Хальканит немесе мыс купоросының стандартты ерітіндісін дайындау

 

 

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің

Химия және химиялық технология факултьтеті

Аналитикалық, коллоидтық химия  және сирек элементтер

технологиясы кафедрасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдістеме құру

 

Тақырыбы:  Хальканит немесе мыс купоросының ()

стандартты ерітіндісін  дайындау

 

 

 

 

Орындаған: Орманбек Р, Есқалиева Б

                                                                                                Қабылдаған: Шалдыбаева А.М

 

 

 

Алматы 2013ж

                                                 

1 

ГОСТ 1770-74

 

Мазмұны:

 

     Кіріспе   .................................................................................. 3

  

1. Қосылыстың  физикалық, химиялық қасиетттері …………………………………………………… 4

 

 

2. Нормативті сілтемелер……………………………………..5

 

 

3. Приборлар, реактивтер, ыдыстар ………………….....5

 

 

4. Қажетті есептеулер …………………………………………6

 

 

5. Жұмыстың орындалуы ……………………………………7

 

6. Жұмысты қорытындылау …………………………………8

 

7. Пайдаланған әдебиеттер...................................................9

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                  

 2

     ГОСТ 1770-74

 

Жұмыстың  мақсаты:

Стандартты ерітінділерді  даярлауды үйрену, мыс купоросының  стандатты ерітіндісін дайындау. Кездейсоқ және жүйелі қателерді  анықтау.

 

Жұмыстың міндеті:

• Теориялық шолу, ерітіндінің физикалық-химиялық сипаттамалары;
• Қажетті құрал-жабдықтарды, химиялық ыдыстарды, реактивтерді таңдау.
• Қажетті есептеулерді орындау.
• Есептеуге арналған кесте құру.
• Қателіктерді есептеу.
• Жұмысты қорытындылау.

 

 

   Жалпы бұл әдістемеі аналитикалық химия саласында,соның ішінде сапалық, сандық анализде кеңінен қолданылады. Сандық талдауда, тотығу-тотықсыздану титрлеуде, сапалық талдауда катиондар анықтауда қолданылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

Теориялық шолу

      Қосылыстың  физикалық, химиялық қасиетттері.           Халькантит — CuSО₄ • 5Н₂О. Грекше халькос — мыстың гүлі деген сөз. Қазақша аты көк тотияйын. Қаттылығы 2,5, меншікті салмағы 2,1—2,3. Жымдастығы (110) бойынша ете жақсы білінеді. Түсі ашық көк, шыныдай жылтырайды. Суға жақсы ериді, аздаған тіл қуыратын ашқылтым дәмі бар. Сингониясы триклиндік.   Оптикалық солақай, 2u = 56°, Ng = 1,546, Nт = 1,539, Np = 1,516.  Кристалдары әдемі, тақташа жұқ а келеді. Көбінесе тұтас кесек немесе сталактит формалас болады.         Хальканит (грекше chalkos — мыс, antos — гүл), мыс купоросы — сульфаттар класына жататын минерал. Химиялық формуласы: ; құрамы (%): CuO — 31,8, SO3 — 32,1, H2O — 36,1; қоспалары: Fe, Mg, Zn, Co. Триклиндік сингонияда кристалданып, қысқа призма, баған тәрізді кристалдар түзеді. Агрегаттары талшықты, бүйрекке ұқсас, тығыз түйірлі масса түрінде болады. Түсі көгілдір, жасыл, шыныдай жылтыр, қаттылығы Моос шкаласы бойынша 2 — 3, морт сынғыш, тығызд. 2,1 — 2,3 г/см3. Мыс кендерінің тотығу белдемдерінде түзіледі. Қазақстанда Жезқазған, Қоңырат, Ақтоғай, Саяқ, Бозшакөлдің мыс, Кенді Алтайдың мыс-колчедан кентастарының құрамынан табылған. Жасанды хальканит (тотияйын) жүзім зиянкестерін жоюда және бояу өндіруде қолданылады.

Берілген температурадағы 100г судағы сусыз қосылыстың ерігіштігі:

Температура, 0С	Ерігіштігі	Температура, 0С	Ерігіштігі
0	14,3	50	33,3
10	17,4	60	40,0
20	20,7	70	47,1
30	25,0	80	55,0
40	28,5	90	64,2

 

     Қолданылуы: Мыс тағы да әр түрлі құймалар өндіруде қолданылады. Мыстың қосылыстары да кең түрде қолданылады, мысалы: мыс (ІІ) сульфатының кристаллогидраты (мыс купорасы) CuSO₄∙5H₂O өсімдіктердің зиянкестері мен ауруларына қарсы күресте пайдаланылады: мыс (ІІ) гидроксиді Cu(OH)₂ органикалық қосылыстағы альдегидтік топты анықтау үшінтотықтырғыш ретінде қолданылады.

