«Генетика» пәні бойынша

4. Дара   жарнақтылар  сабағының  құрылысы. Бүршіктерден  өркендердің   дамуы. Гүлшоғыры туралы  жалпы түсінік   және   олардың типтері. Өсімдіктердің ұрпақ шығаруы және көбеюі. Өсімдіктердің көбеюі   және жаңа  ұрпақтан  пайда   болуы туралы  жалпы түсінік. Мүктердің ұрпақ   шығару циклдары.   Папоратниктің ұрпақ   шығару  циклдары. Тозаңдану. Ұрықтану - қосарлана ұрықтану. Гүлдің құрылысы, қызыметі   және  шығу  тегі. Гүлдің морфологиясы. Жемістердің  морфологиясы. Апомиксис. Жемістер  туралы  жалпы түсінік. Жай, күрделі  және  біріккен  жемістер. Нағыз  және  жàлған  жемістер.Құрғақ  және  шырынды  жемістер. Өсімдіктердің   экологиялық   типтері. Өсімдіктердің   тіршілік формалары. Өсімдіктердің жасына  қарай өзгеруі. Өсімдіктердің  мерзімге  қарай өзгеруі.

5. Ашық тұқымдылардың жалпы сипаттамасы. Қарағайдың даму циклы. Өкілдері.

6. Күрделігүлділер тұқымдасы. Жалпы сипаттамасы. Гүлдерінің құрылысы. Өкілдері. Маңызы. Қоңырбастар тұқымдасы. Жалпы сипаттамасы. Гүлдерінің құрылысы. Өкілдері. Халық шаруашылығындағы маңызы. Эпидерма құрылысы, қызметі, негізгі клеткалары. Өткізгіш ұлпалар олардың құрылысы, қызметі.Тамырдың қызметі, тамыр системасы, классификациясы. Өсімдіктердің ұрпақ шығаруы және көбеюі туралы түсінік. Өсімдіктердің экологиялық типтері, тіршілік формалары, жасына және мерзімге қарай өзгеруі.

«Эволюциялық  ілім» пәні бойынша

1. Эволюциялық ілім - тірі табиғаттың тарихи дамуының жалпы заңдылықтары мен қозғаушы күштері туралы ғылым. Эволюциялық теорияның биологиялық ғылымдар жүйесіндегі орны,  оның ғылыми және  практикалық маңызы. Жерде тіршіліктің пайда болуы туралы  негізгі теориялар. Көне дүниедегі эволюциялық идеялар (Қытайдың, Индияның философиялық мектептері, грек философтары). 18-ші және 19-шы ғасырдың бірінші жартысында эволюциялық көзқарастардың дамуы. Линнейдің, Бюффонның, Вольфтің, Сент-Илердің, Бэрдің ж.б. еңбектерінің тірі табиғаттың дамуы мен бірлігі туралы түсініктерді қалыптастырудағы ролі. Трансформизм мен креоционизмнің күресі. Биологиядағы преформизм және эпигенез идеялары. Ламарк ілімі. Органикалық формалардың градация принципі және оның прогрессивті эволюциядағы ролі. Ламарк заңдары. Ламарк  теориясын сынап талдау. Ч.Дарвин теориясы шығуының алғы шарттары. Ч.Дарвиннің “Түрдің шығуы”  еңбегінің негізгі қағидалары. Дарвиннен кейінгі дәуірде  эволюциялық теорияның дамуы. Генетика мен дарвинизмнің синтезделуіндегі алғашқы қадамдар. Неоламаркизм, оның бағыттары. Неокатастрофизм, оның  формалары. Неодарвинизм, оның бағыттары.

