Проблемалық дәрілер туралы ұғым

Семей Мемлекеттік  медицина университеті

 

 

 

 

 

                    Тақырып:  Проблемалық дәрілер туралы ұғым.

              Дәлелді медицинаның қазіргі  фармакотерапиядағы ролі.

 

 

 

Орындаған: Назарбаева  Л.Қ

 

Семей-2012

 

 

 

 

 

 

0. Кіріспе
1. Негізгі бөлім

     2.1. Проблемалық  дәрілер түсінігі.

      2.2.  Дәлелді медицинаның фармакотерапиядағы  ролі.

3. Қорытынды

4. Пайдаланған әдебиеттер

Проблемалық  дәрілер дегеніміз не?

Әрбір дәрінің организмге  тигізер кері әсері бар. Қай  жыныстағы адамға қолданылатынына, ауыз, көз, мұрын, тері астына сияқты  енгізу жолына қарамастан организмге  кері әсерін көрсетпейтін химиялық  затты өндіру мүмкін емес.

        Қазіргі кезде дәрілер фармакологиялық  әсеріне байланысты емес, оны  тағайындалып қолданылғаннан сон ғана проблемалық дәрі ретінде танылып жүр. Дәл уақытында және мөлшерін дұрыс қолданбау ең сенімді зерттеулерден өткен дәрінің пайдалы әсерін зиянға айналдыруы да мүмкін. Аталмыш әсер тек бір ғана пациентті немесе науқастар тобын ғана емес бүкіл әлемге кесапатын тигізетін де жайттар бар. 

 

      Оған  мысал ретінде антибиотиктерді  тиімсіз қол-дану кезіндегі бактериялардың  одан бағасы арзан және қауыпсіз  дәрілерге қарсы төзімділігінің  туындауын көр-сетуге болады. Зерттеуші-лердің  айтуынша қазіргі кездегі микробқа  қарсы дәрілерге төзімділіктің  пайда болуы жаһандық пролема  болып табылады.

 

     Бұл микробқа  қарсы препараттарды кеңінен  жіне тиімсіз қолдану нәтижесі. Мысалы диареяні антибиотикке  сезімталдығы жоқ вирус шақырғанымен, диарея қарсы препараттардың 3 тен  екісін антибиотиктер құрайды.

Проблемалық дәрілердің  өндіріске шығуына тағы бір  себеп болатын жағдай дәрілерді  тексеру кезіндегі оның қауіпсіздігі  жайлы ақпараттарды оны қолдануға  рұқсат алғанға дейін жинауға  мүмкіндік жоқтығы.  Бұған себеп  болатын зерттеуге көбіне ауруы  асқынбаған, жас мөлшері орташа  науқастар қатысады. Зерттеу оң  нәтиже беріп өндіріске шыққаннан  кейін осы дәріні жүкті әйелдер  мен балалар да қолдануы мүмкін. 

 

   Адамдарды түрлі  дерттерден сонау ерте замандардан  бері  дәрілер сақтап келеді. Десек  те кейбір дәрілердің адамдарға  зияны болған, қазір де зиянды  дәрілер бар. Ғылым мен техника  дамыған заманда оның тіпті  дерттен әп-сәтте-ақ, қолмен алып  тастай салғандай етіп айықтыратын  түрлері де жасалуда. Кейбір ақпарат  көздерінде жарияланып жатқан  деректерге қарағанда, осындай бір  дәрілердің әсерінен адам өмірі  үзілген, мүгедектікке ұшыраған, іштен  толық жетілмей, құбыжық болып  туылған кездері де болған.

 

  Мысалы, АҚШ пен  Австралияда, бірқатар Еуропа елдерінде 10 мыңнан аса балалар дене мүшелері  кем, құбыжық болып туған. Ал бұған  жүкті аналардың «талидомид» аталатын  ұйқы дәрісін ішуі себеп болған. Іштегі балаға орны толмас  зақым келуіне жүкті әйелдің  жүктіліктің алғашқы кезе­ңінде-ақ  талидомидтің бір түйірін қабылдағанының  өзі жеткілікті екен.

 

АҚШ-та «диэлилстильбэстрол» деген препарат­ (ДЭС) жасап шығарылған. Ол бала тастау қаупі жоғары  әйелдерге көмектеседі деп есептелген. Нәтижесінде туылған қыз сәбилерде  жыныс жолының қатерлі ісігі  пайда болғаны анықталған. Ал  мұндай кесел бұрын жас сәбилерде  тіпті де кездеспеген. Сондықтан  бұл препаратты АҚШ-та пайдала­нудан 1998 жылы алып тастаған. Ал енді  осы ДЭС-ті бүгінде Ресей гинекологтары  пайдаланып жүр.

