Тіс протездерінің түрлері, жіктелуі, сипаттамасы

Тіс протездерінің түрлері, жіктелуі, сипаттамасы

 Емдік және алдын алу апараттары – бұл ортопедиялық қондырғылар шайнау – сөйлеу аппаратында болатын ауытқуларды, ақауларды қалпына келтіруге арналған. Шайнау - сөйлеу аппарты бұл бір бірімен тығыз байланыста болатын мүшелер тобын айтады, олар шайнауға, тыныс алуға, дыбыстарды құрауға және сөйлеуге арналған.  Аномалия – бұл белгілі биологиялық түрге тән қызметі мен құрылсынан ауытқу, ағзаның даму бұзылыстары салдарынан пайда болатын құбылыс.  Көптеген ортопедиялық алдын алуға және емдеуге арналған аппараттар бекітілу әдісіне, қондырғының түріне, орналасу орнына, әсер етуі мен тағайындалуына байланысты бөлінеді. Барлық протездер келесі ретпен топтастырылады:  · Бекітілу әдісі бойынша:   

1. Алынбалы протездер – адгезия арқылы, анатомиялық ретенция және механикалық бекіткіштер (ілмектер, вестибулярлы доға, құлыпты бекіткіштер, тіс альвеолалық құрсау) көмегімен бекітіледі, керек жағдайда науқастың өзі протез орны тіңдерін, табиғи тістерді, олардың пародонтына, протездің өзіне ешқандай зиян келтірмей ауыз қуысынан алып шығып, қайтадан орнына кигізе алады. Бұл протездерге жартылай алынбалы пластиналы пртездер, толық алынбалы пластиналы протездер және доғалы протездер жатады.   

2. Жартылай алынбалы пластиналы протез дегеніміз – бұл тіс қатарының жартылай ақауларын жасанды қондырғылардың көмегімен қалпына келтіруге арналған протез. Бұндай протездер қондырғыларына тек қана тіс қатарының анатомиялық пішінін келтіріп қоймайды сонымен бірге жоғалтылған жақтың қатты тіңдерінің және ауыз қуысының жұмсақ тіңдерінің рельефтерінің ерекшеліктерін келтіреді. Егерде ақауларды алынбайтын протездермен қалпына келтіру толық жүргізілмесе жартылай алынбалы протездер қолданылады. Жартылай пластиналы протездер көмегімен тіс жақ жүйесінің қызметі қалпына келеді және оның көмегімен айтарлықтай косметикалық нәтижеге жетуге болады. Пластиналы пртездер арқылы тек қана тістердің пішінінін және түсін келтіріп қана қоймай, ауыз қуысының шырышты қабатының рельефі мен түсінде келтіруге борлады. Жартылай пластиналы протез негізден және ақау аймағында орналасқан жасанды тістерден тұрады. Протездің құрамды бөліктеріне бекіткіш элементтер – ілмектер және аттачмендер жатады. Толық алмалы – салмалы протез бұл – тіс қатарында барлық тістер болмаған уақытта қолданылатын протез. Барлық тістердің болмауы дистрофиялық (тіс жегісі, пародонтоз) және жарақатты процестердің әсерінен тіс – жақ жүйесіндегі функциональды және анатомиялық бұзылыстарға алып келеді. Альвеоляр өсіндісі мен жақтардың семуі жүреді. Жақта барлық тістер болмағанда самай төменгі жақ буынында өзгерістер кездеседі. Толық алмалы – салмалы протез көмегімен пайда болатын өзгерістерді тоқтатуға және шайнау қызметін қалыптастыруға, науқастың ішек жолдары қызметін қалыпты жағдайға келтіруге мүмкіндік туғызады. Толық алмалы – салмалы протездер пластмассалы негізден және жасанды тістерден тұрады.  Доғалы протездер бұл – алынбалы протездер, тірек ілмектерден немесе құлыпты бекіткіштерден, негізі бар жасанды тістерден және доғадан тұрады. Протездің металл бөлшектері протездің қаңқасы деп аталады. Доғалы протезде пластиналы протезге қарағанда, протезден өтетін шайнау қысымы тірек тістерге ілмектер арқылы таралады, ал протездің негізі арқылы альвеолярлы өсіндінің, жақ денесінің және таңдайдың шырышты қабатына таралады. Ілмектер арқылы тірек тістерге шайнау қысымы берілгендіктен пластиналы протезге қарағанда доғалы протездің негізін кішірек етіп жасауға болады. Доғалы тіс протезі ілмектерден, тістесу бастырғышынан, металды доға – бюгельден, ер тәрізді негізден және басқа да арнайы құрылымдардан тұрады.   

