Таможенная политика РК

Таможенная политика РФ

Таможенное право - Лекции по ТП

 

 

Таможенная политика РФ

 

Таможенная политика - представляет собой целенаправленную деятельность государства по регулированию внешнеторгового  обмена (объема, структуры и условий  экспорта и импорта) путем установления соответствующего таможенного режима перемещения товаров и транспортных средств через таможенную границу.

 

Таможенная политика - неотъемлемая часть экономической и внешнеторговой политики государства, и поэтому  она зависит от целей и задач  общей экономической стратегии  правительства.

 

Протекционистская таможенная политика направлена на создание наиболее благоприятных условий для развития отечественного производства и внутреннего  рынка. Ее основные цели достигаются  путем установления высокого уровня таможенного обложения на импортируемые  товары.

 

В отличие от протекционизма политика свободной торговли предполагает минимальный уровень таможенных пошлин и направлена на всемерное  поощрение ввоза иностранных  товаров на внутренний рынок страны.

 

Основными средствами (инструментами) реализации таможенной политики являются таможенные пошлины, сборы (тарифное регулирование), процедура таможенного оформления и таможенного контроля, различные  таможенные ограничения и формальности, связанные с практикой внешнеторгового  лицензирования и квотирования (нетарифное регулирование).

 

 Одной из задач таможенной  политики Российской Федерации  является рационализация товарной  структуры российского импорта.  В этих целях, как правило,  снижаются или полностью отменяются таможенные пошлины на товары, ввоз которых необходим для развития российской экономики; в то же время сохраняются высокие ставки на те товары, которые могут составить конкуренцию отечественным производителям.

 

В интересах защиты отечественной  обрабатывающей промышленности может  использоваться метод построения тарифов  на основе эскалации ставок таможенных пошлин, то есть их повышения в зависимости  от степени обработки товаров: сырье  ввозится беспошлинно или по крайне низким ставкам, полуфабрикаты - по небольшим  ставкам, а уже готовые изделия  облагаются по высоким ставкам таможенных пошлин.

 

Таможенная политика нацелена на поддержание рационального соотношения  вывоза и ввоза товаров, валютных доходов и расходов. Таможенно-тарифное регулирование оказывает воздействие  на состояние расчетного и платежного баланса России. Превышение российского  экспорта над импортом обеспечивает приток в Россию валютных ресурсов.

 

Под расчетным балансом понимается соотношение денежных требований и  обязательств данной страны применительно  к зарубежным странам, возникшее  в результате осуществления внешнеэкономической  деятельности. Расчетный баланс охватывает требования и обязательства в  денежном выражении независимо оттого, когда наступают платежи по ним, в отличие от платежного баланса, который включает только произведенные  в течение определенного периода  платежи.

 

С помощью инструментов таможенной политики государство обеспечивает выполнение одной из важнейших своих  функций - функции защиты прав и свобод человека и общественных интересов. В соответствии со статьей 20 Таможенного кодекса РФ может быть запрещен ввоз в Российскую Федерацию и вывоз из Российской Федерации отдельных товаров и транспортных средств "исходя из соображений государственной безопасности, защиты общественного порядка, нравственности населения, жизни и здоровья человека, защиты животных и растений, охраны окружающей природной среды, защиты художественного, исторического и археологического достояния народов Российской Федерации и зарубежных стран, защиты права собственности, в том числе на объекты интеллектуальной собственности, защиты интересов российских потребителей ввозимых товаров и исходя из других интересов Российской Федерации на основании актов законодательства Российской Федерации и международных договоров Российской Федерации".

 

Использование таможенных инструментов призвано также содействовать прогрессивным изменениям в структуре производства и потребления товаров в Российской Федерации. Одна из основных задач развития российского экспортного потенциала - повышение конкурентоспособности отечественной продукции, в первую очередь машинно-технической.

