік зауыттары, Уварово ауылындағы «Восход-Молоко» ЖШС және «Иртыш» ЖШС мен Украинка шаруа қожалығын біріктірген ірі қайта өңдеу кәсіпорнына айналды. Донское, Украинка, Бобровка ауылдарында сүт және ет өндіретін мал шаруашылық кешені бар. Шаруашылықты мал азығымен қамтамасыз ету үшін егістік жерлері бар.

«Восток Молоко»  корпорациясының балансының құрамы мен құрылуын тікелей талдау-әрбір  есеп позициясының жалпы нәтижеге тигізетін әсерін айқындай отырып, қортынды қаржылық көрсеткіштердің құрылымын анықтау.

Актив	2010		2011		2012
	мың.тг	%	мың.тг	%	мың.тг	%
1	2	3	4	5	6	7
1 Қысқа мерзімді активтер
Ақша қаражаттары	7340	0,33	42844	2,15	49076	3,95
Дебиторлық борыш	140007	6,37	199832	10,02	141069	11,35
Қысқа мерзімді қаржылық салымдар	197198	8,97	210885	10,57	89590	7,21
Тауарлы-материалдық қорлар	513184	23,35	431462	21,63	278320	22,39
Ағымдағы салықтық активтер	5131	0,23	2558	0,13	2387	0,19
Басқа да қысқа мерзімді активтер	389986	17,75	335807	16,84	154324	12,41
Қысқа мерзімді активтер жиыны	1252846	57,01	1223388	61,34	714766	57,51

 

1	2	3	4	5	6	7
2 Ұзақ мерзімді  активтер
Негізгі құралдар	433029	19,7	449456	22,53	378701	30,47
Биологиялық активтер	461988	21,02	276374	13,85	120404	9,69
Ұзақ мерзімді қаржылық салымдар	26439	1,2	25946	1,3	26548	2,14
Материалдық емес активтер	18 311	0,83	16 238	0,81	131	0,01
Басқа да ұзақ мерзімді активтер	5037	0,23	3250	0,16	2286	0,18
Ұзақ мерзімді актив жиыны	944804	42,99	771264	38,66	528070	42,49
Баланс	2197650	100	1994652	100	1242836	100
Пассив
3 Қысқа мерзімді міндеттемелер
Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер	436412	19,86	523980	26,27	284720	22,91
Салықтар бойынша міндеттер	38953	1,77	18544	0,93	21504	1,73
Басқадай міндеттер және ерікті зейнетақы салымдары бойынша  міндеттемелер	6203	0,28	7287	0,37	9238	0,74
Қысқа мерзімді кредиторлық борыш	455123	20,71	348752	17,48	105571	8,49
Басқа да қысқа мерзімді міндеттемелер	276579	12,59	265180	13,29	187924	15,12
Қысқа мерзімді міндеттемелер жиыны	1213270	55,21	1163743	58,34	608957	48,99
4 Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер	47184	2,15	54536	2,74	55718	4,48
Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек	48841	2,22	48918	2,45	92997	7,49
Ұзақ мерзімді міндеттемелер жиыны	96025	4,37	103454	5,19	148715	11,97
5 Капитал
Жарғылық капитал	130831	5,95	130138	6,52	116373	9,36
Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян)	757523	34,47	597317	29,95	368791	29,67
Капитал жиыны	888354	40,42	727455	36,47	485164	39,03
Баланс	2197650	100	1994652	100	1242836	100

 

«Восток Молоко»  корпорациясының баланс активтерінің құрамы мен құрылуын көлденең талдау(уақытша  талдау)- есеп берудің әрбір позициясын өткен кезеңмен салыстыру, абсолюттік және салыстырмалы ауыткуларды анықтауға болады.

Актив	2010-2011	2011-2012	2010-2011 (%)	2011-2012 (%)
1 Ағымдағы активтер	-29458	-508622	-2,35	-41,57
2 Ұзақ мерзімді активтер	-173540	-243194	-18,37	-31,53
Баланс	-202998	-751816	-9,24	-37,69
Пассив
3 Қысқа мерзімді міндеттемелер	-49527	-554786	-4,08	-47,67
4 Ұзақ мерзімді міндеттемелер	7429	45261	-7,74	43,75
5 Капитал	-160899	-242291	-18,11	-33,3
Баланс	-202998	-751816	-9,24	-37,69

 

Экспрес талдау – шаруашылық субъктінің қаржылық жағдайы мен динамикасын көрнекті түрде және қарапайым түрде бағалау.

1. ағымдағы өтімділік коэффиценті

 

Каө = ҚМА / ҚММ ≥ 2                        (1)

 

мұнда ҚМА – қысқа мерзімді активтер;

ҚММ – қысқа мерзімді міндеттемелер.

Каө ₂₀₁₀  = 1252846 / 1213270 = 1,03 < 2                   

Каө ₂₀₁₁  = 1223388 / 1163743=1,05 < 2

Каө ₂₀₁₂  = 714766 / 608957= 1,17 < 2

Кәсіпорынның ағымдағы өтімділік коэффициенті 3 жылдада  нормадан төмен, бірақ кәсіпорын үшін қауіпті емес;

2. меншікті айналым қаражаттарының қамтамасыз ету коэффициенті

 

Кмақ=МАҚ / ҚМА ≥ 1                                  (2)

   

   МАҚ=К – ҰМА                              (3)

 

мұнда К – капитал;

ҰМА – ұзақ мерзімді активтер.