 Алынбайтын протездер – бұлар тірек тістерге немесе имплантаттарға уақытша (цинкоксидэвгенольды сықпалармен) немесе тұрақты бекіткіштермен (цементтер, композитті материалдар, құлыпты бекіткіштер) бекітіледі. Оларды ауыз қуысынан алып шығу тек қана дәрігердің көмегімен арнайы құралдарды қолдану арқылы жүргізіледі. Алынбайтын протездерге көпір тектес протездер, қаптамалар, салмалар, жартылай қаптамаларды т.б. жатқызуға болады.  Тіс қатарлары ақауларында олардың орналасуы мен аралығының ұзақтығына байланысты және сақталған тістердің тіректік аппаратының жағдайына байланысты көпіртектес немесе консольды протездер қолданылады. Консольды немесе көпіртектес протездер тіректі бөліктен және протез денесінен (аралық бөлік) тұрады. 

Консольды протез бұл – алынбайтын протез түрі, тірек бөлігі бір жақта ғана болғанда тіс қатары ақауын қалыптастырады. 

Көпір тәрізді протез – мұнда протездің тірек бөліктері ақаудың екі жағында орналасады.  

 Консольді және көпір тектес протездің тіректі бөліктеріне қаптамалар , жартылай қаптамалар, салмалар, штифті жасанды қаптамалар жатады. 

 Консольді немесе көпір тектес протездің денесін жасанды тістер құрайды, олар металдан немесе металл мен фарфордан, металл мен пластмассадан жасалады. Металдан жасалған протез денесін құйылған деп атайды, ал аралас түрін – фасеткалы деп атайды. Жасанды тістердің альвеоляр өсіндісінің шырышты қабатына байланысты консольді және көпір тектес протездің денесі жанаспалы немесе жуылмалы пішінді болып келеді. Көпір тектес протез денесінің жуылмалы түрін көбінесе косметикалық тұрғыдан алдыңғы тіс топтарына жасайды. Шырышты қабатқа протез денесін жанастырғанда дыбыстың шығуы дұрыс болады және сөйлеген кезде сілекей шашырамайды. Басқа барлық жағдайда көпір тектес протездің денесін шырышты қабатпен екеуінің арасына 2-3 мм алшақтық қалдырып жасайды (жуылмалы түрі). 

Жасанды қаптамалар - тістің табиғи сауытының бұзылыстарын қалпына келтіруші протез. Жасанды қаптамамен әдетте сау тістерді де қаптайды. Егере де тіс қатарында ақау болса және көпір тектес протез қолданылса жасанды қаптама оның тірегі болады. Жасанды қаптамалар металдардан, пластмассадан, металл мен пластмассадан, металл мен керамикадан жасалынады. Жасанды қаптамаға қойылатын талаптар:  

 1.Қалыптастырушы тістің анатомиялық пішініне сәйкес келуі.  

2. Айқын экваторының болуы.  

 3.Қызыл иек қалтасына 0,3-0,5 мм кіріп, тістің мойын бөлігін толығымен қоршап тұру.   

 4.Көршілес тістерімен жанасу нүктесін қалыптастыру.  

 Төменгі жақтың аклюзиялық қозғалысында тіс қатарының түйісуіне кедергі туғыбау. 

