Бензиннің булануы

Ауа ағымының бағытына және жанғыш қоспаға  қарай карбюраторлар жоғары көтерілуші, төмен құлаушы және көлденең ағынды болып үшке бөлінеді. Практикада кең  орын алғаны төмен құлаушы ағынды түрі, себебі мұнда қоспаның араласуы мен цилиндрлердің жанғыш қоспамен толуы жақсарады.

Қорыта  келгенде карбюраторлы автокөлік қозғалтқышы  тек оңай ұшып буланатын жоғары калориялы  отын май -  бензинмен ғана белгілі  бір қуатпен жұмыс істей алады.

Жану  процесі кезінде жанар майдың құрамындағы көміртегі мен сутегі ауадағы оттегімен қосылады. Қозғалтқыш цилиндріне келетін ауаның мөлшеріне  байланысты жану толық және шала болуы  мүмкін.  Карбюратор енгізу құбыры бойымен цилиндрлерге келетін жанар қоспасын дайындайды.

3.2. Қоректендіру жүйесінің  приборлары

Қоректендіру  жүйесі сақтауға қолданылатын прибордан, отынды тазарту және оны беретін, ауа тазартатын және отын булары мен  ауадан жанатын қоспа дайындауға арналған прибордан тұрады. Мұндай приборларға (1-сурет): жанармай багы, сүзгі-тұндырғыш  және насос, карбюратор, ауа сүзгісі, отын өтетін түтік, енгізу және шығару трубопроводтары, өшіргіштер кіреді. Бұл  приборлардың әрқайсысының өзінің атқаратын  қызметі бар.

1 сурет.  ВАЗ 2106   автомобилінің   жанармай багі

Жанармай  багі - автомобильдің май   құймай белгілі бір   қашықтыққа  жүруі үшін   керекті   бензин   құятын ыдыс. Жанармай багі екі дәнекерленген болат металдан тұрады. Автомобильге керекті отын сақталады. Оны жүк автомобильдерінің кузовының астына, жеңіл автомобильдердің артқы жүк салғыштың астына резина төсем арқылы екі тартпамен рамаға бекітеді. Бактың аузы бумен ауа өткізбейтіндей клапанды тығынмен жабылады.

Отын  сүзгі-тұндырғышы — отынды механикалық қоспалар мен су қалдықтарынан тазарту үшін керек. Оны жүк автомобильдерінің бензин багінің жанына рамаға бекітеді.

Жанармай  насосы - отынды бактан карбюраторға жеткізіп беру үшін керек. Оны ВАЗ-2106 автомобилі двигателінің бөлгіш білігі жағнан картерге бөлгіш шестернясының қақпағының бүйіріне бекітеді.

Жанармай  насосы – диафрагмалы типтьі, механикалық  жетекті; цилиндр блогының сол жағында  орналасқан, теплоизоляциялық проставкамен және реттеуші төсемде екі шпилькамен  бекітілген. Жанармайды қолмен айдау  рычагымен жабдықталған.

2-сурет. Жанармай насосы.

Карбюратор - бензин мен ауадан жанғыш қоспаны дайындау үшін керек. Ол двигательдің енгізу трубопроводына орналастырылған.

Қаралып отырған ВАЗ-2106 ауа сүзгісі –  штампталған болат металдан тұрады. Ауа сүзгіші корпусы карбюратордың  үстіңгі жағына 4 гайкалы болтпен  бекітіледі. Карбюратор мен ауа сүзгішінің арасына резина төсем салынады. Ауа  сүзгісінің қақпағы 3 гайкалы болтпен  бекітіледі. Ауа сүзгішінің элементінің  элементі арнайы қатырма қағаздан дайындалады.

3-сурет. Ауа сүзгісі.

