Жер кадастры және ауыл шаруашылығы жерлерін экономикалық бағалау

- Пайдаланылатын жерлерді  тіркеуге алу және жерлердің  санын, сапасын есепке алу тәртібін  жетілдіру;

- Ақпаратты автоматтандырылған  тәртіппен жаңартуды, сақтауды, қорғауды  және оған ашықтық құқығын  қамтамасыз етуді жүзеге асыру;

- Жер кадастрлық мәліметтерді  облыстық басқару органдарына,  жеке және заңды тұлғаларға  өз уақытында беру;

- Кадастр мәліметтерін  алу, өңдеу және сақтауға автоматтандырылған  әдістермен сатылап көшу боынша  Жер кадастрының автоматтандырылған  ақпараттық жүйесінің аудандық  орталығы қызметін үйлестіру;

 Қазіргі уақытта облыстық  Агенттіктері мен басқа органдардың  ақпараттық, байланыс мұқтаждықтарды  өте әлсіз қанағаттандырылып  отыр. Негізнен жер кадастрын  жүргізу мен жер учаскелерін  тіркеу, жерлерді сандық және  сапалық есепке алу, топырақтарды  бонитеттеу, жер салығын анықтау,  жерлерді бағалау бойынша есептеулерді жасауға байланысты жұмыстар автоматтандырылған.

 Қазіргі уақытта, Әділет  министрлігі мен Ақпарат және  байланыс агенттігінің жұмыс  тобы Мемлекеттік жер кадастрының  автоматтандырылған ақпараттық  жүйесі мен Жылжымайтын мүлікті  тіркеуге алу мемлекеттік базаның  жүйесін біріктіру мүмкіндігін  қарастыруда.

 Болашақта да осы  жүргізілген жұмыстарды әрі қарай  қарай жалғастырып, жер учаскілерін  түгендеу, заңсыз пайдаланылған  жер учаскілерін анықтау және  оны мемлекеттік жер қорына  қайтару, топырақ құнарлылығын  қалпына келтіру, сондай-ақ, сыбайлас  жемқорлыққа қарсы күрес шараларын  қолдану, жер-кадастрлық кітаптарды  жүргізу, лицензиялармен жұмыс  жасау, мемлекет меншігіне заңсыз  пайдаланып отырған жерлерді  қайтару және тағы да басқа  жұмыстарды жүргізу қажеттілігі  туындап отыр.

 Қорыта келе, жерге  орналастыру саласының мамандары  айтылған мәселелерге қарамай,  жер қатынастарын реттеу саласында  біртұтас мемлекеттік саясатты  жүргізуге белсенді қатысып, орталық  уәкілетті орган құзіреті шегіндегі  мәселелерді 2009-2011 жылдарға арналған  стратегиялық жоспарға сәйкес  жүзеге асырылды.

 Ауыл шаруашылық мақсатындағы  жер учаскесінің кадастрлық құнын  анықтау үшін келесі мәліметтер  қолданылады: 

1. Учаскенің ауданы

2. Жер учаскесінің 1 га  базалық ставкасы

3. Түзету  коэффиценттері

 Ауыл шаруашылық мақсатына  арналған жерлердің кадастрлық  құны келесі формула бойынша  анықталады:

 

 Кқұн = S x Бст х Кжалп.түз.;                                                

 

мұндағы  Кқұн- кадастрлық құн,

S – ауданы,га,

 Бст – базалық ставкасы,

 Кжалп.түз – жалпы  түзету коэффициенті.

2. Жер учаскелері жеке  меншікке берілген кезде, мемлекет  немесе мемлекеттік жер пайдаланушылар  жалға берген кезде олар үшін  төлемақының базалық ставкаларын,  сондай-ақ жер учаскелерін жалдау  құқығын сату төлемақысының мөлшерін  бекіту туралы Қазақстан Республикасының  2003 жылғы 20 маусымдағы Жер Кодексіне  сәйкес ҚР-ның Үкіметінде қаулы  қабылданды:

Мыналар белгіленсін:

1 және 2 қосымшаға сәйкес  жер учаскелері жеке меншікке  берілген кезе олар үшін төлемақының  базалық ставкалары;