 

АҚШ-та депрессияға  қарсы «прозак» атты өте күшті  препарат шығарылған. Шынында да  бұл депрессияны жоюда теңдесі  жоқ дәрі болып шыққан. Ол ұйқысыздыққа, үрейге, стресске,әлсіреуге ұшырағандарға, тіпті арақ пен темекіні қойған  кезде қиналып жүргендерге өте  мықты көмектесетіні анықталған. Ақырында АҚШ-та прзакты балаларды  емдеуге қолдануға да рұқсат  етілген. Тіпті дәріханаларда рецептісізақ  босатуға дейін барған. Ресми  деректерге қарағанда, прозакты 12 жылдың  ішінде 38 миллион адам пайдаланған  көрінеді.

 

Ал кейінгі жылдарда  прозактың зиянды әсері де  бар екені анықталған. Яғни ол  әрбір 100 адамның 4-де себепсіз агрессияның  көтерлуіне соқтырады екен. Бұл  әсіресе балалар арасында өте  жиі байқалады. Осы жылдары АҚШ-та  балалар мен жасөспірімдер арасында  аса ауыр қылмыс жасаушылар  қатары өскен.

 

    Ғалымдар  сондай-ақ прозакты жүктіліктің  соңғы кезеңінде қабылдаған әйелдерден  туылған балалар арасында тыныс  алу жүйесінде ақауы барлар  жиі ұшырасатынын да анықтаған.

       Психиатрлардың  айтуынша, прозак  өмірден түңіліп  жүрген адамдарда көңіл-күйді  бірден көтереді. Ал ол адамда  бірте-бірте немқұрайдылық пайда  болып, ақырында ойына алған ісіне  тезірек кірісуге итермелейді. Сондай-ақ  прозак ашуызаға беріліп, кімге  ұрынарын білмей жүрген адамның  біршама сабырға келуіне әсер  еткенімен, кейіннен агрессиялық  күйдің бірден бас көтеруіне  соқтырады.

 

  Ал 2004 жылы кәдімгі  аспириннің алмастырушысы ретінде  шығарылған «виокс» деген препараттың  қолданылуына тыйым салынған. Алғашында  остеоартритке, басқа да сүйек-буын  ауруларына, әйелдердің қалыптан  тыс «менструалдық» қиындықтары кезінде  молынан қолданылып келген бұл  препарат инсульт пен инфарктқа  соқтыратыны анықталған.

 

 

Таяуда зерттеуші  ғалым Эндрю Четлидің «Проблемалық  дәрілер» атты кітабы жарық көрді. Онда қазіргі қолданыстағы көптеген  дәрілер мен витаминдердің денсаулыққа  түк те пайдасы жоғы, тіпті  кейбірінің зияны мол екені  аттары аталып тұрып көрсетілген. Ал Вильямс деген ғалымның  зерттеу нәтижелері бойынша осындай  препараттар кесірінен АҚШ-та  жылына 100 мың адам өлетіні анықталыпты.

Дәлелді медицинаның  негізгі қағидасы болып:

 

 

“Нақтылы науқас  үшін жәрдем берудегі шешімін  шығарғанда клиникалық зерттеулердің  нақтылы, адал, ойластырылған ең  жақсы нәтижелерді қолдану”

[Sackett D., et al. 1997]

        Кардиологиядағы дәлелді медицина ең алдымен дәрілік заттардың “қатаң соңғы нүктелер” деп аталатын – жалпы өлу деңгейі, жүрек-қан тамыр жүйесінің ауруларынан туындаған өлу деңгейі, және олардың асқынуынан туындаған, масалға миокард инфарктісі мен ми инсультінің деңгейімен емдің әсерін бағалайды. 

        Көптеген зерттеулер  нақтылы препараттардың қабілеттері мен жалпы өлім, жүрек-қан тамыр жүйесі ауруларына туындаған өлім деңгейін төмендетудің бірқатар емдеу әдістері қарастырылды. Кейбір дәрілік заттардың әсері хирургиялық емнің нәтижелерінен де асып түсті. Мысалы, AVRERT (Atorvastatin Versus Revascularization Trial) зерттеуінде Созылмалы ИБС  науқастарының статиндер тобның препаратымен – аторфосфатинмен ұзақ уақытты емделу, тері астылық каронарлы транслюмирлеген ангиопластикадан кем түспейтіні анықталды.

     Соған  қоса, кейбір зерттеу нәтижелері ұзақ уақыт медицинада қолданылған препараттарының әсерсіздігі мен керісінше өмірге зияндығы анықталған. Ең алдымен І классты антианитрмиялық препараттарға айтылған, олар шың жүзінде айқын антиаритмиялық әсердің болғанына қарамастан олар жүрек-қан тамыр аурулаына шалдыққан науқастардың өлім деңгейін айтарлықтай жоғаралататындығы анықталды.

Барлық заттар у, у болмайтын зат жоқ. Дұрыс  мөлшер уды дәріден ажыратады. Олай болса, дәрі-дәрмек алуда, оны  қолдануда әркім-ақ сақ болғаны  дұрыс. Ең абзалы, дәріні дәрігердің  кеңесімен ғана пайдаланған жөн.

 

 

Интернет материалдары