Карбюратор. Жанғыш қоспаны дайыпдау процесін карбюрация, осы процесті іске асыратын приборды карбюратор деп атайды. Карбюраторлардың жұмысы бүріккіш пульверизатор процесіне негізделген. Карбюратор қалтқысы бар қалтқылы камерадағы және инелі клапан мен араластырғыш камерадан тұрады. Араластырғыш камераның ішінде диффузор, жиклерлі бүріккіш және дроссель орналасқан (4-сурет). Қалтқылы камера – карбюратордың ішіндегі отынның мөлшері мен қысымын бірқалыпта ұстау үшін керек. Отынның бетінде қалқып жүрген іші қуыс қалтқының рычагына инелі клапан тіреліп тұрады. Қалтқылы камераны белгілі бір деңгейге дейін толтырғанда қалтқы инелі клапанды өзінің ершігіне қысып, отынның бұдан әрі келу жолын бекітіп тастайды. Отынның   деңгейі       азайғанда

4 с у р е т. Карбюратор.

қалтқы мен  инелі клапан төмен түсіп, қалтқылы камераның отын енгізетін жолын  қайта ашады. Қалтқылы камераның  жоғарғы жағында атмосферамен жалғасып тұратын тесігі бар.

Араластырғыш  камера - диффузордан дроссельге дейінгі  карбюратор, келте трубасының бір  бөлегі. Араластырғыш камерада жанғыш қоспа пайда болады. Одан калибрленген тесік-жиклер арқылы қалтқылы камерамен  байланыстыратын түтік-бүріккші шығарылған. Өзара қатынасушы ыдыстар заңына сәйксс бүрік-кіштегі отынпың деңгейІ қалтқылы камерадағымен біршамада болады. Бүріккіштің жоғарғы жағы араластырғыш камераның   тартылған бөлігі - диффузорында орналасады. Карбюратордың араластырғыш камерасы енгізу трубопроводына бекітіліп, клапан ашылған уақытта двигательдің цилиндрімен жалғасып отырады.

Енгізу  тактісінде двигательдің цилиндрінде  жанған газдың қысымы ыдырап азаяды, себебі бұл уақытта енгізу клапаны ашылады  да, ауаның ағымы араластырғыш камерасына одан әрі цилиндрге тарайды. Ауа  ағымының ең үлкен жылдамдығы онын, араласу камерасынын, ең тар жерінде (днффузор) бүріккіш тесігінің түбінде болады.

Қалтқылы (атмосфералық) және араластыргыш (газ  қысымының сиреуі) камераларының  ішіндегі қысым әр түрлі болғандықтан, отын бүріккіштің тесігінен ездігінен  ағып шыққан жолында ауаның ағынымен араласып, бұлт тәрізді тұманданған  белгілі бір қатынастағы жанғыш ұсақ қоспаға айналады. Цилиндрлерге кіретін жанғыш қоспаның шамасы жүргізуші  кабинасынан басқарылатын дроссель жетегімен реттеліп отырады.

3.3. Қоректендіру жүйесінің  ақаулары

Коректендіру  жүйесі дұрыс жұмыс істемеген  жағдайда қоспа сұйык немесе қою  болып, осыған сай отын белгіленген  нормадан артық жұмсалады. Сұйық  қоспа карбюратордың немесе май  жіберетін приборлардың ақауы болған жағдайда жасалынады. Двигатель сұйық қоспамен жұмыс істегенде карбюратор салдырлап соғады. Двигатель қызып кетеді, оның қуаты төмендейді. Мұның мәні мынада: сұйық қоспа баяу жанады, ол енгізу кақпақшасы ашылып болғанға дейін жанып үлгірмейді, осының салдарынан қоспа енгізу түтігінде және карбюраторда тұтанады. Сұйық қоспамен жұмыс істегенде двигатель қызып кетеді, қуатынан айрылады, сондықтан автомобильді жоғары жылдамдықпен жүргізуге мумкіндік болмайды, жанар май артық жұмсалады.Сұйық қоспа жасалуының себептері мыналар: ауа қақпакшасының май багы мойыншасының тығынында қисайып кетуі, май жүргізетін түтікшелер мен сүзгіш-тұндырғыштардың ластанып-бітелуі; май насосының ақаулы болуы, осы жағдайда майдың беріліп тұруы нашарлайды немесе ол мүлде тоқтап қалады. Бұл көбіне диафрагма дискілерінің зақымдануы, қақпақшалардың жымдаса жабылмауы, жетек рычагы ұшының желінуі, қалтқылы камерада май деңгейінің төмен болуы; жиклерлердің ластануы; карбюратор бөлшектері қосылмаларында, карбюратор фланецінің енгізу түтігімеп, енгізу түтігінің цилнндр ұршықтарымен жалғасатын орындарында ауаны сорылуы себепті орын алады.

