Бәсекелестік экономикалық өсудің факторы ретінде

Бәсекелестік экономикалық өсудің факторы ретінде.

Бәсекелестік тақырыбы қазіргі таңда ең өзекті болып келеді.

Нарықтық экономиканың қалыптасу үрдісі уақыттың ұзақтығымен және қарапайым бәсекелестіктің дамуы және қалыптасуымен байланысты. Нарықтық экономиканы дамыту үшін, бәсекелестікті дамытуға көңіл бөлу керек, себебі нарық және бәсекелестіктің ара-қатынасы тығыз байланысты.

Бәсекелестік – бұл нарықтық экономиканың болуының негізгі қағидаларының бірі. Бәсекегеқабілетті экономика – шаруашылық субьектілердің экономикалық еркіндігін, жекешелік нысанының және кәсіп түрлерінің көптігін, кәсіпкерлердің бизнес – белсенділігін, олардың өндірісті жетілдіруде бәсекелестілігін, жаңалық енгізуін, жаңа өнім және қызмет өндіруді игеруін қамтиды. 

Нарықта бәсекелестік табиғи жолмен пайда болады және оның өмір сүруі мен дамуының бірден бір негізі болып табылады.

Еркін бәсекелестік көрсеткіші нарықтың талабын орындамаған, нәтижесі монополияның пайда болуына соқтыратын, олардың бір уақытта жойылуы кезінде өсуін, жақсырақ шаруашылық субъектілерді іріктеуге жолықтырады. Монополия антимонополиялық заңнаманың белгілі бір шегімен шектетілуі бүгінгі дамудың қайшы нәтижесі болып табылады.

Шын мәнінде, бәсекегеқабілетті  күреске біресе алып, біресе кішкене, біресе әлдеқайда күштірек, кей кездері әлсіз компаниялар жетекші болады.  Бәсекелестік – бұл күштінің әлсізге деген күресі емес; егер де мұндай болған жағдайда, аса қуатты монополиялар әлсіз бәсекелестерін ығыстырып шығаратын еді.

Шындығында, бәсекелестік күрделі құрылымға ие. Шаруашылық бірліктің өз ерекшеліктеріне ие бірнеше түрлері бар: жетекші монополиялардыкі – бұл күш, ірі емес компаниялардыкі – серпімділік, мамандандырылған компаниялардыкі – нарықтың ерекше сегменттеріне бейімделуі, жаңалық табушы-компаниялардыкі – тұңғыш ашушылардың абыройы. Нарықтық бәсеке жағдайында атап көрсетілгендерді біреуі  артықшылыққа ие болады.

Бәсекелестік жаңа технологияларды пайдалануды, өндірістік еңбекті күшейтуді, өндірілген өнімге бағаны төмендету немесе ұстап тұруға жүйелі түрде мәжбүрлейді. Басқаша айтқанда,  бәсекелестік жеке өндіріс шығындарын төмендеу жағына жүйелі түрде әсер етеді, ресурстарды үнемдеуге мәжбүрлейді, пайдаланылатын өндіріс факторларының орнықты  үйлесуіне көбірек қол жеткізеді.

Барлық шаруашылық бірліктің қызметтері бәсекелестік жағдайында бақылауға тап болады және бәсекелестік өз кезегінде – экономикалық бақылаудың ең тиімді және арзан тәсілі болып табылады және ол қоғамаға аз шығынға тұрады. Мұндай бақылаудың түрі әрдайым өндірушінің өндіріс шығынын және бағасын азайтуына, тапсырысқа және тапсырыс беруші үшін күреске итермелейді.

Бәсекелестік кәсіпкерге ғылыми – техникалық өрлеу қарқынына сәйкес қолдауға, инновациялық белсенділікті танытуға стимул береді. Ғылыми – техникалық өрлеу табысын қолдана отырып, шығынды азайтатын кәсіпкер ұтысқа ие болады.

Бәсекелестіктің ең басты функциясы шаруашылық қызметтің өздігінен реттелуі болып табылады. Нарықтық экономикада бәсекелестікке түсетін сатушы және сатып алушының мүдделері белгілі уақыт ішіндегі қордың және дайын өнімнің бағасын бейнелейді. Табыс алып келетін әрекет орындалады. Табыс алып келмейтін өнім шығарылмайды.

Бәсекелестік күресте жетістікке жетудің негізі – нарықтағы сұраныстың өзгеруін, тұтынушының қажеттілігін және сатып алушының таңдауын ескеріп, алмастырушы өнім шығаруда аз шығындалуы болып табылады. 

Тауарлы нарықтағы бәсекелестік ортаны қалыптастыру және дамыту, тауарлы нарықта алдыңғы немесе монополиялық орын алатын шаруашылық субъектілердің монополиялық белгілерін ескерту, шектеу және тыйым салу   мақсатында, Астана қаласы бойынша антимонополиялық инспекция тауарлы нарықты талдаудың нәтижесі негізінде ескерту шараларын қолданады. 

Жас Астанасы үшін дамудың және болашақтың аумақтауының белсенді үдерісі құрылыста өзінің үдемелігінің сипаттайды.

Құрылыстық сала – бұл экономикалық салаларының динамикалық дамуының бірі.

Бұл жаңа тұғын үй кешендер, әкімшілік ғимараттар, бизнес-орталықтар, сауда-ойынсауық орталықтар және тағы басқалар.

Астана қаласы бойынша монополияға қарсы инспекцияның қызметінің негізгі бағыты монополияға қарсы заңнаманың бұзушылықтың фактілерінің жолын қию болып табылады.

Бұзушылықтың негізгі түрлеріне: нарық субъектілерінің бәсекелестікке қарсы келісімдері, нарық субъектілерінің бәсекелестікке қарсы келісілген іс-әрекеттері, үстем немесе монополиялық жағдайды теріс пайдалану, жосықсыз бәсекелестік, сонымен қатар мемлекеттiк, жергілікті атқарушы органдардың бәсекелестiкке қарсы iс-әрекеттерi, келiсiмдерiн жатқызуға болады.