Дайындалу жолына байланысты жасанды қаптамалар штампталған және құйылған болып екіге бөлінеді. 

Салма – табиғи тіс тіндерінің жартылай бұзылыстарын қалпына келтіруге арналған протез. Салмаларды тірек ретінде доғалы және көпір тектес протездерде қолданады.

Тістерді салмалармен протездеу келесі клиникалық және зертханалық кезеңдерден тұрады:   Тісте қуысты қалыптастыру.   Салманың балауыз репрадукциясын алу.   Балауыз репрадукциясын металға немесе пластмассаға алмастыру.   Салманың дұрыс дайындалғанын тексеріп оны ауыз қуысында бекіту.  Жартылай қаптама – бұл алынбайтын протез құрылымы, табиғи тісті ішкі, бүйірлі және шайнау беттерінен жауып тұрады. Жартылай қаптамалар көпір тектес протездердің тірегі ретінде жақсы косметикалық нәтиже беру үшін қолданылады. Жартылай қаптамаларды алтын – платина құймасынан немесе тот баспайтын болаттан жасайды. 

 Құрылма түріне байланысты протездер :

• Пластиналы, өзінің құрылымында пластмассалы немесе металды пластиналы негізі бар.
• Доғалы, өзінің құрылымында металды доға немесе бір және екі байланытырғыш доғалары болады.
• Сымды, негізі металды сым болып табылады, соның ішінде – иілмелі сым.
• Каппалы, құрылымның негізінде металдан немесе пластмассадан каппалар жатады.   
• Қалпақшалы.  
• Көпір тәрізді.

 

Орналасу орнына байланысты:    Ауыз ішілік – бір жақты немесе екі жақты тістерде, альвиолярлы бөлікте, таңдай күмбезінде бекітілген.

Ауыздан тыс – бет терісінде, шүйде сүйегінде, бас сүйегіне енгізілген имплантаттарда бекітіледі.

Ауыз ішілік және ауыздан тыс әдістер – аппараттың бір бөлігі ауыз қуысы ішінде, ал екінші бөлігі ауыздан тыс тұрады.

Әсер ету қызметіне байланысты:    Механикалық (белсенді) – құрылымның ішінде бар әрқашанда әсер етуші күш (бұранданың қысымы ; доғаның, серіппенің серпмділігі; резиналы тартқыштардың, лигатураның эластикалылығы) және бұлшық еттердің жиырылу қаблеттілігіне байланысты емес.   Функциональды ( інжарлы) – үзілмелі әсер етуші күш, күштің көзі болып шайнау және ымдау бұлшық еттерінің жиырылу қаблеттігін жатқызады. 

 Аралас – бұл жағдайда механикалық және функциональды әсер етуші элементтердің бірігуі

арқылы болады;      

  

Остеоманың клиникасы бет  асимметриясын тудыруы мүмкін. Ісік тығыз консистенциялы беті тегіс немесе бүдірлі, томпайып көтеріліп тұратын, шекарасы анық, ауырсынусыз, қозғалмайтын құрылым. Остеоманың қоршап тұрған шырышты қабаты түсі өзгермейді, қозғалғыш. Ісік жанындағы тіндермен бірікпеген, іріндеуге биім емесе.   Слизистая оболочка, которая покрывает у в цвете, как правило, не изменена, подвижная. Опухоль не связана с окружающими мягкими тканями, не нагнаивается. Жақ сүйегінің шетінде орналасқа болса, оны экзостоз деп атайды.   Экзостозға шеткері кіші көлемді альвеолярлы аймақта орналасқан остеома ғана жатпайды, оған сонымен қатар түс жұлудан кейін п.б жақ сүйегінің  деформациясы да жатады. Олар бір өзі немесе екі жақты болуы мүмкін.  Жоғарғы жақта орналасқан экзостоз таңдайлы торусқа жатады — ол таңдай  білік тігісіндегі  аймағындағы қалындық.  Бұндай қалындық кейбір адамдарда кездесуі мүмкін. Таңдай сүйегінің  деформациясы, яғни тігісі бала туған кезде немесе баланың өсу барысында байқалады. Бір жақты немесе екі жақты экзостоз төменгі жақ ішінің ішкі жағында премолярлы аймақта, төменгі жақ торусында көрінуі мүмкін. Бұл көріністі жақ сүйегінің ісігіне жатқызуға болмайды, себебі жақ сүйегінің  ататомиялық құрылымы өзгеше.

