Метрологиялық қамтамасыз етудің құқықтық негізі

5. Өлшем құралдарының түрiн бекiту туралы ақпарат және бекiтiлген түрдiң күшiн жою туралы шешiм уәкiлеттi органның ресми басылымдарында жарияланады.       

6. Түрiн бекiту мақсаты үшiн сынақтан немесе метрологиялық аттестаттаудан өтпеген өлшем құралдарын айналымға шығаруға, қолдануға, өткiзуге және жарнамалауға тыйым салынады.   
      Түрiн бекiту туралы сертификаттың қолданылу мерзiмi аяқталғаннан кейiн пайдалануда және сақтауда болатын өлшем құралдары толық табиғи тозғанға дейiн қолданылады.   
      Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.06.09. N 558 , өзгерту енгізілді - 2006.12.29. N 209 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2008.07.05. N 62-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.      

18-бап. Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету саласында   
             лицензиялау және аккредиттеу     

  РҚАО-ның ескертпесі!  
      18-бап жаңа редакцияда көзделген - ҚР 2011.07.15 N 461-IV (2012.01.30 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.      

1. Өлшем құралдарын өндiрудi  және жөндеудi, оның iшiнде заттар  мен материалдардың құрамы мен  қасиеттерiнiң стандарттық үлгiлерiн,  заттардың аттестатталған қоспаларын  өндiрудi жеке және заңды тұлғалар  Қазақстан Республикасының лицензиялау  туралы заңдарына  сәйкес уәкiлеттi орган беретiн тиiстi лицензияны алғаннан кейiн жүзеге асыра алады.      

2. Өлшем құралдарын салыстырып  тексеру мен калибрлеудi, өлшемдердi  орындау әдiстемелерiн метрологиялық  аттестаттауды Қазақстан Республикасының  сәйкестікті бағалау саласындағы  аккредиттеу туралы, техникалық  реттеу туралы және өлшем бірлігін  қамтамасыз ету туралы заңнамасында  белгіленген  тәртiппен қызметтiң осы түрiне аккредиттелген заңды тұлғалар жүзеге асырады.   
     

19-бап. Өлшем құралдарын салыстырып тексеру      

1. Мемлекеттiк метрологиялық  бақылауды жүзеге асыру саласында  қолданылатын өлшем құралдары  өндiрiстен немесе жөндеуден шығару, пайдалану және импорт бойынша  әкелу кезiнде түрi бекiтiлгеннен  кейiн немесе метрологиялық аттестаттаудан  және өлшем бiрлiгiн қамтамасыз  етудiң мемлекеттiк жүйесiнiң тiзiлiмiнде  тiркелгеннен кейiн салыстырылып  тексерiледi.  
      Салыстырып тексерудi мемлекеттiк метрологиялық қызмет, сондай-ақ қызметтiң осы түрiне аккредиттелген заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтерi жүзеге асырады.      

2. Өлшем құралдарын салыстырып  тексерудiң тiзбесi мен мерзiмдiлiгiн,  сондай-ақ оны жүргiзу тәртiбiн  уәкiлеттi орган айқындайды.      

3. Аккредиттелген заңды  тұлғалардың қызметi Қазақстан Республикасының  заңдарына және өлшем бiрлiгiн  қамтамасыз ету жөнiндегi нормативтiк  құжаттарға сәйкес жүзеге асырылады.       

4. Өлшем құралдарын салыстырып  тексеруге аккредиттелген заңды  тұлғалар салыстырып тексерiлетiн  өлшем құралдары туралы деректердiң  электрондық есебiн жүргiзудi және  оларды мемлекеттiк ғылыми метрологиялық  орталыққа уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен берудi жүзеге асыруға тиiс.      

5. Өлшем құралдарын салыстырып  тексерудi өлшем құралдарын салыстырып  тексеру әдiстемесiне сәйкес мемлекеттiк  метрологиялық қызметтiң немесе  аккредиттелген заңды тұлғалардың  метрологиялық қызметтерiнiң салыстырып  тексерушiлерi жүзеге асырады.  Салыстырып тексерушiлердi аттестаттау  тәртiбiн уәкiлеттi орган айқындайды.      

6. Салыстырып тексерудiң  оң нәтижелерi өлшем құралына  және (немесе) пайдалану құжаттамасына  басылатын салыстырып тексеру таңбасының баспа-таңбасымен және (немесе) салыстырып тексеру туралы сертификатпен куәландырылады.      

7. Физикалық шамалардың  өзгерiсiн олардың мәндерiн нормаланған  дәлдiкпен шамалар бiрлiктерiнде  бағалаусыз байқау үшiн қолданылатын  техникалық құралдар салыстырып  тексеруге жатпайды.   
      Мұндай техникалық құралдардың жарамдылығын бақылауды оларды пайдаланушылар жүзеге асырады.   
     

