Суға батқан кездегі алғашқы медициналық және дәрігерге дейінгі көмек

Суға батқан кездегі  алғашқы медициналық және дәрігерге  дейінгі көмек

Суға батушыны судан ессіз  күйде алып шыққан кезде , алайда тыныс  алуы мен тамырлардың соғысы қанағаттарлық  болса оны аяқтарын 40-50^о–қа етбетінен көтеріп , мүсәтір спиртін иіскетугбереді , аяқ – қол мен кеуде клеткаларын ысқылайды .

Суға батқан кезде немесе құтқарғаннан кейін бірден естің  қысқа уақытқа жоғалуы күрделі  асқынуларды ықтималдығы туралы елеулі ескертулер екендігін есте сақтаған жөн . Зардап шегушіні бүйірлей жатқызған  күйде алып кетеді.

Зардап шегушіні жанталас немесе клиникалық өлім жағдайында алып шыққан кезде реанимация шараларын  кезектілігі төмендегіше болуы  тиіс .

• Ауызды , мұрынның қуыстарын құмнан немесе балшықтан тазарту ;
• Тыныс жолдары мен асқазаннан суды шығару ;
• Жасанды тыныс алдыру ;
• Қан айналымын қолдау ;
• Жоғары тыныс жолдарын босату мынадай ретпен жүргізіледі. Ауыз қуысын тез қарап шығып дәкі салфеткасы  оралған сұқ саусақпен алынбалы протезді алады, ауызды сілекейден, балшықтан тазартады. Бұдан кейін таңдай қуысының бөгде заттармен кептелгендігін анықтау үшін саусақты сақтықпен қозғалтады.
• Тыныс жолдары мен асқазаннан су мен көбікті шығару, суға батушыны етбетінен жатқызып оны құтқарушы аяғын бүгілген тізесіне тірейді  және кеуде клеткаларын  қысады, алайда бұл кезеңге бар-жоғы бірнеше секунд қана жұмсалуға тиіс (13-сурет).
• Алғашқы көмек кезіндегі жасанды тыныс алдыру «ауызға-ауыз»,  «мұрынға-ауыз» әдістерімен жүргізіледі. «Ауызға-ауыз» әдісімен жасанды тыныс алдыруды зардап шегушіні қатты жерге шалқалай жатқызудан бастайды. Бір қолды мойынның астына, екінші қолды зардап шегушінің маңдайына қойып оның басын қысады сөйтіп тыныс жолдарына ауаның еркін өтуі үшін жағдай жасалады.
• Маңдайдағы алақанның саусақтарымен ауаның шықпауы  үшін мұрынды жабады. Көмек көрсетуші өзінің ауызымен зардап шегушінің ауызын толығымен жауып оның тыныс жолдарына ауаны қаттырақ  үрлейді, содан кейін зардап шегушінің шамалы ауа шығаруына мүмкіндік  береді.

13 – сурет.Зардап шегушінің  тыныс жолдары мен асқазанынан  суды шығару үшін келтіретін қажетті жағдай

 

 

Жасанды тыныс алдыру жүргізу  кезінде кеуде клеткаларын ұдайы  бақылауда ұстау қажет (14 сурет). Егер де реанимацияны бір құтқарушы  жүргізсе , онда кеудені әрбір он бес қысылуына екі – үш рет  ауа үрлейді .

 

14-Сурет.  «Ауызға –ауыз»  әдісімен жасанды демалдыру:

«Мұрыңға ауыз» әдісін ем – дом жасау тәжірибесі болмаған жағдайларда , зардап шегушінің жағы қатты қысылған немесе жарақаттанған  кезде қолданған дұрыс . Бұл жағдайларда  мұрын жолдары бос болуға тиіс .

«Мұрынға ауыз» әдісімен жасанды демалдыруды жүргізу  үшін мына әрекеттерді жасайды . Маңдайдағы қолмен басты артқа қарай бұрайды , екі – үш қолмен төменгі жақты  жоғары көтеріп ауызды жабады . Ауызды сонымен қатар үлкен саусақпен  де жабуға болады .

Ауызды зардап шегушінің  мұрнына қойып оған ауа үрлейді.

Балаға жасанды тыныс  алдыру кезінде ерінмен ауыз бен  мұрынды қатар қамтиды . Ауаны  ересектермен салыстырғанда азырақ үрлейді . Балалардың тыныс алу жиілігі  минутына 18-20-дан аспауы тиіс.