2. Тіріге тән негізгі қасиеттер. Тіршіліктің геохимиялық ролі (Вернадскийдің ілімі). Тіршілік ұйымының негізгі деңгейлері, олардың өзара байланыстылығы және арақатынасы. Эволюцияның зерттеу әдістері және дәлелдері. Жердегі тіршілік. Эволюцияның негізгі кезеңдері және сипаттары. Жердің геохронологиясы туралы жалпы мәліметтер. Өсімдіктер мен жануарлар эволюциясының негізгі кезеңдері мен ерекшеліктері. Микроорганизмдер, өсімдіктер мен жануарлар эволюциясының өзара байланысы (биогеоценоз). Өзгергіштіктің түрлерін Дарвин және қазіргі генетиканың түсіндірулері. Комбинативтік өзгергіштік,  эволюциядағы рөлі. Өзгергіштіктегі ортаның ролі.  Реакция нормасы. 

3. Популяцияның анықтамасы.  Қарапайым эволюциялық бірлік және қарапайым эволюциялық құбылыс туралы түсінік. Популяцияның экологиялық сипаттамалары (көлемі, жастық және жыныстық құрылымы, динамикасы). Популяциялардың негізгі эволюциялық-генетикалық сипаттамалары (гетерогенділік, популяцияішілік полиморфизм). Харди-Вайнберг теңдеуі және оның популяция гендері мен генотиптерінің жиілігін анықтау үшін қолданылуы. Генотиптер жиілігінің тепе-теңділігінің сақталу жағдайлары.Мутациялық процес - қарапайым  эволюциялық фактор. Мутациялардың жіктелуі: гендік, хромосомалық, геномдық. Мутациялардың жиілігі, кездесойлықтығы, бағытталмағаны. Генотип және фенотип – гентикалық реакция нормасының көрінісі.Популяциялық толқындар - қарапайым  эволюциялық фактор. Жіктелуі. Гендердің кездейсоқ дрейфі.  “Негізін салу” және “бөтелке мойыны” нәтижелілігі. Оқшаулану - қарапайым  эволюциялық фактор. Оқшаулану құбылыстарының жіктелуі, оның эволюциялық процесстегі ролі. Түртүзілудегі оқшауланудың эволюциялық ролі.

4. Тіршілік үшін күрестің Дарвиндік концепциясы. Тіршілік үшін күрес пен табиғи сұрыптаудың байланысы. Тіршілік үшін күрестің формалары. Қолдан сұрыптау туралы Ч№ Дарвинның ілімі. Дарвиннің табиғи сұрыпталу теориясы. Табиғи сұрыпталудың негізгі салдарлары. Табиғи сұрыпталу қарқынының сандық өлшемі. Табиғи сұрыпталудың әсерінің тәжірибиелік зерттелуі. Табиғи сұрыпталу әсерінің мысалдары. Табиғи сұрыпталудың формалары.  Жыныстық сұрыпталу. Бейімделулерлің пайда болуы – табиғи сұрыпталу әсерінің нәтижесі. Мимикрия. Бейтс және Мюллер мимикриясы. Бейімделушілік сол генотиптің көбею қарқынының сандық өлшемі екендігі. Орташа бейімдеушілк, оның құндылығы. Сұрыпталу коэффиценті түсінігі. Органикалық мақсатқа сәйкестілік мәселесі. Түр түсінігінің тарихы (Рей, Линней, Ламарк, Дарвин, Майр). Түр туралы типологиялық және номиналдық концепциялар. Түртүзілу генетикалық ашық жүйелердің генетикалық жабық жүйелерге айналуы екендігі. Түр генетикалық тұрақты жүйе екендігі туралы түсінік.  Түр жүйе екендігі (Вавилов). Дарвинның түр туралы концепциясы. Түрдің биологиялық концепциясы, түр және систематика. Түрдің құрылымы, ақиқаттығы және дискреттілігі, гетерогенділігі. Түрдің критериялары. Түртүзілудің жолдары мен кезеңдері. Географиялық түртүзілу. Симпатриялық түртүзілу. Түртүзілудің тәсілдері.