Экзостоз синонимі  остеофит— ол  патологиялық сүйектің сүйек бетіне өсуі. Сүйектердің бедерленіп өсіуін алып тастау. Алынбалы протездермен протездегенде айтарлықтай қиындықты сүйекті бедерлер туғызады.

Сүйекті бедерлер (экзостоз) дегеніміз – сүйек тіңінен сыртқа қарай өсетін төмпешіктер тәрізді жаңа құрылымдар. Ортопедтер үшін тәжірибелік маңыздысы болып төменгі жақтың сүйекті бедерлері жатады. Олар көбінесе жақ денесінің тіл аймағында кіші азу тістер немесе ит тістердің орналасуы бойынша симметриялы қалыптасады. Олардың өлшемі, көлемі және пішіні әр түрлі. Жоғарғы жақта сүйекті бедерлер альвеоляр айдаршығының вестибулярлы бетінде орналасады. Сүйекті бедерлер жас ұлғайғанда пайда болып әрі қарай өсе береді. Жас адамдарда олар айқын көрінбейді. Олар аурушаңсыз және сүйекті бедерлердің пайда болуын науқас өзі немесе дәрәгердің көмегімен анықтайды. Алынбалы протездермен протездеу алдында оларды алып тастау қажет, өйткені сүйекті бедерлер протездің орнығуына кедергі туғызады. Сүйекті бедерлердің бетін жауып тұратын шырышты қабат жұқа болып келеді және азғана қысым түскенде оңай жарашыққа айналады. . Егде адамдарда таңдай тігісінің дөңес пішінінде торус қалыптасады. Айқын үстірт протездеуге қиындық тудырып, оны оперативтік жолмен алып тастауға тура келеді. Бұл үшін таңдай сүйегіне дейін бойлай қиық жүргізеді. Оңға және солға шырышты – сүйек үсті қиындысын ашып, науа  тәрізді қашаумен сүйекті ашады. Жара түгелдей тігіледі. Жазықты торус кезінде жүргізіетін қиық сопақшалы торустың жиегімен бір жақтан жүргізіледі. қысқартқаннан кейін қаптама кигізеді.  Тіс қатары деформацияларында тістесу бұзылыстарын түзетудің ортодонттық әдісі. Ортодонттық әдісте тек қана тістер сақталып қана қоймайды, сонымен қатар альвеоляр өсіндісі және тістесу  қарым – қатынастарының пайдалы қайта құрылуы жүргізіледі. Тістесу беткейінің бұзылыстарын болдырмау үшін арнайы протездер қолданылады. Олар алынбалы және алынбайтын болып бөлінеді. Алынбалы тістемелі протез бұл ілмектік бекіткіші бар пластиналы протез. Жасанды тістерді альвеола аралық биіктікті жоғарлатумен бірге орналастырады да олармен тек қана аралас тістер жанасады. Дайын болған тістемелі протезде тістесудің ашылу дәрежесін тексереді, науқасқа онымен қалай қолдану керектігін түсіндіреді, науқас келесі келгенде протездің кемшіліктерін түзетеді, ал науқасты алғашқыда үш күнде бір, одан кейін бір жұмада бір бақылап отырады. Протезді орнықтырғаннан кейін ығыстыруға жататын тістер ғана жанасуын сақтайды басқалары тістесуден шығып қалады. Жанасуда қалып қойған  тістің пародонтына жоғарғы қысым әсер етеді, соның салдарынан кейін альвеола өсіндісінің қайта құрылуы жүреді. Оның негізіне сему құбылыстары жатады, бұл кезде сүйекті құрылымдар жұқарады. Альвеолярлы өсінді қысқарып онымен қоса тістердің ығысуы жүреді. Клиникалық бақылаулар бойынша тістемелі пртез негізі әсерінен сему процессі тіссіз альвеолярлы өсіндіде де жүреді. Протезді сымды ілмектермен бекіткенде сему