Қазақстан Республикасының  салық заңнамасына сәйкес жер  учаскесі бойынша есептелген жер  салығыныңмөлшерінде мемлекет немесе мемлекеттік жер пайдаланушылар жер учаскелерін жалға берген кездежер учаскелері үшін төлемақының  базалық ставкасы;

 

Бұл ретте жер учаскесі үшін жыл сайынғы жалдау ақысының мөлшері жер

 учаскесін жалға берген  кездегі ол үшін базалық ставканың  мөлшерінің 100-120 % шегінде белгіленеді;

Жер учаскелерін жалдау құқығын  сату төлемақысының мөлшері жер  учаскесінің кадастрлық (бағалық) құнының  пайызымен мынадай мерзімдер  бойынша:

 

10 жылға дейін, оны қоса  алғанда – жыл сайын 2 %;

11 жылдан 30 жылға дейін  -20%, 10 жылдан жоғары әр жыл сайын  1,5%

 қосылады;

31 жылдан 49 жылға дейін  - 50%, 30 жылдан жоғары әр жыл  сайын 1% қосылады.

3. Жер учаскесінің түзету  коэффициенті Қазақстан Республикасының  «Жер кодексінің» 11бабы «жер  учаскелері үшін төлемақының  базалық ставкаларына түзету  коэффициенттері» қолданылады.

1.Түзету коэффициенттері  мен аймақтардың шекаралары аудандық  маңызы бар қалаларда, кенттер  мен селолық елді мекендерде - аудандық атқарушы органның ұсынысы  бойынша аудандық өкілді органның, ал облыстық маңызы бар қалаларда  (Астана және Алматы қалаларында)  облыстық (Астана және Алматы  қалалық) атқарушы органның ұсынысы  бойынша облыстық (Астана және  Алматы қалалық) өкілді органның  шешімімен бекітіледі.

 Бұл ретте арттыратын  немесе кемітетін коэффициенттердің  шекті (ең жоғары) мөлшері екі  еседен аспауы тиіс.

2.Мемлекет ауыл шаруашылығы  өндірісін жүргізу үшін беретін  жер учаскелерін кадастрлық (бағалау)  құнын айқындау кезінде жер  учаскесінің сапалық жай-күйіне, орналасуына, сумен қамтамасыз  етілуіне, қызмет көрсету орталықтарынан  қашықтығына байланысты түзету (арттыратын  немесе кемітетін) коэффициенттерді  қолданады.

3.Алқаптардың түрі мен  топырақтардың үлгісі бойынша  жер учаскесінің сапалық жай-күйі  жер кадастр карталары, топырақ,  топырақ-мелиорация және басқа  зерттеу материалдары негізінде  анықталады:

1) егістік құрамында пайдаланылатын  жер учаскесінің құнын белгілеу  үшін оның мелиорациялық жай-күйі  мен жер бетінің кеңістігіне  қарай мынадай түзету коэффициенттері  қолданылады:

жердің мелиорациялық  жай-күйі:

 жақсы (топырағы тұзды  емес және сортаң емес, тассыз, эрозияға ұшырамаған; жер асты  суларының тереңдігі:тұщы су-3метрден  астам, минералды су -6метрден  астам)-1,2;

 қанағаттанарлық (топырағы  аздап тұзды, сортаңдау, тасы  аз, аздап эрозияға ұшыраған;минералдануы  төмен жер асты суларының тереңдігі  3-6 метр)-0,9;

 қанағатсыз (топырағы  орташа және аса тұзданған,  орташа және аса сортаң, тастақ, орташа және күшті эрозияға  ұқшыраған; 1г/л астам минералданған  жер асты суларының тереңдігі  3 метрден кем)-0,6;

          жер бетінің кеңістігі:

1 градусқа дейін-1; 1-ден  3 градусқа дейін-0,98; 3-тен-5 градусқа  дейін-0,96, 5-тен 7 градусқа дейін  -0,93; 7 градустан астам  0,86;

2) Табиғи жем – шөп  алқаптары (шабындық, жайылым) құрамында  пайдаланылатын жер учаскелерінің   құнын айқындау үшін учаскенің  сапалық жай-күйі мен жер бетінің  кеңістігіне қарай мынадай түзету  коэффициенттері қолданылады:

 жақсартылған шабындықтар  мен жайылымдар:

 көп жылдық шөп егіліп, түбегейлі жақсартылған-1,2

 өсімдік жамылғысының  түр-құрамын өзгертпей,беткі қабаты  жақсартылған-1,1;

 шабындық жердің жай-күйі:

 жақсы (ластанбаған,  бұта-шілік баспаған, ағаш өспеген,  тассыз, аймақтық өсімдіктердің  белгілері жақсы байқалатын жер  учаскесі)-1,2;

 қанағаттанарлық (ластанған,  бұта-шілік басып кеткен, ағаш  өскен, тастақ, өсімдік жамылғысының  аймақтық құрылымы бұзылған жер  учаскесі. Аталған белгілер аумақтың 40 пайызына дейінгі алаңынан көрінеді)-0,9;

 қанағатсыз (ластанған,  бұтшілік басып кеткен, ағаш өскен,  тастақ, өсімдік жамылғысының аймақтық  құрылымы бұзылған жер учаскесі. Аталған белгілер аумақтың 40 пайыздан  астам алаңынан байқалады)-0,7;

 жер қабатының кеңістігі:

3 градусқа дейін-1; 3,1-ден-6 градусқа дейін -0,95; 6,1-ден 10градусқа  дейін 0,9; 10,1-ден -20 градусқа дейін  -0,85; 20 градустан астам -0,5;

 жайылымдық жердің  жай-күйі:

 жақсы (ластанбаған,  бұта-шілік (азыққа жарамайтын  бұталар)баспаған,ағаш өспеген, тассыз, аймақтық өсімдіктердің белгілері  жақсы байқалатын жер учаскесі)-1,2;

 қанағаттанарлық (ластанған,  бұта-шілік(азыққа жарамайтын бұталар)басқан, ағаш өскен, тастақ, өсімдік жамылғысының  аймақтық құрлымы бұзылған, қатты  тапталған жайылымдары, жалаңаш  сорлары бар, сортаң топырақты,  тақыр жер учаскесі. Аталған белгілер  аумақтың 40 пайызға дейінгі алаңынан  көрінеді) -0,9;

 қанағаттанғысыз (ластанған,  бұта-шілік (азыққа жарамайтын  бұталар)басқан, ағаш өскен, тастақ, өсімдік жамылғысының аймақтық  құрлымы бұзылған, қатты тапталған  жайылымдары, жалаңаш сорлары  бар, сортаң топырақты, тақыр  жер учаскесі. Аталған белгілер  аумақтың 40 пайыздан астам алаңынан  байқалады)-0,6;

 жер қабатының еңістігі:

12 градусқа дейін-1; 13-тен-20 градусқа дейін -0,8; 20 градустан  жоғары-0,6.

4. Жер учаскелерінің құнын  анықтау үшін жер учаскесінің  суландырылуына, оның шаруашылық  орталығына қарағанда орналасқан  жеріне, қызымет көрсету саласының  орталықтарынан қашықтығына байланысты  мынадай түзету коэффициенттері  қолданылады:

1) жер учаскесінің суландырылуы (сумен қамтамасыз етілуі):

 суландырылған-1,2; суландырылмаған-0,8;

2) жер учаскесінің шаруашылық  орталығына қатысты орналасуы,  километрмен: беске дейін-1,2; 5-10-ға  дейін-1; 10-нан-20-ға дейін -0,9; 20-дан  30-ға дейін -0,8; 30-дан астам -0,7;

3) жер учаскесінің қызмет  көрсету орталықтарынан қашықтығы,  жолдардың сапасына байланысты:

5. Жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын арттыратын немесе  кемітетін бірнеше факторлар  болған кезде коэффициенттер  көбейтіледі.

 Ауыл шаруашылық өндірісін  жүргізуге арналған жер учаскесінің  кадастрлық (бағалау) құнын арттырудың  немесе кемітудің жалпы мөлшері  жер кодексінің 10-бабының 1-тармағына  сәйкес белгіленген төлемақының  базалық ставкаларының елу пайыздан  аспауға тиіс