 

Задачей таможенной политики является также защита экономики  России от неблагоприятного воздействия  иностранной конкуренции. На мировом  рынке присутствует большое количество поставщиков аналогичного товара, многие из которых по техническим и ценовым  параметрам значительно превосходят  отечественных производителей. Этим объясняется высокий уровень  внешнеторговой конкуренции и существование "ножниц цен" на мировом и внутреннем рынке. Для нивелировки уровней мировых и внутренних цен могут использоваться таможенные пошлины, с помощью которых регулируется поступление импортных товаров на внутренний рынок. Для нормального развития рыночной экономики нужна именно нивелировка цен, а не принятие радикальных, в том числе запретительных, мер. При полном отсутствии импорта неизбежно повышение издержек производства и цен на внутреннем рынке. Другая крайность - чрезмерный импорт затрудняет развитие отечественного производства и приводит к нарушению баланса внешнеторговых расчетов.

 

Меры по защите российской экономики от неблагоприятного воздействия  внешних факторов служат достижению глобальной цели – обеспечению экономической  безопасности России, под которой  понимается состояние экономики, гарантирующее  достаточный уровень социального, политического и оборонного существования  и прогрессивного развития Российской Федерации, неуязвимость и независимость  ее экономических интересов по отношению  к возможным внешним и внутренним угрозам и воздействиям (ст. 2 Федерального закона "О государственном регулировании  внешнеторговой деятельности").

 

Қазақстан Республикасының  кеден саясаты қалыптасуының  экономикалық және заңдық негіздері  Қазақстан кеден саясаты жалпы  түрде – саяси, әлеуметтік-экономикалық қайта құруды жедел іске асыруға, оның ішкі және сыртқы экономикалық мүддесін қорғауға, оны жүзеге асыруға бағытталған  саяси-құқықтық, экономикалық, ұйымдастырушылық және т.б. шаралар жүйесі.

 

Кеден саясаты  Қазақстан  Республикасы ішкі және сыртқы саясатының құрамдас бөлігі болып табылады («Қазақстан Республикасының кеден  ісі туралы»  Қазақстан Республикасының Заңы).

 

Ол ұлттық экономиканың жан-жақты  дамуына жағдай жасауға, оны сырттан  келетін құрылымсыз элементтер мен  басқа да бүлдіргіш әсерлерден қорғауға міндетті. Егемен мемлекеттің терең ойластырылған, жан-жақты қарастырылған кеден саясаты сыртқы экономикалық мүддені сенімді түрде іске асырады, экономиканы күйреуден сақтайды, оның сауығуы мен көтерілуіне жол ашады.

 

Қазақстан Республикасы кеден  ісінің 2-бабында еліміздің  кеден  саясатының мынандай мақсаттары айқындалған: Қазақстан рыногын  қорғау; Қазақстандық өндірушілер мен  тұтынушыларды  қорғау; экономикада  құрылымдық өзгертуді  жүзеге асыруға  ат салысу; дұрыс  бәсекелестікті және монополизмге қарсы  тұруды қостау; экспортқа жағдай туғызу және шетелдік тауарларды алмастырушы өндіріс орындарын қолдау; шетелден инвестиция тарту; сауда саясатын сонымен бірге Қазақстан Республикасы орталық билік органдары белгілеген басқа да мақсаттарды іске асыру.

 

Мемлекеттің кеден  саясатының басты мақсаты – мемлекеттік  бюджетті толықтыру. Зейнетақыға тұрмысы  төмендерге, бюджет қызметкерлерінің жалақысына төленетін «тірі ақшаны» қазынаға түсіретін негізінен кеден ұйымдары. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар арқылы кедендік-банктік бақылауды іске асыруда келісім-шарт бойынша қозғалыстағы тауарлар мен валютаны тексеруді күшейту бюджеттің кіріс бөлігін нығайтуға мүмкіндік береді.