процессі негіздің барлық беткейінде, ал тіреп ұстағыш ілмектермен бекіткенде сему дистальды аймақта айқын жүреді. Сондықтан да,тіреп ұстағыш ілмектерге көп мағына беріледі. Біраз уақыт өткеннен кейін протездегі Алынбалы протездер – адгезия арқылы, анатомиялық ретенция және механикалық бекіткіштер (ілмектер, вестибулярлы доға, құлыпты бекіткіштер, тіс альвеолалық құрсау) көмегімен бекітіледі, керек жағдайда науқастың өзі протез орны тіңдерін, табиғи тістерді, олардың пародонтына, протездің өзіне ешқандай зиян келтірмей ауыз қуысынан алып шығып, қайтадан орнына кигізе алады. Бұл протездерге жартылай алынбалы пластиналы пртездер, толық алынбалы пластиналы протездер және доғалы протездер жатады. Жартылай алынбалы пластиналы протез дегеніміз – бұл тіс қатарының  жартылай ақауларын жасанды қондырғылардың көмегімен қалпына келтіруге арналған протез. Бұндай протездер қондырғыларына тек қана тіс қатарының анатомиялық пішінін келтіріп қоймайды  сонымен бірге жоғалтылған жақтың қатты тіңдерінің және ауыз қуысының жұмсақ тіңдерінің рельефтерінің ерекшеліктерін келтіреді. Егерде ақауларды алынбайтын протездермен қалпына келтіру толық жүргізілмесе жартылай алынбалы протездер қолданылады. Жартылай пластиналы протездер көмегімен тіс жақ жүйесінің  қызметі қалпына келеді және оның көмегімен айтарлықтай косметикалық нәтижеге жетуге болады. Пластиналы пртездер арқылы тек қана тістердің пішінінін және түсін келтіріп қана қоймай, ауыз қуысының шырышты қабатының рельефі мен  түсінде келтіруге борлады. Жартылай пластиналы протез негізден және ақау аймағында орналасқан жасанды тістерден тұрады. Протездің  құрамды бөліктеріне бекіткіш элементтер – ілмектер және аттачмендер жатады. Толық алмалы – салмалы  протез бұл – тіс қатарында барлық тістер болмаған уақытта қолданылатын протез. Барлық  тістердің болмауы дистрофиялық (тіс жегісі, пародонтоз) және жарақатты процестердің әсерінен тіс – жақ  жүйесіндегі функциональды және анатомиялық бұзылыстарға алып келеді.  Альвеоляр өсіндісі мен жақтардың семуі жүреді. Жақта барлық тістер болмағанда самай төменгі жақ буынында өзгерістер кездеседі. Толық алмалы – салмалы протез көмегімен пайда болатын өзгерістерді тоқтатуға және шайнау қызметін қалыптастыруға, науқастың ішек жолдары қызметін қалыпты жағдайға келтіруге мүмкіндік туғызады. Толық алмалы – салмалы протездер пластмассалы негізден және жасанды тістерден тұрады. Доғалы протездер бұл – алынбалы протездер, тірек ілмектерден немесе құлыпты бекіткіштерден, негізі бар жасанды тістерден және доғадан тұрады. Протездің  металл бөлшектері протездің қаңқасы деп аталады. Доғалы протезде пластиналы протезге қарағанда, протезден өтетін шайнау қысымы тірек тістерге ілмектер арқылы таралады, ал протездің негізі арқылы альвеолярлы өсіндінің, жақ денесінің және таңдайдың шырышты қабатына таралады. Ілмектер арқылы тірек тістерге шайнау қысымы берілгендіктен пластиналы протезге қарағанда доғалы протездің негізін кішірек етіп жасауға