Ауыл тұрғындарына емдеу- профилактикалық көмекті ұйымдастыру

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Фармацевтикалық Академиясы

№1 Қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасы

 

 

Тақырыбы: Ауыл тұрғындарына емдеу- профилактикалық көмекті ұйымдастыру. Ауыл тұрғындарының денсаулығын сақтаудың жаңа моделін құруға ықпал ететін факторлар.

 

                                                                     

                                                                   

                                                                 Орындаған: Сурабалдиева А.

                                            Тобы: 401 A ҚДС

                                                              Қабылдаған:

 

 

 

Шымкент 2014ж.

Жоспар:

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім.
1. Ауыл тұрғындарына емдеу- профилактикалық көмек ұйымдастыру
2. Ауыл тұрғындарының денсаулығын сақтаудың жаңа моделін құруға ықпал ететін факторлар
3. Емхананың негізгі міндеттерін атаңыз
4. Ауылдың  денсаулық  сақтаудың  сатылылығы

    III.    Қорытынды.

    IV.   Пайдаланылған әдебиеттер  тізімі. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе:

      Ауыл тұрғындарына арнайы медициналық көмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін телемедицина енгізілді

      «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде шалғай аудандар мен ауылдардың тұрғындарына медициналық көмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында көлік медицинасын дамыту ісі өз жалғасын табуда, деп хабарлайды ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметінен.

     Санитарлық авиацияны пайдалану арқылы жедел медициналық көмектің қолжетімділігін және сапасын арттыру мақсатында 2011 жылы Қазақстанда алғашқы рет Республикалық санитарлық авиация орталығы құрылған еді. 2013 жылы болған 1355 ұшырылымда науқастар өңірлерден орталықтарға тасымалданып, оларға 135 ота жасалған, 502 консультативтік, 1813 медициналық қызмет көрсетілді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Ауыл тұрғындарына емдеу- профилактикалық көмек ұйымдастыру

      Қазақстан Республикасының президенті Н.А. Назарбаевтың «Қазақстан 2030» статегиялық бағдарламасының орындалуы, әлеуметтік-экономикалық дамудың түбегейлі және тездетуіне, ғылыми-техникалық прогресс, ресурс сақтандыру, экономиканы басқаруды дамыту, біздің еліміздегі жаңа дамушылықтарды көрсетеді. Ауыл шаруашылығын басқарудың түбегейлі қайта құрылудың принципиалды жаңа көзқарастар ауыл тұрғындарына медициналық көмекті қажет етеді. Бағдарламада біздің еліміздегі профилактикалық денсаулық сақтауға бағытталған, қоршаған ортаны , еңбек жағдайын жақсарту, біздің еліміздің халқының күнделікті өмірдегі дем алысын қамтамасыз ету. Осы масштабты іс-қағазда денсаулық сақтау орындары мен сапалы медециналық қызмет көрсетудың стратегиялық түбегейлі бағыттардың масштабтары анықталған. 

         Бұл реформаның ең басты мәселесі тұрғылықты халықтың денсаулығы. Республикада Тәуелсіздікті алған кезден бері демографиялық жағдай өзгеріп кетті. 2007 жылдың соңында халықтың саны 15 млн. 800 мың болса осы периодта ол 1,6 млн. адамға өсті, ал ауыл тұрғындарының саны жалпы республика бойынша 44,4 % құрады. Сонымен бірге еңбекке жарамды жасындағы азаматтар саны көбейді, олардың басым бөлігі ауылшаруашылық өндірісінде қызмет етуде. Бұл әлеуметтік қажеттіктер мәселесін қамтамасы ету, соның бірі болып – қазіргі заман медициналық көмек көрсетуде жоғары квалификациялы қажеттіліктер болып табылады. Осыған орай Қазақстан Республикасының Денсаулық министірлігі басқа министірліктермен бірлесе, жергілікті әкімшілік, денсаулық сақтау орындары мен органдары, ауылшаруашылық жұмысшыларына еңбек етудің жағымды кеңістігін қалыптастыруда, дем алу және денсаулық сақтау, денсаулық сақтаудың материалды - техникалық базасы мен жергілкті халықтың медициналық қызмет ету мен денсаулығын сақтау қарастырылған. Қазіргі уақытта ауыл тұрғындары : облыстық, орталықтық аудандық, ауыл және аудандық емханаларда, ауылдық амбулатория және фельдшерлі-акушерлік пунктерде денсаулық сақтау орындарынан кең медициналық – профилактикалық жүйесінен көмек алуда. 

