Автомобильдің күш балансы

3-кесте  деректерін пайдаланып‚ қозғалтқыштың сыртқы жылдамдық мінездемесін құрамын (1-сурет).

 

2.АВТОМОБИЛЬДЕРДІҢ  ТАРТУ ЕСЕБІ

 

2.1.Трансмиссияның беріліс санын анықтау

Жүктің әсерінен деформацияланған автомобильдің жетектеуші доңғалағының тербеліс радиусын эмпериялық формуладан анықтайды, м:

                           (12)

мұндағы: - доңғалақтың шина кигізілетін ободогының диаметрі‚ м; - шина профилінің ені‚ м; - күш салмақ әсерінен шинаның радиусы бойлап деформациялануын ескеретін коэффиценті, ;

 м;

Негізгі берілістің беріліс саны

Автомобильдің негізгі берілісінің беріліс  саны қозғалтқыштың ен үлкен айналым жиілігінде тапсырмада берілген жылдамдықты қамтамасыз етуі тиіс:

                                                      (13)

мұндағы - доңғалақтың тербеліс радиусы‚ м; - ауыстырғыш қорабының ең жоғарғы (z)-інші сатысының беріліс саны, оны прототиптен алады, ;                 -тапсырмада берілген автомобильдің жылдамдығы‚ м/с;                                           -қозғалтқыштың максималь бұрыштық жылдамдығы, рад/с;                               - қозғалтқыштың ең үлкен айналым жиілігі‚ мин^-1.

          

                                                                                                                                         (14)

мұндағы: - жолдың келтірілген қарсылық коэффиценті, ;        - қозғалтқыштың ең үлкен бұраушы моменті, Н∙м, оның мәнің сыртқы жылдамдық мінездемесінен алады, Н∙м; - автомобильдің ілініс салмағы, яғни жетектеуші доңғалаққа түсетін ауырлық күші, Н

_, H                   (15)

мұндағы - автомобиль салмағының жетектеуші доңғалаққа түсетін күшсалмақ үлесін ескеруші коэффициент. Доңғалақ формуласы 4×2 болған жеңіл автомобильдер үшін ;  - жүктелген автомобильдің ауырлық күші, Н.

 Н

 

;   ; ;

;

;

 

Трансмиссияның  беріліс саны

Беріліс сатысы
I	7,3	3,17	23,141
II	7,3	2,16	15,768
III	7,3	1,3	9,49
IV	7,3	1,0	7,3

 

 

2. Автокөліктің күш балансы

 

Күш балансының теңдеуі

Жетектеуші  доңғалақтағы жанама тарту күшінің  мәнін төмендегі теңдікден анықтайды, H

; Н       (16)

мұндағы: - қозғалтқыштың тиімді бұраушы моменті, Н∙м;                         - трансмиссияның беріліс саны; - трансмиссияның механикалық ПӘК-і;           - доңғалақтың тербеліс радиусы, м.

Қозғалтқыш  түрлі айналым жиілігі  үшін барлық берілістегі жанама тарту күші шамасының мәнің есептеп тауып, нәтижесін 5-кестеге енгізіді. Осы деректерді пайдаланып күшінің автокөлік жылдамдығына тәуелділік графигін құрады (2-сурет). Бұл график - автокөліктің тарту мінездемесі деп аталады.

 

1-берілісте:

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

2-берілісте:

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

3-берілісте:

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

4-берілісте:

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

Н;

Жолдың  қозғалысқа толық қарсылығы екі  күштің жиынтығынан құралады. Оның бірі жолдың тербеліске қарсылық күші, H

 

                      (17) Н;

Ал  екіншісі жолдың көтерілуге қарсылық күші, H

                                        (18)

 Н;

мұндағы: - жолдың тербеліске қарсылық коэффициенті, ; – жүктелген автокөліктің ауырлық күші, Н; - жолдың көтерілу бұрышы, градус, .

Жолдың  толық қарсылық күші жолдың тербеліске қарсылық күші мен көтерілуге қарсылық күштерінің қосындысына тең, H

                                                       (19)

Жолдың  қарсылық күшінің мәні автокөліктің барлық жылдамдығы үшін бірдей деп қабылдайды.

Қозғалысқа  ауаның қарсыласу күшінің  шамасының мәнің (3) формуладан анықтайды. Ол үшін әрбір беріліс үшін қозғалтқыштың түрлі айналу жиілігіне сәйкес келуші автокөлік жылдамдығын тауып алады, м/с:

     м/с;                                                                     (20)

мұндағы: – беріліс сатысындағы есептік нүктедегі айналу жиілігі, мин^-1;   - берілістрдегі трансмиссияның беріліс саны; - доңғалақтың тербеліс радиусы, м.

 

1-берілісте:

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 

2-берілісте:

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

3-берілісте:

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 

4-берілісте:

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 м/с;

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақстан републикасында және шет елдердегі автокөлік  құралдарын пайдалану жағдайларын, олардың даму көрсеткіштерін, жақсарту жолдарын білдім. Сонымен қатар қазіргі автокөлік құралдарының классификацияларын, және олардың негізгі құрылысын меңгере алдым.

Бұл өзіндік жұмысымда  мен ВАЗ 2106 автокөлігінің қозғалтқыштың қуатын анықтадым, сонымен келе трансмиссиясының беріліс санын анықтадым, жетектеуші доңғалақтағы жанама тарту күшінің мәнін әр берісіке сай мәндерін таптым.

Бұл пән арқылы мен автокөлік құралдарының құрастырылуын, олардың вариантарын және әр түрлі класстарын оқып, үйреніп, есептер шығардым.

Бұл курстың мақсатының бірі болып автокөлік құралдарының техникалық пайдалану негіздерін, техникалық қызмет пен жөндеудің түрлері мен әдістерінмен танысып, тәріжибиеде қолдандым.

Қорытынды жасасақ курсты тәмәмдай келе, жаңадан шыққан автокөлік құралдарын құрылысын мен өз бетімше игере аламын, және олардың техникалық деңгейлерін бағалай аламын, және олардың пайдалану қасиеттерінің көрсеткіштерін есептей аламын.

Сонымен қатар автокөлік құралдарын тиімді пайдалануды сауатты талдай алуды толық меңгердім.

Автомобильді жүргізе аламын, және оған техникалық қызмет көрсете аламын.

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қалиев С.Т. Автокөлік  құралдары пәнінен оқу - әдістемелік  кешені. ТарМУ 2006.

2. Қысқаша автомобильдік  анықтама. – М.: Транспорт, 1982. – 164 бет (орыс тілінде) Шығаруға  жауапты А.Н. Понизовкин.

3. Литвинов А.С., Фаробин  Я.Е.Автомобиль: пайдалану қасиеттерінің  теориясы. – М.: Машиностроение, 1985. – 368 бет (орыс тілінде).

4. Омаров Е.О. Тракторлар мен автомобильдер. Тараз: ТарМУ – 2002.-         372 бет.

5.  Тракторы и автомобили: Родичев В.А., Родичева Г.И. - М.: Колос 1998 – 336 с.

6.  Автомобильные двигатели: Шатрова М.Г. - М.: Академия, 2010

7. Легковой автомобиль: Родичев В.А. - М.: ПрофОбрИздат, 2002 – 88 с.