20-бап. Өлшем құралдарын калибрлеу       

1. Салыстырып тексеруге  жатпайтын өлшем құралдары өндiруден  немесе жөндеуден шыққанда импорт  бойынша әкелiнгенде, пайдаланылу  кезiнде, осы өлшем құралдарының  әзiрлеушiсi, иесi немесе тұтынушысы  белгiлеген тәртiппен калибрленедi.   
      Өлшем құралдарын калибрлеудi шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондарына бағындырылған эталондарды пайдалана отырып, аккредиттелген заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтерi жүргізеді.   
      Өлшем құралдарын калибрлеу нәтижелерi өлшем құралдарына басылатын калибрлiк белгiмен, немесе метрологиялық сипаттамалардың шынайы мәндерi мiндеттi түрде көрсетiлетiн калибрлеу туралы сертификатпен, сондай-ақ пайдалану құжаттарындағы жазумен куәландырылады.   
      2. алып тасталды   
      3. алып тасталды   
         

21-бап. Мемлекеттiк  метрологиялық бақылаудың мақсаты      

 Мемлекеттiк метрологиялық  бақылауды осы Заңның, өлшем бірлігін  қамтамасыз ету жөніндегі Қазақстан  Республикасының басқа да нормативтiк  құқықтық актiлерiнiң, халықаралық  шарттардың және нормативтік  құжаттардың талаптарын жеке  және заңды тұлғалардың сақтауын  тексеру мақсатында уәкiлеттi мемлекеттiк  орган және оның аумақтық бөлiмшелерi жүзеге асырады.   
     

22-бап. Мемлекеттiк  метрологиялық бақылау объектiлерi       

 Мемлекеттiк метрологиялық  бақылау объектiлерi мыналар болып  табылады:      

1) шама бiрлiктерiнiң эталондары;       

2) өлшем құралдары;      

3) өлшемдердi орындау әдiстемелерi;       

4) жеке және заңды тұлғалардың  өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету  жөнiндегi қызметi;      

5) өлшеп орау, сату және  импорттау кезiндегi оралған тауарлардың  саны;      

6) сауда операцияларын  жасау кезiнде иелiктен шығарылатын  тауарлар саны.       

23-бап. Мемлекеттік  метрологиялық бақылау аясы      

 Осы Заңның 22-бабында  аталған объектілерге қатысты  мемлекеттік метрологиялық бақылау  олардың нәтижелері:      

1) азаматтардың өмірі  мен денсаулығын қорғауды қамтамасыз  ету жөніндегі жұмыстар;      

2) қоршаған ортаның жай-күйін  бақылау;      

3) Қазақстан Республикасының  техникалық реттеу туралы заңнамасына сәйкес сәйкестікті бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру;      

4) мемлекеттік есеп операциялары, сатып алушы (тұтынушы) және сатушы (өнім беруші, өндіруші, орындаушы)  арасындағы, соның ішінде тұрмыстық  және коммуналдық қызметтер көрсету  мен байланыс қызметтерін көрсету  салаларындағы сауда-коммерциялық  операциялар;      

5) еңбек және көлік  жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз  ету жөніндегі жұмыстар;      

6) қару-жарақ, әскери және  арнайы техника, арнайы өнімнің  басқа да түрлерін өндіру;      

7) ғылыми зерттеулер жүргізу;       

8) геодезияда, геологияда  және гидрометеорологияда қызметтерді  жүзеге асыру;      

9) өлшем құралдарын сынау,  метрологиялық аттестаттау, салыстырып  тексеру, калибрлеу;      

10) ұлттық және халықаралық  спорт рекордтарын тіркеу;      

11) энергетикалық ресурстардың  барлық түрлерін шығару, өндіру, өңдеу, тасымалдау, сақтау және  тұтыну;      

12) мемлекеттік органдардың,  соттың және құқық қорғау органдарының  тапсырмасы бойынша орындалатын  жұмыстар кезінде пайдаланылатын  өлшемдерге қолданылады.   
      Ескерту. 23-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2008.07.05. N 62-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.      

24-бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы   
              мемлекеттік бақылау       

1. Мемлекеттiк метрологиялық  бақылау:      

1) өлшем құралдарының  шығарылуын, олардың жай-күйiн және  қолданылуын, өлшемдердi орындау  әдiстемелерiнiң қолданылуын, шамалар  бiрлiктерiнiң эталондарын, метрологиялық  ережелер мен нормалардың сақталуын  бақылауды;      

2) сауда операцияларын  жасау кезiнде иелiктен шығарылатын  тауарлардың санын бақылауды;      

3) бума тауарларды ашқан,  сатқан және импорттан алған  кезде олардың санын бақылауды  қамтиды.      

2. Өлшем бірлігін қамтамасыз  ету саласындағы мемлекеттік  бақылау тексеру нысанында және  өзге де нысандарда жүзеге  асырылады.      

