Ислам дінінің шығу тарихы

Ислам дінінің шығу тарихы.

Бұл дінді ерте дүниеден Орта ғасырлық даму жолына түскен Араб елдеріндегі коғамдық процестердің заңды жалғасы ретінде өмірге келді деуге болады. Таза діндік тұрғыда оның қалыптасуы одан бұрын өмір сүріп келе жатқан христиан, иудей, зороастризм діндерінің, сондай-ақ араб елдері тұрғындарының діни сана-сезімі дамуының зор ықпалы болды. Араб халқы Азия құрылығының оңтүстік-батысын мекен етеді. Олар Еуропаша - Арабия, түркі және парсы тілдерінде Арабстан деп аталатын жерді ерте заманнан бері мекендеп келе жатқан, табиғаттың ыстық аптабына шыныққан халық. Оның қоныс.етіп отырған жері - тақыр, суы тапшы, шөл, шөлейт болып келеді.Онда егін егудің, мал өсірудің мехнаты күшті. Қырық жылда бір рет жауған қар - екі-үш күн ғана жатып еріп кетеді. Тұрмыс-тіршілігі осы шөлге бейімделген арабтардың көпшілігін бәдәуи деп атайды. Олар сиыр, түйе, ешкі сияқты түліктерді, сондай-ақ жылқы да өсірген. 
   Араб елдерінде ислам діні пайда болғанға дейін бұл жерлерде иудаизм, христиан діндері кең тараған болатын. Қайшылығы күшті, бір-біріне қарама-қарсы көзқарастардың, әртүрлі тарихи этникалық сюжеттердің жиынтығы болып келген бұл діндердің догмалық кітаптарындағы аңыз әңгімелерді, әртүрлі тұжырымдарды Мұхаммед өз идеяларын насихаттау үшін кеңінен пайдаланды. Иудей, христиан діндерінің ислам діні жүргізіп жатқан «тазалау» қызметін қолдауы ислам дінін дәріптеушілердің кебеюіне, оның арабтық ерекшелігінің күшеюіне әсерін тигізді. Сөйтіп, көп ұзамай мұсылмандықтың қағидалары мен жоралғылары қалыптасып, исламның басқа діндерден артықшылығы жөніндегі ой-пікір өріс алды. 
   Арабияда сыртқы жауларға қарсы күрес араб елдерінің саяси, экономикалық, этникалық, мәдени бірігуіне, топтасуына жол ашты. Осы күрестің барысында Мұхаммед ислам дінінің онан әрі дамуына, беделінің өсуіне сонымен бірге жаңа үммә-халифат атты саяси бірлік қозғалысын құрып дамытуға қол жеткізді.  
    Ислам дінінің және мұсылмандардың тұңғыш қауымдастығының негізін қалаушы Мұхаммед біздін жыл санауымыздың 570 жылғы 20 сәуірде таң сәріде Мекке қаласында дүниеге келді. Оның құрметті аты араб тілінде Мұхаммед Ахмет Имін ал Әбіл Әбілхасым.  
    Мұхаммед дүниеге келмес бұрын әкесі, бес жасқа келгенде анасы қайтыс болады да, оны атасы Әбділ-Мүталип тәрбиесіне алады. Сегіз жасқа келгенде бабасы да қайтыс болып, оның өсиеті бойынша Мұхаммедті тәрбиелеу міндеті Мұхаммедтің әкесі Абдолланың інісі Әбу-Төліпке жүктеледі.  
    Мұхаммед 25 жасқа толып кемеліне келген жігіт болған тұста Меккеге аса бай, ауқатты жесір әйел Хадиша оны өзінің сауда-саттық жұмысын басқаруға шақырады. Ол Мұхаммедтің әріректен қосылатын туысы, төртінші атасы Әбді-Мөнөптің немересі Хобейлиттің қызы болатын. Бұрын екі рет түрмыста болып, отасқан адамдарының екеуі де қайтыс болған жесір еді. Мұхаммедтің сауда істеріндегі табыстарын, оның дін жөніндегі көзқарастарын ұнатқан Хадиша 595 жылы оған тұрмысқа шығады. Осы некеден ол екі ұл, төрт қыз көрді. Ұлдары ерте қайтыс болып, Рухия, Күлсім, Зейнеп, Фатима атты қыздары өседі. 
