Халықаралық, мемлекетаралық және аймақтық стандарттау туралы қазақша

Халықаралық, мемлекетаралық және аймақтық стандарттау туралы қазақша реферат

Кеңейген халықаралық сауда да ғылыми-техникалық қарым-қатынасты, экономикалық  және мәдени байланыстарды нығайтуда, бірыңғай ереже, талаптар номалар болуын, яғни халықаралық стандарттың дамуына ерекше көңіл бөліп, ірі олардың орындалуын талап етеді.

Бір-бірінен айырмашылығы бар ұлттық стандарттар, саудаға қиындатып кедергі болады, сондай-ақ ғылыми-техникалық құжат- тар алмасуына,  өндірістік серіктестікке (кооперирование) және халықаралық мамандандырылудың дамуына кедергі жасайды. Осы мақсатта ұлттық стандарттау ұйымдарының арасындағы байланыс- тарды нығайту үшін және ынтымақты кеңейтуге бірнеше халық- аралық ұйымдар құрылған.

Ең алғаш рет халықаралық стандарт жөніндегі ұйым 1946 жылы 14 қазанда құрылған, оған алғашқыда 25 мемлекеттің өкілі кірді. Халықаралық МЭК, ИСО және МСЭ ұйымдары әр жылы 14-ші қазанда Дүниежүзілік стандарттар күнін мерекелейді. Бұл мерекенің маңыздылығы сол — әлемдегі ерікті техникалық келісімдерді әзірлеп, оларды халықаралық стандарт етіп бекітетін сарапшылардың еңбегіне баға беру. Негізгі мақсаты — әлем экономикасын өркендету үшін бизнесте, өндірісте, мемлекет пен халықарасында стандарттаудың рөлі мен маңызын арттыру.

ИСО-ның (Халықаралық стандарттау ұйымы) уставы бойынша, осы ұймның мақсаты — барлық жер жүзінде стандарттың дамуына 0олайлы жа5дай жасап, халықаралық тауар айналымын жеңілдету үшін және ғылыми-техникалық, экономика ісінде, ой-мүдделері (интелектуальный) саласында өзара ынтымақтастықты дамытуға атсалысу. Осы мақсаттын нәтижесінде, ИСО — кепілдемелерді (рекомендации) жетілдіреді. 1973 жылдан бері халықаралық стандарттау ұйымы қайсыбір аймақтық және ұлттық стандартты жетілдірудің негізі болатын және халықаралық бәсекелестік байланыстың нығайуына әрі кеңейуіне мүмкіндік туғыза бастады.

ИСО халықаралық стандарттау ұйымы, БҰҰ-ның (ООН) консультативтік (мемлекеттік емес) статусын пайдаланады. ИСО-ның арнайы болып танылатын тілі — орыс, ағылшын, француз.

ИСО-ның жоғарғы органы — Бас ассамблея (ИСО-ға мүше мемлекеттер стандарт жөніндегі барлық ұлттық ұйымдардың            өкілдерінің жалпы жиналысы), үш жылда бір рет тәртіпті түрде жиналып қарарлар  көпшілік даусымен 0абылданады.

ИСО-ның негізгі міндеті, халықаралық стандартты жетілдіру, арнайы ұйымдастырылған техникалық комитеттермен, комитет бөлімшелерімен (ИСО/ТК/ПК)  орындалады. Бұлардың әрқайсысы өз көрністеріне қарай мамандандырылады. Небірі 150-ден жоғары техникалық комитеттер құрылған, оның ішінде ТК-3 “Қондыру және дәлдік шектер”, ТК-22 “Автомобильдер”, ТК-22Т “Ауылшаруашылық тракторлары”, ТК-23 “Ауылшаруашылық машиналары”, ТК-44 “Пісіру” т.с.с.

ИСО-ның мүшелік құрамы 70-мемлекеттен тұрады. Біздің ел ИСО-ға Мемлекеттік стандартпен ұсынылған. Оның өкілдері ИСО Кеңесінің құрамына әрқашан ұсынылады және көптеген техникалық комитеттердің жұмысына қатысады.

ИСО-ның жұмысына қатысу біздің стандарттың сапасын              көтеруде айрықша орын алады, шетел ғылымы мен техникасының жетістіктерінен жетік хабардар болуға әсерін тигізеді және Отандық Мемлекеттік стандартты жетілдіргенде қабылданған кепілдемелер мен ИСО стандартын қолданады, өз жағынан біздің стандарттарды шекараның аржағына әйгілі қылуға мүмкіндік туғызып, ИСО-ның стандартына біздің елдегі өнімдерге қойылатын талаптарды енгізуге қол жеткізеді.

1963 жылдан ИСО-ға электротехникалық бөлімі ретінде Халықаралық электротехникалық комиссиясы қосылды (МЭК), электротехника, радиотехника және электроника саласындағы стандарттарды үйлестірумен айналысады.

Метрология саласында бірнеше халықаралық ұйымдар жұмыс істейді: Халықаралық өлшем және салалық ұйымы (ХОСҰ) (МОМВ), атқарушы органымен Халықаралық өлшем және салмақ комитетімен (ХӨСК) (МКМВ), Халықаралық өлшем және салмақ бюросымен (ХӨСБ) (МБМВ), Халықаралық метрология жөнінде заң қабылдайтын ұйым (ХМЗҰ / МОЗМ).

Жоғарыда көрсетілгендерден басқа бірнеше халықаралық және аймақтық стандарттау ұйымдары бар, ол мемлекет ішінде — өзара- көмектік экономика Кеңесінің мүшелері (ӨКЭК) (СЭВ).

ӨКЭК 1949 жылы бекітілген  кеңестің мүшелері болғандар: Болгария халық республикасы, Венгрия халық республикасы, Германия демократиялық Республикасы, Монғол халық республикасы, Вьетнам Социалистік Республикасы, Поляк халық республикасы, Румыния Социалистік Республикасы, Чехословакия Социалистік республикасы, Куба республикасы, Кеңестік социалистік республикалар одағы — 10 мемлекет.

Небәрі ӨКЭК-нің органдарымен жетілдіргені мен бекіткені барлығы 5000 стандарт, барлық экономикалық саламен ӨКЭКС-не мүше мемлекеттер ғылыми-техникалық ынтымақтығын қамтиды.

КСРО-ның халық шаруашылығында тікелей 500-ден жоғары ӨКЭК стандарты   қолданылады,   ал    300    басқадай   стандарттың             көрсеткіштері біздің елдің Мемлекеттік стандарттына енгізілген.

СЭВ — өзара көмектік экономикалық кеңес.

СЭВ — Совет экономической  взаимопомощи.