Құрсақ төңірегінің қампайуы асқазанға ауаның барғаның көрсетеді . Алақанмен сырқаттың басы мен  мойын жағына қарай іштің төңірегін  аударып алақанмен сақтықпен  қысады .

 Сильвестр әдісі жиі қолданылады . Зардап шегушіні шалқалай жатқызып , кеуде  клеткаларының төменгі  бөлігіне бүктелген төсенішпен төсем  қояды . Егер жасанды тыныс алдыруды екі адам жүргізсе , онда олар зардап шегушінің кеуде клеткасының  екі жағына тізерлей отырады . (15 а  сурет) Олардың әрқайсысы бір  қолымен зардап шегушінің қолын  иығының ортасына дейін апарады  , ал екінші жолдарын саусақтың ұшына жоғарырақ тастайды .(15 б сурет).Олар бір уақытта зардап шегушінің қолын көтереді және оның басының артына қарай созады . осы арқылы кеуде клеткасы кеңейіп , ауаның кіруіне жол ашады . Бұдан кейін екі – үш секундтан соң зардап шегушінің қолын кеуде клеткасына қойып оны қысады, сөйтіп ауаны шығарады . 

 

 

 

 

а)  ауа жұту           б)ауа шығару

 

15-Сурет.  Сильвестр әдісімен жасанды тыныс алдыру

Осындай қозғалыстар минутына шамамен 16 рет жасалады . Егер жасанды  тыныс алдыруды бір адам жасаса, ол зардап шегушіге тізерлей қарам  – қарсы тұрады , оның қолын  көтеріп  осындай қозғалыстар жасайды .

                                   Шефер әдісі

Жасанды тыныс алдырумен  қатар жүрек қызметінің қалыпқа  түсуі қоса жүргізіледі . Жүрек қызметінің тоқтауының басты белгісі – ұйқы күре тамыры соғысының байқалмауы . Тамырдың соғысын зерттеуге алғашқы  үш жасанды ауа жұтқызылғаннан кейін  жүргізіледі . Оның жоқтығы – жүректің жабық сылауының басталуына дабыл .

Жүректің сыртқы сылауы кеуде  клеткасының алдыңғы жалғасы  мен омыртқа арасындағы жүректі  ырғақты қысу арқылыжүргізіледі . Жүректі  жабық сылауын жүргізу үшін зардап шегушіні қатты тегіс жерге жатқызады . (16 а сурет) , оның басы қозғалмау  үшін иығының астына қатты зат  қояды . Көмек көрсетуші зардап шегушінің  сол жағынан тұрады , қолын семсер тәріздес талшықтан екісін биік етіп кеудеге қояды .  Бір саусақты кеудеге тікелей , екіншісін кеуденің үстіне жапсарлап қояды . (16 б сурет)

Сылау кезінде иық белдеуінің бүкіл  ауырлығымен қысым жасау үшін қолдар созылуға тиіс . Құтқарушы омыртқаға қарай бағыты бойынша кеудені жанши қысады , ол жағдайда кеудені 3 – 4 см қысады . Әрбір жанши қысудан кейін қолды кеудеден алмай босаңсытады . Мұндай қозғалыстар минутына 60 – тан кем болмауы тиіс .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(16 сурет) Шофер әдісі 

 

(17 сурет )Жүректің сыртқы сылауы

Жүректің жанама сылауы жасанды  тыныс алдырумен үйлесімді жүргізіледі . (17 сурет )Бұл жағдайда зардап шегушіге көмекті екі адам көрсетеді . Біріншісі  жүрекке жанама сылау жасау (18 б сурет) ал екіншісі «мұрынға ауыз» әдісімен жасанды тыныс алдыру жүргізеді . (18 а сурет) Ауа шығарған кезде кеуде клеткасын қысуға болмайды . Бұл шаралар кезекпен жүргізіледі .

Ауа шығарған кезде кеуде  клеткасын төрт бес рет қысу , одан кейін ауаны кеудеге үрлеу (ауа жұту ) жүректің жанама сылауымен  үйлесімді жасанды тыныс алдыру клиникалық өлім жағдайындағы адамды реанимациялауды (тірілтудің) қарапайым  әдісі болып табылады . (18 б сурет )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(18 сурет) Жасанды тыныс  алдыру және жүректі жанама  сылау