Қазіргі кездегі Қазақстан мен АҚШ арасындағы халықаралық қатынастар

Қамбарова Айжан  МО-23к

Ғылыми жетекшісі: Мусаева Э.А.

Қазіргі кездегі Қазақстан мен АҚШ  арасындағы халықаралық қатынастар.

Қазақстан тәуелсіздік жылдары  әлемдік жетекші елдермен жүйелі қарым-қатынастарын жүргізуде. Көпвекторлы  саясат пен жетекші державалардың  қызығушылықтарын қолдау - Қазақстанның негізгі сыртқысаяси бағыты және Орталық Азиядағы аймақтық тұрақтылықты қамтамасыз ету жобасы болып табылады.

Сыртқы саясаттағы Қазақстанның аса мәртебелі  бағыттардың бірі Америка Құрама Штаттарымен қатынастарының дамуы болып табылады. Ол келесідей обьективті себептермен түсіндіріледі:

Біріншіден, Америка -  глобалды саяси және экономикалық үрдістерде айтарлықтай әсер етуші әлемдік  үстемдік етуші держава.

Екіншіден, америкалық экономика  әлемдегі аса мықта бәсекелес  болып табылады. Америка Құрама Штаттарының  экономикалық даму тәжірибесі  Қазақстан Стратегиясында елу дамыған бәсекелестік құрай алатын мемлекеттердің қатарына кіру жайлы алға қойылған мақсаттарын есепке ала отырып,Қазақстан үшін қазіргі кездегі дамуында өте бағалы.

Үшіншіден, Американың демократиялық  даму тәжірибесі, және де конституционалды құрылымы сондай-ақ бағалы.

Осыған байланысты Қазақстан  қазіргі кезеңде АҚШ пен стратегиялық байланысын тәжірибелі түрде барлық екіжақты қатынастардың аумағында  кеңейтуде. Оған бір дәлел, 2010 жылы Вашингтонда сәуірде өткен екі ел басшыларының кездесу барысындағы Нұрсұлтан Назарбаев пен Барак Обаманың бекітілген қарым-қатынастарын одан ары жалғастырып, екіжақты байланысты нығайту ниеттері.

Қазіргі әлемдегі қалыптасқан  жағдайларды есепке ала отырып, Қазақстан  мен АҚШ стратегиялық дамуын үш критерий бойынша бөліп қарастыруға болады. Осы үш критерий, жалпы екі мемлекеттің  бір біріне деген қызығушылығының  негізі. Ол: біріншіден, ядролық қарусыздандыру; екіншіден, ұлттық қауіпсіздік; үшіншіден, экономикалық тұрақтылық.

Глобалды және әлемдік  деңгейдегі қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі екіжақты алтсалысу, Сеулде өткен ядролық қауіпсіздік бойынша  екінші Саммитінде қосымша импульс  алды. Құрама Штаттарда біздің мемлекетіміздің  қаруды таратпау шеңберіндегі халықаралық  көшбасшылығымыз мойындалып отыр. Айта кететін жайт, екі мемлекеттің  ядролық қарусыз әлем жайлы көзқарастары тұспа тұс сәйкес. Мәселен, Барак Обама: «Қазақстан бар әлемге ядролық қарусыздандырудың үлгісі болды», - деп кесіп айтты. Оның барлығы Қазақстанның сонау тәуелсіздік алған жылдарынан бастау алып отырғаны барлығымызға белгілі. Жиырма жыл бұрын біздің мемлекетіміз ядролық қарудан бас тарту туралы шешім шығарды. Қазақстан осы орайда басқа мемлекеттердің жұмылдыруына үлгі болған. Сондықтан да ядролық қарудан бас тарту аймағында еліміз жетекші рөлге ие. Осы орайда 26 наурызда обама Назарбаевқа тікелей алғысын білдірген. Оның айтуынша осы саммиттің барысындағы қорытындыға ие ең маңызды құжаттардың бірі, ядролық материалдарды жұмылдыруда, оның ішінде де, совет кезеңінен қалғандардан бастап. Осы самитте арнайы бағыттағы басқа бет алыстары да көзделді. Әсіресе, ол Қазақстанның аса құнарланған уран, плутоний өндіруі және де оның басқа мемлекеттерге ядролық материалдарды өз бетімен игеруін тоқтататын халықаралық ядролық банк құруындағы көмегінде де мемлекетіміздің жетекшілігі айтылып өтілді.

Жалпы, АҚШ, 2014 жылдан кейін, Ауғанстандағы қауіпсіздікті қамтуда  Қазақстанның көмегіне арқа сүйеп отыр. Дәл осы уақытта олар өз әскерлерін шығарып алуды жобалап қойған. Ауғаннан әскерлерін шығарып алғаннан соң АҚШқа қауіпсіздікті қамту  және наркотрафикқа қарсылық көрсету  үшін аймақта сенімді серіктес қажет. АҚШтың осындай серігі Қазақстан  болуы ықтимал. Олар Астамен тығыз  жұмыс жасап, біздің аймағымыздағы  тыныштықты қамту үші  экстремизм секілді қылмыстардың алдын алып, бақылап отыруға ниетті.

Вашингтонда біздің мемлкетіміздің Орталық-Азия аумағында америкалық Жаңа Жібек Жолы ойымен үндес экономикалық интеграция жобасында маңыздылығын біліп отыр. Ол ауған тауарларына  қол жетімділігін халықаралық рынокқа  транспортты инфаструктура арқылы жеткізілуін көздеп отыр. Осы мақсатта Қазақстан америкалық бизнесті Астана-Кабул жобасына және Ақтауды Оңтүстік Азия мен Еуропаны байланысқа түсіретін транспортты-логистикалық хабқа айналдыруға тартылуына көздеген-ді.

Елбасымыз, Нұрсұлтан Назарбаевтың осы жылғы Жолдауында қойылған мақсаттары екіжақты байланысты дамытуда стратегиялық бағыттарына толықтай сәйкес. АҚШ  администраторлық өкілдерінің және конгрессмендерінің ойынша, көз тартарлық  эеономикалық жетістіктерге қол  жеткізіп отырған Қазақстан, Орталық  азия үшін үлгі.

Ендігі орайда екі мемлекеттің  көпжақты келіссөздері Женевада көрінісін  табады. Америка Құрама Штаттары ҚР аса ірі тауарлы серіктестігі болып табылады. Өткен жылы екіжақты тауар айналымы 2,5 млрд  долларды құрады,СШАдан экспорт 825млн., импорт – 1,7 млрд.

Қазіргі кезде Америка  ҚР глобалды және аймақтық қауіпсіздікке  айтарлықтай көп үлесін қосқан сенімді  серіктес ретінде қарастырады. Қазақстандық дипломатияның америкалық бағыттағы  кейінгі жұмысы, Елбасымыздың айтқанындай  сыртқы саяси басымдықтардың негізі, АҚШпен стратегиялық әріптестікті одан әрі кеңейтуге бағытталады.

 
Қолданылған әдебиеттер.

1. http://meta.kz
2. http://tengrinews.kz
3. http://www.today.kz/
4. http://i-news.kz/