болады. Доғалы тіс протезі ілмектерден, тістесу бастырғышынан, металды доға – бюгельден, ер тәрізді негізден және басқа да арнайы құрылымдардан тұрады. Алынбайтын  протездер – бұлар тірек тістерге немесе имплантаттарға уақытша (цинкоксидэвгенольды сықпалармен) немесе тұрақты бекіткіштермен (цементтер, композитті материалдар, құлыпты бекіткіштер) бекітіледі. Оларды ауыз қуысынан алып шығу тек қана дәрігердің көмегімен арнайы құралдарды қолдану арқылы жүргізіледі. Алынбайтын протездерге көпір тектес протездер, қаптамалар, салмалар, жартылай қаптамаларды т.б. жатқызуға болады. Тіс қатарлары ақауларында олардың орналасуы мен аралығының ұзақтығына байланысты және сақталған тістердің тіректік аппаратының жағдайына байланысты көпіртектес немесе консольды протездер қолданылады. Консольды немесе көпіртектес протездер тіректі бөліктен және протез денесінен (аралық бөлік) тұрады. Консольды протез бұл – алынбайтын протез түрі, тірек бөлігі бір жақта ғана болғанда тіс қатары ақауын қалыптастырады. Көпір тәрізді протез – мұнда протездің тірек бөліктері ақаудың екі жағында орналасады. Консольді және көпір тектес протездің тіректі бөліктеріне қаптамалар , жартылай қаптамалар, салмалар, штифті жасанды қаптамалар жатады. Консольді немесе көпір тектес протездің денесін жасанды тістер құрайды, олар металдан немесе металл мен фарфордан, металл мен пластмассадан жасалады. Металдан жасалған протез денесін құйылған деп атайды, ал аралас түрін – фасеткалы деп атайды.  Жасанды тістердің альвеоляр өсіндісінің шырышты қабатына байланысты консольді және көпір тектес протездің денесі жанаспалы немесе жуылмалы пішінді болып келеді. Көпір тектес протез денесінің жуылмалы түрін көбінесе косметикалық тұрғыдан алдыңғы тіс топтарына жасайды. Шырышты қабатқа протез денесін жанастырғанда дыбыстың шығуы дұрыс болады және сөйлеген кезде сілекей шашырамайды. Басқа барлық жағдайда көпір тектес протездің денесін шырышты қабатпен екеуінің арасына 2-3 мм алшақтық қалдырып жасайды (жуылмалы түрі). Жасанды қаптамалар  -  тістің табиғи сауытының бұзылыстарын қалпына келтіруші протез. Жасанды  қаптамамен әдетте сау тістерді де қаптайды. Егере де тіс қатарында ақау болса  және көпір тектес протез қолданылса жасанды қаптама оның тірегі болады. Жасанды қаптамалар металдардан, пластмассадан, металл мен пластмассадан, металл мен керамикадан жасалынады. Жасанды қаптамаға қойылатын талаптар:  Қалыптастырушы тістің анатомиялық пішініне сәйкес келуі.  Айқын экваторының болуы.  Қызыл иек қалтасына 0,3-0,5 мм кіріп, тістің мойын бөлігін толығымен қоршап тұру.  Көршілес тістерімен жанасу нүктесін қалыптастыру.  Төменгі жақтың аклюзиялық қозғалысында тіс қатарының түйісуіне кедергі туғыбау. Дайындалу жолына байланысты жасанды қаптамалар штампталған және құйылған болып екіге бөлінеді. Салма – табиғи тіс тіндерінің жартылай бұзылыстарын қалпына келтіруге арналған протез. Салмаларды тірек ретінде доғалы және көпір тектес протездерде қолданады. Тістерді салмалармен протездеу келесі клиникалық және зертханалық кезеңдерден тұрады:  Тісте қуысты қалыптастыру.  