 

Республиканың кеден ұйымдарының  алдында республиканың  ұлттық қауіпсіздігін  қамтамасыз ететін келесідей міндеттер  тұр:

 

- қару-жарақ пен есірткіні контрабандалық жолмен өткізумен күресу;

 

- тұтынушыларды  денсаулықтары  мен өмірлеріне  қауіп тұғызатын азық-түліктер мен тауарлардан қорғау;

 

- терроризмнің  алдын алу; 

 

- стартегиялық  және ядролық  материалды заңсыз  әкетуді болдырмау; 

 

- ұлттық рыноктың  өзін-өзі қамтамасыз ету қағидаларына қайшы келмейтіндей дәрежеде импорттың көлемі мен құрылымының ұлғаюына жағдай жасау;

 

- ойшылдық және  көркемөнер  құндылықтарын алып  өтуді болдырмау; 

 

- мемлекеттің  құрылымын  бұзуға, ұлттар арасында  алауыздық  туғызуға бағытталған  ақпараттық  материалды өткізбеу  және т.б.

 

Қазіргі таңда  Қазақстанның кеден саясаты қалыптасып болды. Ұлттық кеден саясатының қағидалары Қазақстан Республикасы мемлекеттік саясатының құрамдас бөлігі болса, кедендік заңдылық – ұлттық заңдылықтың құрамдас бөлігі. Кеден саясатының қызметі келесідей: 

 

- сыртқы экономикалық  іс-әрекетті реттеу;

 

- кедендік реттеуде  әкімшілік шара қолдану;

 

- отандық экспортты   қорғау мен қолдау;

 

- импорттың үйлесімділігіне жағдай жасау;

 

- сыртқы экономикалық  іс-әрекетке қатысушылардың құқықтық теңдігі мен мүддесінің қорғалуын қадағалау;

 

- сыртқы қызмет  істеріндегі  тарифтік артықшылықтар мен кедендік жеңілдіктер берудің неғұрлым басым бағыттарын мойындау.

 

ТМД-ның құрылуына  байланысты оғaн кipeтiн теуелсiз жаңа мемлекеттердiң кедендiк ынтымақтастығында проблемалар бой көтердi. Бұл ынтымақтастықтьң құқықтық негiзi, соньщ iшiнде кеден қызметінiң кейбір қырлары Минск пен Алматы келiсiмдерiнде қаланып, 1992 жылғы 13 наурыздағы ТМД мүшелерiнiң келiсiмiнде одан әpi дамыды. Одан кеден одағының құрылғаны,тауарлардың ерікн қозғалысы қағидасы, кедендік заңдылықтың үйлесімділігі, жалпы кеден тарифі келісімі, кеден кеңесінің құрылғаны (оның құқығы мен атқарушы органдары) жарияланды.

 

Қазақстан Республикасының  «Кеден ici» туралы Заңының 8-бабына сәйкес, кеден ұйымдары орталық кеден ұйымы, кеден басқармасы, кеден бекеттерi мен кедендер, кеден мекемелерi мен ұйымдары кipeтін бiртұтас жүйе болып табылады.

 

Қазақстанның  саяси жүйесiнiң  әрбiр элементтерiн  анықтау және мiнездеме беру ұйымның  мәнін  түciну, бүкiл жүйеге талдау жасау  үшін -маңызды.

 

Қазақстанда кеден  саясатын iскe асыруда мемлекеттiк ұйымдар қызметiнiң әсерлiлiгi де арнайы талдауды қажет етедi.

 

Қазақстан Республикасы Кеден  комитетi кеден iciн тiкелей басқаруды iскe асырады. Ол мемлекеттiк бiртұтастықтың дамуы мен нығаюына есер ете отырып, кеден қызметi жүйесiнiң барлық салаларын бағыттап, басқарады, бiрiктiредi.

 

Кеден комитетi тiкелей басқаруды iскe асырады, ұлттық кеден саясатын жузеге асыруға, кеден ici туралы заңдылықтардың сақталуын қамтамасыз етуге, өздерi басқаратын кеден ұйымдары жүйесiнiң қызметi әсерлi болуына жауап бередi.