    Мұхаммедтің жыл сайын Меккеден онша қашық емес Хир тауларының үңгірлеріне жаяу барып, оңаша күн кешіп, сонда түнеп жүретін әдеті болды. Осындай саяхат кезінде ұзақ ойларға беріліп, жаяу жүріп шаршап келіп, сол үңгірлердің бірінде ұйықтап кеткен Мұхаммедке алла тағала аян беріп түсіне енеді. Бұл 610 жылы Рамадан айы болатын. Мұхаммед бірнеше күн өзінің көргендеріне сене алмай жүреді. Осындай қалың ойға беріліп, бірде үйінің жанында гүлзар бағында шапанына оранып ұйықтап кеткенде, оған алла тағала екінші рет аян беріп, алланың айтқанын адамдарға жеткізіп, атын шығаруға тиісті елшісі екенін айтқанда Мұхаммед оған шын көңілмен ден қойып сенеді. Осыдан бастап алла тағаланың ақиқатын адамдар арасында, арабтар арасында ашық насихаттауға белсене кіріседі. 
    Мүхаммед жөне онын серіктері ислам дінін насихаттауға кіріскен алғашқы күннен бастап әлемнің жаратушысы алла тағала екеніне сенуге шақырған.  
    Мұсылманшылықтың екінші сенім негізі, екінші шарты - Мұхаммедтің тарапынан бүкіл адам баласына жіберілген өкілі, елшісі, пайғамбары екеніне сену, соны мойындау болған. Ислам дінін насихаттау, уағыздау осы екі сенімді таратудан басталған. 
632 жылы наурыз айында Мұхаммед өз өмірінде соңғы рет Меккеде болды.  
Мұхаммед өмірінің соңғы жылдарында исламның билігін Арабияның солтүстігіне тарату жөнінде өз серіктерінің алдына келелі міндет койды. Осы мақсатта Сирияны басып алу үшін әскери экспедиция жабдықталып жатқан кезде аз күн ауырып Мұхаммед 632 жылы шілденің 8 жұлдызында дүние салды. Мұның өзі мүсылман әлемі үшін орыны толмас қаза болды. Мұхаммедке арнап дұға оқу, оның өсиеттері, сөздері жазылған дүғалықтар, бойтұмарлар тағып жүру әдетке айналды. Әлемнің барлық түкпірлерінде Мұхаммедтің аты мен мұсылман дінін таратудағы еңбегі аңызға айналды. Оның өмірін зерттегендер көп болды, мыңдаған кітаптар жазылды. Оларда Мұхаммед туралы әртүрлі кереғар пікірлер, пайымдаулар, жорамалдар да аз болған жоқ. Бірақ солардан шығатын бір ғана қорытынды бар еді. Ол мыңдаған жылдардан бері талай ұрпақтардың, талай халықтардың наным-сеніміне айналған ислам дінінің негізін қалаған мұсылман жұртының санасына алла тағаланың, тәңірінің, қүдайдың елшісі ретінде орныққан Мұхаммед пайғамбардың кемеңгер, данышпан адам, ірі тұлға болғандығы жөніндегі түсінік, таным болатын.  
Мұхаммед Мәдинаға жерленді. Оның жатқан жері мұсылмандардың қасиетті орындарының бірі. Мұсылмандар Мүхаммедті 63 жасында өлген дейді. Шынында ол 61 жасында дүниеден өткен. Хиджраның 63 жылы нақты 61 жылға сәйкес келеді. 
Құран кітабы туралы да бірауыз айта кетелік. Ол мұсылмандардың қасиетті, шарапатты кітабы болып табылады. Сондықтан мұсылмандар оны: кітабу-л-лөһи-алланың кітабы, китөб ғазиз - құдіретті кітап. 
Кеңес үкіметі жылдарында Ислам діні туралы қазақ тілінде көптеген кітаптар шықты. Олардың басым көпшілігі атеистік тұрғыда жазылған еңбектер болды. Бұл басылымдар ислам дінін сынау, оның зиянды жақтарын әшкерелеу тұрғысынан жазылды және оны жамандауда бірінен-бірі асып түсуге тырысқаны байқалып тұрды. Сонымен бірге бұл арада Ислам дінінің шығуына, таралуына байланысты оларда көптеген тарихи шындықтың да жазылғанын айту керек.