Эмбрионды көшіріп қондыру

Шаруашылықтық келісім-шарт жұмысы Павлодар облысы Май ауданы Баскөль ауылындағы «Ағайын» шаруа  қожалығында жүргізілді. Онда өсірілетін 148 бас симментал тұқымды малдардың  жас аралықтары: 18 - құнажын, 13 - үш жасар, 37 - төрт жасар, 45 - бес жасар, 17 - алты жасар, 11 - жеті жасар, ал 7 - сегіз жастан жоғары ана малдар біздің ғылыми-тәжірибе орталығының нұсқауымен қолдан ұрықтандырылды, тік ішек арқылы жатыр мойнын ұстап (ректоцервикальдық) тәсіл арқылы. Күйіті келген ана малдарға «Асыл-түлік» АҚ-да Франция технологиясымен 0,25 мл. түтікше (пайет) күйінде дайындалып қатырылған шәуетті пайдаландық.

Ата малдың сипаттамасы - Амур атты бұқа № 11613, тұқымы симментал, линиясы - Верный, қандылығы 7/8 сим., шығу тегі Калмышенский асыл тұқымды зауд, шешесінің өнімділігі - 4950 кг. 3,8 %, шешесінің  шешесі мен әкесінің өнімділігі - 5948 кг. 4,37 %.

Тік ішек арқылы ұрықтандырылған 148 бас  ана малды жылдың төрт мегілі бойынша  ұрықтандырылғанын зеріттедік. Зерттеу  есебі бойынша қыста 28 бас, көктемде 70 бас, жазда 22 бас, күзде 18 бас ана  мал ұрықтандырылған. Бұл көрсеткішке  қарағанда қыста 18,9 %, 48,2 %, 14,8 %, 12,1 %-ды көрсетіп отыр.

Жалпы ана малдың ұрық тоқтау дәрежесі 91 %. Дегенмен, зерттеу көрсетіп тәжірибе дәлелдегендей ересек сиыр мен құнажын  топтарын бірінші рет ұрықтандырған  қорытындыға қарағанда 71 % құнажындарға, 57 % сиырларға ұрық тоқтаған. Екі топты салыстыратын болсақ сиырға қарағанда, құнажындарға ұрық тоқтау дәрежесі 16 % жоғары екенін дәлелдеп отыр. Екінші рет ұрықтандырғанда құнажындардың барлығы іштенген, ал ересек сиырлар үшінші рет ұрықтандырылған.

Біздің зерттеу нәтижесінен мынадай қорытынды шығаруға болады:

1) 148 бас симментал тұқымды  ана малдардың 18,9 % қыста, 48,2 % көктемде,  14,8 % жазда, 12,1 % күз мезгілінде ұрықтандырылған;

2) ұрықтандырылған ана  малдардың ұрық тоқтау дәрежесі 91 %. Жуан сиыр мен құнажын топтарын бірінші рет ұрықтандырғанда, сиырларға 57 %, құнажындарға 71 % ұрық тоқтағанын байқаймыз. Сиырға қарағанда, құнажындардың ұрық тоқтау дәрежесі 16 % жоғары;

3) Екінші рет ұрықтандыру  арқылы құнажындардың барлығы  іштенген, ал жуан сиырлар үшінші  рет ұрықтандырылғаннан кейін буаз болған.

«Әртүрлі суперовуляция  әдістерімен алынған сиыр эмбриодарының  сандық және сапалық зерттеулері» тақырыбы атты ынталы ғылыми зерттеу ізденісі Павлодар ауданы ПК «Луганскі»-де жүргізілді.

Жетекші: б.ғ.д., профессор  М. Аятханұлы.

Орындаушы: аға ғылыми қызметкер  Сейтеуов Т. Қ.

Алдын ала зерттеулер келесі нәтижелерді көрсетеді:

► Сиыр мен құнажындарға суперовуляция жүргізу үшін гормональдық препараттарды (Плусет және ПГФ) қолдану  мөлшері анықталды.