Кмақ  ₂₀₁₀  = (888354-96025)/1252846 = 0,63 < 1          

Кмақ ₂₀₁₁ = (727455-103454)/1223388 = 0,51 < 1

Кмақ ₂₀₁₂ = (425164-148715)/714766 = 0,39 < 1

Корпорацияның меншікті айналым қаражаттары 2010 жылға қарағанда 2012 жылда 2 есе азайған, бұл корпорацияның ағымдағы активтердің 2012 жылы төмендеуіне байланысты.

Жоғарыдағы 2 коэффиценттің  нормаға сай болмауына байланысты төлем қабілеттілікті қалпына келтіру  коэффициентін есептемейміз

 

 

 

 

Көрсеткіштер	Көрсеткіштің мәні		Ұсынылған нормалары
	2011 ж.	2012 ж.
Ағымдағы өтімділік коэффициенті	1,05	1,17	> 2
Меншікті құралдармен қамтамасыз етілу коэффициенті	0,51	0,39	> 1
Төлем қабілеттілікті қалпына келтіру  коэффициенті	1,53		> 1

 

Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын маңызды  көрсеткіштері болып, барлық құралдардың  қорытындысында кәсіпорынға авнсталған жалпы соманың үлес салмағының көрсеткіші табылады, яғни меншікті капиталдың жалпы сомасының баланс қорытындысына қатынасын автономия коэффициенті дейміз.

 Қаржылық тұрақтылығы мен өтімділігін талдау

1. автономдық  коэффициенті немесе тәуелсіздік коэффициенті:

 

Кавт.=  Меншікті капитал/ Баланс валютасы ≥ 0,5-0,6          

 

К авт.₂₀₁₀ = 888354/2197650 = 0,4 ≤ 0,5-0,6                             

К авт.₂₀₁₁= 727455/1994652 = 0,36 ≤ 0,5-0,6                             

К авт.₂₀₁₂ = 425164/1242836 = 0,34 ≤ 0,5-0,6                             

Корпорацияның 2010 жылдан 2012 жылға қарай қаржылық тауелсіз емес, себебі меншіктік капиталдың үлесі төмен және корпорация активтерді өз капиталынан қаржыландыра алмайды.

2. Тәуелділік коэффициенті.

 

К т=Міндеттемелер/ Баланс валютасы  ≥ 0,4-0,5             

 

Кт ₂₀₁₀ = 1309295/2197650 = 0,6 ≥ 0,4-0,5                  

Кт ₂₀₁₁ = 1267197/1994652 = 0,63 ≥ 0,4-0,5

Кт ₂₀₁₂= 757672/1242836 = 0,6 ≥ 0,4-0,5

Корпорация қарыз капиталына тәуелділігі жоғары екенін көрсетілген. Меншікті қаржаттар есебінен қаржыландыра алмағандықтан қарыз капиталы көп тартылған.

3. Қаржыландыру коэффициенті .

 

            Кқ.=Меншікті капитал/ Міндеттемелер ≥ 1                           

 

К қ.₂₀₁₀= 888354/1309295 = 0,68 ≤1

К қ.₂₀₁₁=727455/1267197 = 0,57 ≤1

К қ.₂₀₁₂=425164/757672 = 0,56 ≤1

Корпорацияның қаржыландыру төмен, капитал мен міндеттемелер  есеьінен активтердің аз мөлшері  ғана қаржыландырылады.

 

4. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті.

 

К қар.тұр.=(Меншікті капитал+ҰММ)/ Баланс валютасы ≥ 0,9               

 

К қар.тұр. ₂₀₁₀=(96025+888354)/2197650 = 0,45 ≤ 0,9  

К қар.тұр. ₂₀₁₁=(103454+727455)/1994652 = 0,42 ≤ 0,9  

К қар.тұр. ₂₀₁₂=(148715+425164)/1242836 = 0,46 ≤ 0,9  

Корпорацияның қаржыландыру коэффициенттері қауіпті 0,75 төмен мәнде орналасқан, корпорация қаржылық тұрақсыз.

5. Инвестициялық коэффициент.

 

К и.= Капитал/ Негізгі құрал ≥ 0,5                

 

К и.₂₀₁₀=888354/433029 = 2,05 ≥ 0,5

К и.₂₀₁₁=727455/449456 = 1,62 ≥ 0,5

К и.₂₀₁₂=425164/378701 =1,12 ≥ 0,5

Корпорация негізгі құралдарды өз қаражаттар есебінен сатып алады. Бірақ 2010 жылға қарғанада 2012 жылы негізгі құралдарды сатып алу және қаржыландыру төмендеген. Корпорацияның негізгі құралдарына деген қажеттілік төмен болуына байланысты.

6. Маневрлілік коэффициенті.

 

Кмане.=МАҚ/ Капитал ≥ 0,5                

 

Кмане. ₂₀₁₀ = (888354-96025)/888354 = 0,89 ≥ 0,5 

Кмане. ₂₀₁₁= (727455-103454)/727455 = 0,86 ≥ 0,5 

Кмане. ₂₀₁₂= (425164-148715)/425164 = 0,65 ≥ 0,5 

Корпорацияның қаржылық жағдайы 2010 жылмен салыстырғанда 2012 жылы маневрлік коэффициенті төмендегені байқалады.

 

7. Қорларды меншікті айналым қаражаттарымен қамтамсыз ету коэффициенті.

 

К қ.мақ қ.е.=МАҚ/ Қорлар ≥ 0,6           

 

К қ.мақ қ.е.₂₀₁₀= (888354-96025)/513184 = 1,54 ≥ 0,6

К қ.мақ қ.е.₂₀₁₁= (727455-103454)/431462 = 1,45 ≥ 0,6

К қ.мақ қ.е.₂₀₁₂= (425164-148715)/278320 = 0,99 ≥ 0,6