Басқару шешімдері туралы түсінік және олардың жіктелуі

Басқару шешімдері туралы түсінік және олардың жіктелуі.   

• Басқару шешімін шешу процесі
• Басқару шешімі- бұл менеджердің басқару қызметінің нәтижесі. Шешім қабылдау басқарудың негізі болып табылады. Шешімді өңдеу және қабылдау- бұл басшылардың қандай да бір қызметінің деңгейінің шығармашылық процесі, сонымен қатар:
• мақсаттың қойылуы және өңделуі;
• алынған ақпараттың негізінде түйінді мәселені зерделу;
• таңдаулы және негізгі белсенді критерийлардың және қабылданған шешімнің белгілі бір қайшылықтары;

 

 

• әртүрлі варианттағы мәселелерді шешу және мамандармен талқылау;
• оптимальді шешімді таңдамалы қалыптастыру;
• шешімді қабылдау;
• орындаушылар үшін шешімнің нақтылығы.

• Менеджердің технологиясы басқару шешімін 3 сатыдан тұратын процесс ретінде қарастырады:
•  

 

шешімді әзірлеу

 

шешімді қабылдау

 

шешімді тарату

• Басшы басқару шешімін қабылдар алдында келіп түскен ақпаратты жан-жақты талдап, танып алу керек.
•  Шешімді қабылдау әдістері, белгілі бір мақсаттарға жету үшін бағытталған шешімдер әртүрлі болады:
• Басшының ішкі түйсігіне негізделген әдіс, ол бұрыннан жинақталған опытына және нақты қызметте білімінің барына бағытталған және дұрыс шешім таңдау және қабылдауға көмектеседі;

 

• Басшының “сау түсінігіне” негізделген әдіс, шешім қабылдауда болашақта неге әкеліп соғатына негізделіп қабылданады;
• Ғылыми-тәжірибелік жолдарына негізделген әдіс, көп санды ақпаратты өңдеу негізінде оптимальды шешім таңдауға көмектеседі. Бұл әдіс қазіргі кедезгі техникалық құралдарды, ең алдымен электронды-есептеу техникасын қолдануды талап етеді.

 

• Басшының шешімді таңдау мәселесі- қазіргі заманғы ғылым басқаруының ең маңыздыларының бірі. Ол басшының нақты жағдайда жан-жақты баға беру қажеттілігін және мүмкін шешімдер ішінен бірнеше варианттарын өзіндік қабылдауды керек етеді.
• Басқару шешімін таңдауда оларға келесі талаптар қойылады:

 

 

• шешімнің негізділігі;
• таңдаудың оптимальдығы;
• шешім құзырлығы;
• қысқалық және айқындылық;
• уақыттағы нақтылығы;
• орындаушыларға мекен-жайлылық;
• орындалу тезділігі.

 

• Ұйымдық шешімдер дегеніміз - лауазымды адамдардың өздеріне берілген міндетті орындау үшін тыңдай білу қабілетінің болуы. Оның мақсаты ұйымдық алдына тұрған мәселелер қозғалысын қамтамасыз ету. Сондықтан да тиімді ұйымдық шешім деп қабылданған және орындалған мақсатты айтуға болады.   
   
   
   
   
   
  

• Ұйымдық шешімдерді 2 түрге бөлуге болады: 
  

 

бағдарланған

 

бағдарланбаған

• Бағдарланған шешім - іс- қимылдың белгілі - бір айқын қисынға ( логика) сәйкес, нәтижелі түрде жүзеге асырылады;

 

   Бағдарланбаған шешім - мұндай шешімдер белгісіз факторлармен ілесе жүретін анықталған өлшемде жаңа болатын жағдайда талап етеді. Сол себепті қажетті қадамдардың нақтылы реттілігін алдын-ала құру мүмкін емес.

• Басқару шешімін қабылдау механизмі.
• Менеджмент технологиясы келесі құрамнан тұрады:
• жалпылай жетекшінің шешімді қабылдауы;
• шешімді қабылдау ережесі;
• шешімді қабылдау жоспары;
• негізгі жекелеген сәйкестігінде бір деңгейдегі екі жетекшінің арасындағы шешімнің қабылдауы;
• жалпы топ және оның шешімді қабылдауда рөлі (бір деңгейдегі топтың сәйкестігі);
• материялық түрдің сәйкестігі.

 

• Шешімді қабылдау ережесі немесе нормативтер, негізінде мекеменің өзі өңдейді және шығарады. Онда анықталған жағдайда қабылданған шешімдерді іске асыруда қажетті іс-әрекеттер қалыптастырылады. Бұл ережелер әртүрлі бөлімшелердің арасында координацияның мақсаты болып келеді және ол оперативті стратегиялық, ұйымдастырушылық болып бөлінеді.

 

• Шешімнің жүзеге асырылуы ұзақтығы жөнінен шешімнің мынандай түрлері бар: 
   
  а) ұзақ мерзімді ( перспективалық). Шешімдер жүзеге асырылуы бірнеше жылдарды керек ететін шешімдер жатады; 
   
  б) орташа мерзімді ( ағымдағы) шешімдер бір жыл ішінде жүзеге асырылады және өндірілген циклімен байланысты болады. 
   
  г) қысқа мерзімді ( оперативті ) шешімдер мәселесінің неғұрлым шағын тобын қамтиды, өздерінің сипаты жағынан көбінесе жеке шешімдер болады.  
  

• Ықпал ету объектісі жөнінен:  
   
  - сыртқы;  
   
  - ішкі шешімдер деп бөлуге болады. 
   
  Сыртқы шешімдер – белгілі - бір шаруашылық басқа кәсіпорынмен қарым-қатынасы қамтиды.  
   
  Ішкі шешімдер - шаруашылықтың өз өмірінің түрлі жақтарын қамтиды.  
  

• Функцияның сипаты жөнінен:  
   
  - экономикалық;  
   
  - технологиялық;  
   
  - қаржылық;  
   
  - әкімшілік шешімдер болып табылады. 
  

• Экономикалық шешімдер - жоспарлардың, нормалар мен нормативтердің, еңбекке ақы төлеудің бүкіл жүйесін жасаумен, бағамен, өнімді өткізу және табыстарды бөлумен байланысты. 
   
  Технологиялық шешім - өндіріс процесін ұйымдастыру мәселесіне қатысты. Бұл шешімдердің әрбір салада тиімді технологияны таңдап алуда, жұмыстарды материалдық - технологиялық жағынан қамтамасыз етуді белгілеп береді.

• Қаржылық шешім - жоспарлық және есеп беру қаржы балансынан белгілеп, бекітуге, несиелер алып, оларды өтеуге бағытталған. Бұл шешімге ақшалай есеп айырысудың бүкіл жүйесі жөніндегі шешімдер жатады. 
   
  Әкімшілік шешім – басқару аппаратының жұмысына қатысты болады және қызмет бабындағы адамдардың, бөлімшелерінің, құқықтар мен міндеттерін реттеп отыруға, олардың жұмыс істеуімен өзара қарым - қатынасының тәртібін белгілеуге бағытталған.

Назарларыңызға рахмет!