 

Кеден ұйымдары жүйесiнiң маңызды құрамдас бөлiгi аймақтық кеден басқармалары болып табылады. Кеден басқармаларының негiзгi мiндеттерi қатарына мыналар жатады:

 

- Қазақстан Республикасы  кеден саясатын зерттеу шаралары  мен оны іlске асыруға қатысу;

 

- өзiнiң құзыреттiлiгi жүретiн жерде елдiң экономикалық кауiпсiздігін камтамасыз ету, контрабандамен, кеден құқығы мен кеден заңдылықтарын бұзушылармен күресу.

 

Кедендер Қазақстан  Республикасы барлық кеден ұйымдары жүйесiнiң iргетасын құрайды. Олар кеден ici саласындағы мiндеттердiң негiзгi бөлiгiн тiкелей атқарады. Кеденнiң шұғыл басқаруында оның территориясында орналасқан кеден бекеттерi бар. Соңғылары кеден саясаты мiндеттерiн атқарып, зандылықтың сақталуын қамтамасыз етудi, кедендiк бақылау бары-сында ақша жинауды іске асырады.

 

Қазақстан Республикасы Кеден  комитетi 1992 жылғы 12 карашада Қаржы  министрлiгi жанындағы Бас  кеден  басқармасы болып қайта  құрылған кезден бастап, 1995 жылғы сәуiрде  Министрлер Кабинетi жанындағы Кеден  комитетi, Үкімет құрамына кiрмейтiн, бiрақ  оған бағынышты орталық ұйым мәртебесi бар ҚР Кеден комитетi болып әртүрлi құрылымдық өзгерiстерге ұшырады. Кеден iciнe басшылық жасау тiкелей Кеден комитетiнiң өзiнде қалды. 1998 жылдың күзiнде Кеден комитетi Қазақстан Республикасы Kipic министрлiгiне қарайтын болды.

 

Қазақстан кеден  қызметi халықаралық қатынастардың  жалпы  формаларын қалыптастыра алды. 1992 жылғы  маусымда Қазақстанның Кеден  ынтымақ,тастығы  одағына - Бүкiл әлемдiк  кеден  ұйымына (БКҰ) кipyi халықаралық  стандартқа сай импорттық-экспорттық тipкey тәртiбiн қабылдауына мүмкiндiк бердi.

 

Әлемдiк экономикада  басымдыққа ие кедендiк қатынастар жүйесiн қабылдайтын кез келдi. БКҰ-ғa мүше болу әлемдiк экономикаға араласуға ұмтылатын мемлекеттер үшiн мiндеттi. 28-30 cәyip аралығында Брюссельде БКҰ-ның ұйымдастыруымен кеден қызметiн қайта құру мен жетiлдiруге байланысты халықаралық форум болып өттi. Форумның жұмысына БКҰ-ға муше 130 ел, оның iшiнде Қазақстан Республикасы да қатысты.

 

Букiл әлемдiк  кеден  ұйымы сауда ережесiне сәйкес, қоғам  мен салық жинауды қорғау, экономиканың дамуы мен ұлттардың  жағдайын жақсартуға кеден қызметi әсерлiлiгiн күшейту арқылы ықпал етудi алдына мақсат етiп қойған, әлемнiң 140-тан аса елдерiн бiрiктiрген тәуелсiз өкiметаралық ұйым болып табылады.

 

БКҰ халықаралық  сауданың өсуі мен жылдамдауына, технологияның  дамуына, ұлттық және әлемдік экономиканың өзгермелі сипатына байланысты пайдалануға  шектеу қойылған және тыйым салынған тауарларды заңсыз өткізу сияқты проблемаларға  кезікті. БКҰ кеден қызметін қайта  құру мен жетілдіруге көп көңіл бөледі.

 

Яғни, кеден қызметi институтынан басқа ешбiр мемлекеттiк ұйым салықты жинау мен қорғауда, қаржы саласында көмек жасауда, контрабандамен күресу арқылы саудада, сыртқы саясатта жене қоғам мүддесiн қорғауда осынша маңызды роль атқармайды.