Плусет гормоны  жыныс айналымының 11 және 12 тәулігінде барынша күшті әсер етеді. Тап осы гормонды мөлшерін төмендете тәулігіне екі рет егеді. Барлығы 8 екпеде сиырға 9 мл, ал құнажынға 7 мл жұмсалды. Суперовуляция жүргізген күннен 4-ші тәулігінде ПГФ гормонын 4 мл көлемінде қосымша егеді.

► Павлодар облысындағы  сүт фермаларында өсірілетін қырдың қызыл сиыры мен симментал  тұқымды сиырларынан алынған  эмбриондардың саны мен сапасы зерттелді.

Біздің схеманы қолданғанда орта есеппен симментал тұқымды сиырдан 6,1 эмбрион, ал қырдың қызыл сиырынан 5,3 эмбрион алынды. Осыған сәйкес көшіріп қондыруға жарамды эмбриондар 4,8 және 4,1 құрайды. 

Эмбриондарды  көшіріп қондыруға жарамдылығын морфологиялық көрсеткіштері бойынша сапасын анықтадық.

Морфологиялық зерттеулер мынаны көсетеді: барлық алынған  эмбриондардың 68 % морула сатысында, 21 %  әртүрлі даму сатысындағы бластоциста және 11 % ұрықтанбаған аналық клетканы құрайды.

Эмбриондарды  көшіріп отырғызу арқылы донор сиырдан  нәсілділігі мен тұқымдылығы  құнды 5 трансплантант бұзау дүниеге келді.

Кадр  әлеуеті

 

 

 

 

 

Әулиекөл тұқымды сиырлар Солтүстік Қазақстан облысында қазақтың ақбас тұқымды малдарын абердинангус және шароле бұқаларымен будандастыру арқылы шығырылған жаңа тұқым болып табылады, 1992 жылы ірі қара малдардың ет бағытындағы жаңа тұқымы болып бекітілген.

Шаруашылықта кәзіргі кезде 70 бас сиыр, 25 бас құнажын, 7 бас бұқа және 26 бас асыл тұқымды бұқашықтар бар. Бұл мал тұқымы Павлодар облысының ауа райына жақсы бейімделіп, жақсы өнім беруде. Ғылыми-зерттеу  жұмыстары жалғасады.

Негізгі көрсеткіштері  асыл тұқымды әулиекөл ірі қара малдардың  көрсеткіштеріндей. Жыл сайын бонитировкадан өткізіледі, асыл тұқымды малдардың  көрсеткіштеріне және инструкцияға сай жасалады. 2009 жылы 202 бас ірі қара мал бонитировкадан өткізілді. Және барлық малдар 100 %-ға дейін элита және элита рекорд. Бұл өте жақсы көрсеткіш, малдың топтық құрамы келесідей: 

1. Аталық бұқалар  - 7

2. Сиырлар - 70 

3. 18 айдан асқан құнажындар - 59 

4. 6 айдан 12 айлық  құнажындар - 40 

5. 6 айдан 12  айлық бұқашықтар - 26 

Асыл тұқымды  сиырлардың жаз жайылым кезіндегі  сүттілігі күзде 8 айлық бұзауға  шаққанда, олардың салмағы 235-238 кг жетеді. Бұл қазақтың ақбас сиырларына қарағанда 12,4 пайызға артық.

Зерттеу негізінде 18 айлық әулиекөл бұқалары қазақтың ақбас бұқаларымен салыстырғанда 72 килограмға артық болған. Әулиекөл тұқымды бұқашық 523 кг., қазақтың ақбас  тұқымды бұқашығы 451 кг. Еттің шығымы ұшада 45 килограмға артық және іш майы 3,2 кг., артық. Пайыздық шығымы 59,1 %.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Осы себепті, жергілікті рацион мөлшеріне қосымша аир лотус өсімдігінен дайындалған сүрлем мен қоспажемді берген кезде бір айдағы қосымша сүт мөлшері 4,0-6,0 л дейін өсетіні белгілі болды.