4

 

Нормативті сілтемелер:

 

130497 ГОСТ 4465-61 таза 1-25

      120193 ГОСТ 4165-68 таза анализ үшін 2-00

      120194 ГОСТ 4165-68 химиялық таза 2-20

 120195 кобальтсыз ГОСТ 4465-61 таза 1-90

 

Приборлар, реактивтер, ыдыстар:

 

1. Аналитикалық таразы ( жүйелік қатесі 2мг, 0,2мг )

 

2. өлшеуіш колбалар: 100,00мл 250,00 мл және  500,00 мл (ГОСТ 1770-74 2М 200С)

 

 

3. бюкстер: 10,0 мл 20,0 мл және 50,0 мл

 

4. CuSO4×5H2O тұзы

 

5. дистилденген су

 

6. цилиндр

 

7. дистиллятор

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

Қажетті есептеулер:

  Бұл жұмыста бір тұздың (CuSO₄*5H₂O) әртүрлі концентрацияда стандартты ертінділерін дайындау, формулалар берілген кесте құру. Кестедегі формулаларды қолдана отырып, тұздардың керекті мөлшерін есептеу. Алынған мәліметтерді кестеге енгізу

 

№	С	V	m (CuSO4×5H2O )	Формула
1	10,5%	100,0 мл	10,500 г
2	1 мг/мл	250,0 мл	0,2500     мг
3	0,1 М	200,0 мл	4,9930 г
4	0,1 М	500,0 мл	4,9930 г

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6

   Жұмыстың орындалуы:

 

1. Көлемі 100,00 250,0 200,0 500,0  мл тұздын концентрациясы 1,0 мг/мл және 2,0 мг/мл  ерітінділерді даярлау керек. Ол үшін үлгінің (тұздың) массасын есептеп, содан соң аналитикалық таразымен тұзды өлшеп өлшеуіш колбаға еріту керек. Дайындалған ерітінділердің абсолютті және салыстырмалы жүйелік қателіктерін есептеу.

 

2. Алынған ерітінділердің мольдік және эквиваленттік концентрацияларын есептеу керек.

 

3. 500  мл колбаларда тұздың концентрациясы 1,0 мг/мл  4 стандартты етіндісін дайындау қажет. Ол үшін, бірінші колбаға 1,0 мл, екінші - 2,0 мл, үшінші- 3,0 мл, төртінші – 4,0 мл.Әр колбаға дистилденген сумен белгісіне дейін жеткізу керек.

 

4. Әр концентрацияда дайындалған ерітінділердің қателіктерін есептеу қажет.Қателікті есептеу келесі формула бойынша орындалады:

 

 

 

 

 

 

5. Өлшеу колбаның сыйымдылығының салыстырмалы қателердің мәндері                                                   (20˚C, ГОСТ 1770-74)

V,см3	3	V,см3	3
25,00	±0,03	250,0	±0,10
50,00	±0,05	500,0	±0,15
100,00	±0,10	1000,0	±0,30
200,00	±0,10	2000,0	±0,50

 

 

 

 

7

Қорытынды:

        Бұл стандарт бойынша біз Хальканит немесе мыс купоросының

() стандартты ерітіндісін дайындауды үйрендік. Берілген

кестедегі формулаларды пайдала отырып, тұздардың керекті мөлшерін

есептедік. Алынған  мәліметтерді кестеге жаздық. Жұмыс  соңында 

жүйелі қатені есептедік. Оған мына формуланы пайдаландық:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                    8

 

 

 

 

 

Пайдаланған  әдебиеттер :

- Справочник по аналитической химии

Автор: Лурье. Государственное научное-техническое издательство химической литературы.

М:1962г-общ.стр.-288    211-214стр.

 

- Каталог химических реактивов и высокочистых химических веществ

Автор: Союзреактив

Издательство: Химия   М: 1971г- общ.стр.-648   301-302стр.

 

- Химия справочное руководство

Автор: Ф.Г. Гаврюченкова канд.хим.наук., М.И. Курочкиной  канд.хим.наук., А.А. Потехина  канд.хим.наук., В.А. Рабиновича канд.хим.наук.

Издательство: Химия  1975г.- общ.стр.- 576    133-134стр.

 

- Краткий справочник химика

Автор: В.И. Перельман

М:1954г-общ.стр.-559     89-90стр.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9