3. Тексеру "Қазақстан  Республикасындағы мемлекеттік  бақылау және қадағалау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Мемлекеттік бақылаудың өзге де нысандары осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады       

25-бап. Өлшем құралдарының шығарылуын, жай-күйiн және   
              қолданылуын, өлшемдердi орындау әдiстемелерiнiң   
              қолданылуын, шама бiрлiктерiнiң эталондарын,   
              метрологиялық ережелер мен нормалардың   
              сақталуын мемлекеттiк метрологиялық бақылау      

 Өлшем құралдарының (соның  iшiнде заттар мен материалдардың  құрамы мен қасиеттерiнiң стандарттық  үлгiлерiнiң) шығарылуын, жай-күйiн  және қолданылуын, өлшемдердi  орындау әдiстемелерiнiң қолданылуын,  шамалар бiрлiктерiнiң эталондарын,  метрологиялық ережелер мен нормалардың  сақталуын мемлекеттiк метрологиялық  бақылау белгiленген метрологиялық  ережелер мен нормалардың сақталуын  тексеру мақсатында жүзеге асырылады.       

26-бап. Сауда  операцияларын жасау кезiнде иелiктен   
              шығарылатын тауарлардың санын мемлекеттiк   
              метрологиялық бақылау      

 Сауда операцияларын  жасау кезiнде иеліктен шығарылатын  тауарлар санын мемлекеттік метрологиялық  қағидалау осы тауарлардың санын  сипаттайтын салмақты, көлемді, шығысты  немесе басқа шамаларды анықтаудың  дұрыстығын тексеру мақсатында  жүзеге асырылады.      

27-бап. Кез келген  түрдегi бума тауарларды ашу, сату   
              және импорттан алу кезiнде олардың санын   
              мемлекеттiк метрологиялық бақылау      

 Кез келген түрдегi бума тауарларды ашу, сату және  импорттан алу кезiнде олардың  санын мемлекеттiк метрологиялық  бақылау бума iшiндегi тауар санының  буманың бетiнде белгiленген шамаға  сәйкестiгiн тексеру мақсатында  жүзеге асырылады.      

28-бап. Мемлекеттiк  метрологиялық бақылауды жүзеге   
              асыратын лауазымды адамдардыңқұқықтары      

1. Мемлекеттiк метрологиялық  бақылауды уәкiлеттi мемлекеттiк  органның және оның аумақтық  бөлімшелерінің лауазымды адамдары  стандарттау және өлшем бірлігін  қамтамасыз ету туралы заңдарға  сәйкес жүзеге асырады.      

2. Мемлекеттiк метрологиялық  бақылауды жүзеге асыратын лауазымды  адамдар атқарып жүрген қызметтерiне  сәйкестiгiн анықтау және кәсiби  даярлығын бағалау мақсатында  Қазақстан Республикасының заңдарында  белгiленген тәртiппен мiндеттi  аттестаттаудан өтуге тиiс.      

3. Мемлекеттiк метрологиялық  бақылауды жүзеге асыратын лауазымды  адамдардың:      

1) тексеруге тапсырмасын  (жолдамасын) және қызметтiк куәлiгiн  көрсеткен кезде заңдарға сәйкес  мемлекеттiк метрологиялық бақылау  үшiн белгiленген объектiлерге  кедергiсiз кiруге;      

2) жеке және заңды тұлғалардан  мемлекеттiк метрологиялық бақылау  жүргiзу үшiн қажеттi құжаттар  мен мәлiметтер сұратуға және  алуға;      

3) техникалық құралдарды  пайдалануға және тексерiлетiн  объектiлердiң мамандарынан ақпарат  алуға;      

4) сынаудан және түрiн  бекiтуден, салыстырып тексеруден, метрологиялық аттестаттаудан өтпеген,  бекiтiлген түрге сәйкес келмейтiн  өлшем құралдарын қолдануға, өткiзуге, өндiрiстен және жөндеуден шығаруға  тыйым салуға;      

5) егер өлшем құралдары  жұмысқа жарамсыз болса олардың  көрсетулерiнiң қателiгi рұқсат  етiлген нормалардан асып кетсе  немесе салыстырып тексеру туралы  сертификаттың қолданылу мерзiмi  бiтсе, салыстырып тексеру таңбаларының  баспа-таңбасын өшіруге немесе  өлшем құралдарын тексеру туралы  сертификаттың күшiн жоюға;      

5-1) өлшем құралдарының  өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету  жөнiндегi нормативтiк құжаттардың  талаптарына сәйкестiгiн белгiлеу  үшiн оған инспекциялық салыстырып  тексеру жүргiзуге;      

6) метрологиялық нормалар  мен ережелердiң бұзылуын жою,  қолдануға жарамсыз өлшем құралдарын  және заттар мен материалдардың  құрамы мен қасиеттерінің стандарттық  үлгілерін пайдаланудан алып  тастау туралы орындау үшiн  мiндеттi нұсқамалар беруге;      

7) буманың iшiндегi тауардың  санын көрсететiн шаманың буманың  бетiнде белгiленген шамаға сәйкессiздiгi  анықталған жағдайда бума тауарлар  партияларын өткiзуге тыйым салуға  құқығы бар.   
   

6-тарау. Өлшем бірлігін  қамтамасыз ету туралы   
заңдарды бұзғаны үшін жауаптылық және дауларды шешу      

29-бап. Қазақстан Республикасыныңөлшем бiрлiгiн   
             қамтамасыз ету туралы заңдарын бұзғандықүшiн   
             жауаптылық      

 Қазақстан Республикасының  өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету  туралы заңдарының бұзылуына  кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.