5. Макроэволюция түсінігі. Микро- және макроэволюцияның арақатынасы. Геккельдің биогенетикалық заңы және оның қазіргі түсіндірмесі. Рекапитуляция туралы түсінік. Онтогенез филогенездің жаңа бағыттарының қайнар көзі екендігі. Северцевтің  филоэмбриогенездер туралы ілімі. Онтогенездің эмбриондануы. Автономдану - онтогенез эволюциясының негізгі бағыты. Органдардың филогенетикалық қайтақұрылуларының алғы шарттары. Мультифункционалдылық және функцияның сандық өзгеруі. Органдар мен құрылымдардың полимеризациялану және олигомеризациялану  принциптері. Филогенезде органдар мен олардың жүйелерінің морфологиялық қайтақұрылуларындағы  өзара байланыс.  Гетеробатмия және  компенсация принциптері. Органдар мен функциялардың эволюциядағы қарқыны.  Белгілер эволюциясының қарқынын зерттеу әдістері.

6. Филогенездің негізгі формалары: филетикалық эволюция, дивергенция, конвергенция, параллелизм. Арогенез және аллогенез - филогенетикалық топтар эволюциясының бағыты. Мамандану-эволюция бағыты екендігі. Филогенетикалық топтар эволюциясының қарқыны. Реликтлер, эволюцияның тұйықталулар мәселесі. Филогенетикалық топтар эволюциясының ережелері. Қайтымсыздық, үдемелі мамандану, биологиялық жүйелердің бірігуінің күшеюі т.б.

7. Антропогенез. Жануарлар жүйесіндегі адамның орны. Адамның жануардан шыққандығы туралы зоологияның, антропологияның, генетиканың, молекулалық биологияның мәліметтері. Homo sapiens эволюциясының негізгі кезеңдері. Саналы адам дамуының негізгі сатылары. Қазіргі адам нәсілдерінің эволюциялық-генетикалық бірлігінің   дәлелдері. Қарапайым эволюциялық факторлардың саналы адам эволюциясына әсері.

«Адам және жануарлар физиологиясы» пәні бойынша

1. Физиология пәні және әдістемелері. Физиологиялық жүйелер мен функциялар түсінігі. 
2. Функцияны реттелу жүйесі. Тіршіліктің негізгі көріністері және олардың реттелуі. Ағза функциясының жүйелік талдануы. Функциялық жүйелер теориясы(П.К.Анохин). Системогенез. Ағза функциясының өзіндік реттелуі – гомеостазды ұстап тұрудың негізгі механизмі. Клетка физиологиясы. Нерв жүйесінің физиологиясы: басқарудың жалпы принциптері, онтогенез және филогенездегі даму, соматикалық (перифериялық және орталық) және вегетативті (автономды) нерв жүйесі. Нейрон – ОНЖ құрылымдық және функциялық бірлігі ретінде. Нейрондар арасындағы байланыстар. Нерв орталығы жөнінде түсәнәк және оның қасиеттері. ОНЖ функциялауында координациялау принципі. ОНЖ қозуы және тежелуі . Вегетативті нерв жүйесінің функциясы. Сенсорлық жүйенің физиологиясы: рецепцияның жалпы принциптері және сенсорлық ақпараттың өңделуі. Бұлшық ет жүйесінің физиологиясы.
3. Қан, клетка аралық сұйықтық, лимфа. Ағзаның ішкі ортасының физиологиясы. Қан жүйесі. Негізгі функциялары, көлемі, құрамы және қанның  физика–химиялық құрамы. Қан плазмасының белоктары және олардың функциялық мәні. гипо–, гиперпротеинемия. Әртүрлі жануарлардың қан көрінісі. Қан жасалуы. Лимфоайналымы. Лимфаның түзілуі. Лимфаның құрамы. Лимфа жүйесінің функциясы. Лимфа және қанның гомеостатикалық функциясы. Бұзылуы. Компенсация механизмдері. Қан айналу физиологиясы.  
4. Тыныс алу, асқорыту, бөліп шығару жүйелері. Репродуктивті функция.   Зат және энергия алмасудың реттелуі.
5. Функцияның гормонды реттелуі. Гуморалды әсердің типтері гипоталамус. Нервтік және эндокринді бақылаудың интеграциясы. Гипоталамо-гипофизарлы жүйе. Гомеостазды қалыптастыру және ағзаның бейімделу реакциясындағы эндокринді жүйелердің мәні.

5. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Нұрұшев М. “Адам анатомиясы” Алматы, “Қарасай” 2006ж
2. Рақышев А. “Адам анатомиясы” Т.1-2, Алматы, “Білім”, 1995, 2004
3. Сапин М.Р., Билич Г.Л. “Анатомия человека” М. “Высшая школа”, 1989, 1996
4. Синельников Р.Д. “Атлас анатомии человека” Т – 1-3 М. “Медицина” 1968, 1972, 1974.
5. Жимулев С.Г. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск. Изд-во Сиб. АН. 2002.
6. Бакай А.В., И.И. Кочиш, Г.Г. Скрипниченко. Генетика. М., Колос, 2007.
7. Бочков А.Н. Клиническая генетика. М., Колос, 2007.
8. Берсімбаев Р.І., Мұқамбетжанов К.Қ. Генетика. Алматы: Қазақ университеті. 2002. 1-бөлім.
9. Берсімбаев Р.І., Мұқамбетжанов К.Қ.. Жалпы және молекулалық генетика. Алматы: Қазақ университеті. 2005. 2-бөлім.
10. Берсімбаев Р.І., Мұқамбетжанов К.Қ.. Жалпы және молекулалық генетика. Алматы: Қазақ университеті. 2005. 2-бөлім.
11. Абилаев С. Молекулалық биология және генетика. Шымкент, «Кітап», 2010. – 388б.
12. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. Учебное пособие для студентов. – М.: ООО «МИА», 2003. – 544 с.
13. Жимулев С.Г. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск. Изд-во Сиб. АН., 2002.
14. Дәуітбаева К. Ә. Омыртқасыздар зоологиясы. ҚР жоғары оку орындарының қауымдастығы. Алматы, 2004.1 кітап,  2005 2 кітап
15. Догель В.А. Зоология беспозвоночных. "Высшая школа" М., 1986.
16. Жизнь животных /под ред. Зенкевича Л.А./ Просвещение. М., 1968. Том 1-3.
17. Хаусман К. Протозоология. Мир. М., 1988.
18. Дәуітбаева К.Ә., Исадыков Н.С., Минсаринова Б.К. "Омыртқасыздар зоологиясы пәнінің лабораториялық жұмыстарына арналған әдістемелік құрал". Қазақ университеті, А., 2000.
19. 5. Олжабекова К.Б., Есжанов Б. Омыртқалылар зоологиясы. 1-бөлім. Алматы, 2007.
20. 6. Олжабекова К.Б., Есжанов Б. Омыртқалылар зоологиясы. 2-бөлім. Алматы, 2007.
21. 7. Жұмалиев М.Қ., Бәйімбет Ә.А. Жануарлар әлемінің биологиялық әртүрлілігі. 1- бөлім (Хордалылар). Алматы, 2005.
22. Жұмалиев М.Қ., Есжанов Б. Жануарлар әлемінің биоалуантүрлілігі. 2-бөлім (Амфибиялар, Рептилиялар). Алматы, 2005.
23. Жұмалиев М.Қ., Есжанов Б. Жануарлар әлемінің биоалуантүрлілігі. 3-бөлім (Құстар). Алматы, 2006.
24. Жұмалиев М.Қ., Есжанов Б. Жануарлар әлемінің биоалуантүрлілігі. 4-бөлім (Сүтқоректілер). Алматы, 2007. 
25. Догель В.А. Зоология беспозвоночных. Изд. Высшая школа. М. 1981г.
26. Мухитдинов Н.М., Бегенов А.Б., Айдосова С.С. Өсімдіктер морфологиясы мен анатомиясы, Алматы 2001, 280 бет.
27. Мухитдинов Н.М., Бегенов А.Б., Айдосова С.С. Өсімдіктер морфологиясы мен анатомиясының практикумы, Алматы 1994, 118 бет.
28. Северцов А.С. Теория эволюции. М., «Владос», 2005.
29. Яблоков А.В., Юсуфов А.Г. Эволюционное учение. М.: Высш. шк., 2004.
30. Ч.Дарвин. Түрлердің табиғи сұрыпталу жолымен пайда болуы. (Қазақ тіліне аударған       О.Т.Тажин). Алматы. 1996.
31. Берсімбаев Р.І. , Мұхамбетжанов К.Қ. Генетика. Алматы, “Қазақ университеті”, 2002.
32. Берсімбаев Р.І., Мұхамбетжанов К.Қ. Жалпы және молекулалық генетика. Алматы,  “Қазақ университеті”, 2005.
33. Физиология человека. Учебник / в двух томах. Под ред. В.М.Покровского, Г.Ф.Коротько.  М.: Медицина, 2001.
34. Физиология человека. Курс лекций в 2-х книгах: Учебник. / Под ред. Л.З.Тель, Н.А.Агаджаняна. Алма-Ата: Казахстан, 1992.
35. Основы физиологии человека. Учебник / в двух томах. Под ред. Б.И.Ткаченко. СПб., 1994.
36. Общий курс физиологии человека и животных. /в двух томах. Под ред. А.Д.Ноздрачева. - М.: Высшая школа, 2007.
37. Физиология человека / Под ред. Г.И.Косицкого. - М.:  Медицина, 1985.
38. Агаджанян Н.А., Власова И.Г., Ермакова Н.В., Торшин В.И. Основы физиологии человека. Учебник. М.:  РУДН, 2000.