Қою қоспа. Двигатель қою қоспамен жұмыс істеген жағдайда өшіргіштен қара бурыл түтін және мылтық атылғандағыдай дауыс естіледі. Қою қоспамен ұзақ мерзім жұмыс істегенде двигательдің қуаты жойылады, қызып кетеді, жанар майды белгіленген мөлшерден артық жұмсайды, жану камерасы кабырғаларында және свеча электродтарында қара күйе пайда болады. Қою қоспа жзсалуының себептері мыналар: инелі қакпақшаның тығыз жымдасып жабылмауы себепті калтқылы камерада жанар май  деңгейінің  жоғарылап  кетуі;   инелі клапан   белдеуінің  бітеліп қалуы және жанар майдың салмағы неғұрлым жеңіл түрлерінің (сорттарының) пайдаланылуы; жиклер тесіктерінің желінуі; экономайзер клапан тығыз жабылмауы; ауа жапкышының ашылмауы. Жанар майдың жіберілуі пневматикалык жолмен тежеліп отыратын карбюраторларда ауа жиклердің ластануы салдарына қоспаның қоюланып кетуі кездеседі бұл жағдайда жиклерді үрлеп жіберу керек. Ластанылған түтіктер қойылтылған ауамен үрлеп тазартылады, ал сүзгіш-тұндырғыштар бөлшектеніп, таза жанар маймен шайып, жуылады. Қалтқылы камерадағы жанар майдың деңгейі өзгерсе, оны қалпына келтіру қажет, тесіктері желініп қалған жиклерлер алмастырылады, ал тесігі ластанып-бітелген жиклерлер қойылтылған ауамен үрлеп тазартылады. Егер ауа жапқышы толық ашылмаса, онда жетек тартқышының узындығын өзгертедіжәне тығыз жалғастырылмаудың салдарынан ауа сорылатын жағдайда бекіткіштің гайкаларын қатайта бұрау қажет, ал бүлінген төсемді алмастырады. Май насосындағы желінген диафрагма дискілерінің орнына жаңасы қойылады. Осындай ақау жол үстінде кездессе (уақытша шара ретінде) зақымы тұспа-тұс келмейтіндей етіліп дискілер орнынан қозғалтылады. Насостың тығыз жымдаспай тұрған клапандарын жуу, белдемені тазарту керек, бұдан пайда болмаса, клапандар ауыстырылады. Жетек рычагының сыртқы жақ ұшы желінсе, оны қалпына келтіру немесе алмастыру керек. Осындай ақау сапарға шыққанда кездессе, насос корпусы астындағы төсемнің орнына анағұрлым жұқа қағаз төсем салуға болады. Май багы мен май жүргізетін түтікшелердің зақымдануы, жалғастырғыштар мен карбюратор тығынының тығыз тартылмауы, сондай-ақ төсемдердің ақаулы болуы ссбепті жанар майдың ағып тұруы да қоректендіру жүйесінің кемістігі болып табылады. Бұл ақауларды жою жағын қарастыру керек, өйтпеген жағдайда отынның ысырап болуымсн қатар өрт шығу хаупі де туады. Осы ақаулар бак пен май түтікшелерінің тесілген жерін дәнекерлеу, жалғастырылатын жерлерді тартып, төсемдерді алмастыру арқылы жойылады. Май багы орнынан алынып, ішіне су толтырылғаннан кейін дәнекерленеді, өйткені бак жарылып кетуі мүмкін.