Салманың балауыз репрадукциясын алу.  Балауыз репрадукциясын металға немесе пластмассаға алмастыру.  Салманың дұрыс дайындалғанын тексеріп оны ауыз қуысында бекіту. Жартылай қаптама – бұл  алынбайтын протез құрылымы, табиғи тісті ішкі, бүйірлі және шайнау беттерінен жауып тұрады. Жартылай қаптамалар көпір тектес протездердің тірегі ретінде жақсы косметикалық нәтиже беру үшін қолданылады. Жартылай қаптамаларды алтын – платина құймасынан немесе тот баспайтын болаттан жасайды. Құрылма түріне байланысты протездер :  Пластиналы, өзінің құрылымында пластмассалы немесе металды пластиналы негізі бар.  Доғалы, өзінің құрылымында металды доға немесе бір және екі байланытырғыш доғалары болады.  Сымды, негізі металды сым болып табылады, соның ішінде – иілмелі сым.  Каппалы, құрылымның негізінде металдан немесе пластмассадан каппалар жатады.  Қалпақшалы.  Көпір тәрізді. Орналасу орнына байланысты:  Ауыз ішілік – бір жақты немесе екі жақты тістерде, альвиолярлы бөлікте, таңдай күмбезінде бекітілген.  Ауыздан тыс – бет терісінде, шүйде сүйегінде, бас сүйегіне енгізілген имплантаттарда бекітіледі.  Ауыз ішілік және   ауыздан тыс әдістер – аппараттың бір бөлігі ауыз қуысы ішінде, ал екінші бөлігі ауыздан тыс тұрады. Әсер ету қызметіне байланысты:  Механикалық (белсенді) – құрылымның ішінде бар әрқашанда әсер етуші күш (бұранданың қысымы ; доғаның, серіппенің серпмділігі; резиналы тартқыштардың, лигатураның эластикалылығы) және бұлшық еттердің жиырылу қаблеттілігіне байланысты емес.  Функциональды ( інжарлы) – үзілмелі әсер етуші күш, күштің көзі болып шайнау және ымдау бұлшық еттерінің жиырылу қаблеттігін жатқызады.  Аралас – бұл жағдайда механикалық және функциональды әсер етуші элементтердің бірігуі арқылы болады; Тағайындылуы бойынша:  Түзетуші аппараттар (орнына салу) – ортодонттық аппараттардың, қондырғылардың көмегімен, жақ аралық шеңдеуіштердің көмегімен жеклеген тістер, тіс топтары, альвеолярлы бөліктер немесе  жақ бөліктері қалыпты жағдайға орналастырады.  Бекітуші аппараттар (ұстағыш, тұрақтандырғыш) – жақ сынықтарын дұрыс жағдайда ұстап тұру және олардың қозғалыссыздығын қамтамасыз ету.  Бағыттаушы аппараттар – төменгі жақ тістеріне немесе сүйекті сынықтарынан өзінің жазықты қисаю құрылымы арқылы белгілі бағыт береді.  Орнына келтіру аппарат – тістер, жақ және бет протездері арқылы  тіс қатарының тіңдері ақауларын орнына келтіруге арналған.  Қалыптағыш аппараттар – олар пластикалық материалдың тірегі болады немесе олардың көмегімен, тіссіз төменгі жақ операциядан кейін алынбалы протездердің орындары қалыптасады, протездің жақсы бектілуіне бағытталған.  Бөлектегіш аппараттар – ауыз қуысын мұрын қуысынан бөліп тұрады. Оларды оптураторлар деп атайды.  Аралас аппараттар – бұл аппараттарда бір уақытта бірнеше қызметтер атқарылады, мысалы, репозиция және бекіту, орнына келтіру және қалыптастыру