Қосымша әдебиеттер:

1. Синельников Р.Д. Атлас анатомии человека. Т. 1-3, М., 1968, 1972, 1974
2. Инге-Вечтомов  С.Г.  Генетика с основами селекции.  "Высшая школа", 1989.
3. Айала Д., Кайгер Дж. Современная генетика. "Мир", М.,1988.
4. Дубинин Н.П. Общая генетика. М., Наука,1976.
5. Алиханян С.И. и др. Общая генетика. М., “Высшая школа”. 1985.
6. Лобашев Н.Е. Генетика. МГУ, 1967.
7. Орлова Н.Н. Сборник задач по общей генетике. М., МГУ, 1982.
8. Альбертс Б., Брейм Д. и др. Молекулярная биология клетки в 5-и томах. – М.: Мир. 1994.
9. Сингер М., Берг П. Гены и геномы. В 2-х томах. – М.: Мир.1998.
10. Рис Э., Стернберг М. Введение в молекулярную биологию: от клеток к атомам: Перевод с англ. – М.: Мир. 2002. – С.142.
11. Льюин Б. Гены. М.: Мир.1987.
12. Натали В.Ф. Зоология беспозвоночных. Изд. Высшая школа. М. 1975г.
13. Абрикосов Г.Г. Курс зоологии, часть 1. Изд. Высшая школа. М. 1966г.
14. Иванова-Казас А.В. Сравнительная эмбриология беспозвоночных. Изд. Наука. Новосибарск, 1975г.
15. Хаусман К. Протозоология. Изд. Мир. 1988г.
16. Шарова И.Х. Зоология беспозвоночных. М. 2002 г.
17. Бочаров Н.Н. Эволюционная эмбриология позвоночных. МГУ, 1988.
18. Гуртовой Н.Н и др. Практическая зоотомия позвоночных. 1,2,3 тт. М. Высшая школа, 1976 - 1992.
19. Домбровский Б.А. Сравнительная морфология животных. Алма-Ата. Наука. 1982.
20. Наумов Н.П. и Карташев Н.Н. Зоология позвоночных. М. Высшая школа. 1979
21. Константинов В.М., Наумов С.П., Шаталова С.П. Зоология позвоночных. М., 2000.
22. Ромер А. и Парсонс Т. Анатомия позвоночных. М. Мир. 1992, 1 и 2 тт.
23. Андреева Н.Г. Эволюционная морфология нервной си<span class="dash041e_0431_04