      Бұл орындарда 40 % - жуық фондтар іске қосылған. Қазіргі кезге дейін ауылдық денсаулық сақтауда медециналық көмек көрсетудің үш деңгейлі жүйесі іс-әрекет етеді: 1 – ші, ол ауылдық емхана участкісі, 2 – ші аудандық медициналық орында, 3 – ші облыстық және Республикалық арнайы орындарда. Сонымен бірге, ауыл тұрғындарына медициналық көмекті облыстық диспансерлер: тері аурулары, психоневрологиялық аурулар, туберкулезке қарсы орындар, онкологиялық, эндокринологиялық диспансерлер қызмет етуде. Бірақта негізгі күшті аудандық медициналық орталықтар алып отыр. Олардың үлесіне ауылдық халықтың 55 % халқына стационарлық көмек көрсету; шамамен халықтың 20 % облыстық және республикалық 3 – деңгейлі медициналық орталықтар көмек көрсетуде. Ауылдық жерлерде орналасқан медициналық орталықтардың үлесіне, ¼ станционарлық көмек және 1/3 амбулаторлық дәрігерлік көмек ауылда тұратын тұрғындарға көмек көрсетуде. Жылдан жылға ауыл тұрғындарына амбулаторлы-поликлиникалық көмектін сапасын көтеру көлемі ұлғайтуда. Соңғы 5 жыл ішінде ауыл тұрғындарының дәрігерге көмек сұрауы 6,8 ден 7,9 есе ұлғайған. Қазіргі заман орталық аудандық емханалар мен амбулаторлы-клиникалық орындардын құрылысы, олардың қазіргі замандық жоғары диагностикалық және емдік аппаратуралармен, квалификацияланған дәрігер кадрлары медициналық қызмет көрсетудің түрлерінің дамуына жағдай жасауда. Орталық аудандық консультативтік поликлиникаларда 14-20, ал кейбіреулерінде 24 дәрігер мамандардың қабылдап алуы жүргізілуде. 2000 жылмен салыстырғанда Республикадағы амбулаторлы-поликлиникалық орындарда жоспарлы қуаттылық 4,5 % есес және 767,5 мың сменалық келулерді құрады, ал ауылдық аймақтарда – 3,7 % және 362,4 мың құрады.

2. Ауыл тұрғындарының денсаулығын сақтаудың жаңа моделін құруға ықпал ететін факторлар

          Бірақта қазір амбулаторлы-клиникалық орындарда материалды-техникалық базалар қазіргі заман талаптарына жауап бере алмайды. Норматив бойынша сменаға қатысу халықтың 10000 мүесі 179,2 тең, соның ішінде ауылдық жерде тұратындар 142,3. Соңғы он жылда Республикада денсаулық сақтау органдарының негізгі мәселесі болып – ауыл тұрғындарына амбулаторлы-поликлиникалық көмек көрсетуді интенсивті ұлғайту болып табылады. Қалаларды алтын болсақ, онда аймақтық дәрігер орташа есеппен 1679 ересее адамдарды, ал педиатр – 792 балаларға қызмет көрсетеді, поликлиникадан онша үлкен емес қашықтықта тұратын оның көптегенарнайы бөлмелері, профилактикалық жұмысты кеңейту, пайда болған аурудың таралуының басынан ертедегі алдын алу, рецевидтер мен аурудың ары қарай қатерленуін, ауруларды, қала тұрғындарының уақытша жұмысқа жарамсыздығына алып келетін аурулар, бәріненде ұйымдастырылған формдардың дәлдігіне байланысты, өндірістік тәрбие деңгейі, квалификациялық дәрігерлергебайланысты .

           Ауылдық аймақта, амдулаторлы-поликлиникалық қызмет және оның аймақтық дәрігерлік участогы – бірнеше жылдардан бері өте әлсіз болып келді, оны жақсарты мен дамытуда энергиялық алдын алулар қажетті еді. Ауыл тұрғындарының амбулаторлы дәрігерлік көмекке келушілердің факторлары зерттелді. Көптеген шет ел және отандық аворлардың ғалымдардың әдеби әліметтері. Олардың ішіндегі ең бастысы болып – ара қашықтық: ауылдық жерлердегі ара қашықтықтың алыстығы дәрігерлік орталықтардың 10 км орналасуы шамамен 3 есе. Сонымен біге ауылдық тұрғындарға амбулаторлық дәрігерлік көмекпен қамтамасыз ету онсыз мүмкін емес. Ауылдық тұрғындарға медициналық көмк көрсетудің әдістемелік-ұйымдастыру және консультативті ролі, сонымен бірге комплексі профилактик алық және санитарлы-шипалы жұмыстар, орталық аудандық емханаларында танымал. Қазіргі уақытта аудандық емханаларда шамамен жартылай: республикада хирургиялық және педиатрлық орындар, 45 % гинекологиялық, оториноларингологиялық, акушерлік және неврологиялық, 1/3 ортальмологиялық қолға алынған. Соңғы он жыл шінде орталық аудандық емханалар коппрофильді арнайы орындар, тұрғылықты халықтың денсаулығына өз әсерін тигізуде. Мәдени және әлеуметтік жағдайдың жақсаруы, еңбек ету жағдайы, ауылдық тұрғындардың денсаулығы жақсаруы, профессионалды және инфекционды ауру деңгейі төмендеген. Әсіресе көңіл аурулардың ауруын уақытында анықтауға бағытталған. Осы мақсатпен әлеуметтік қатер жоғары ауруларды, топтарды диспансерлік бақылау әдістемелік нұсқаулар, соның ішінде тыныс алу жүйесі аурулары және жүрек-тамыр жүйесі, туберкулез және қатерлі ісіктер, ЛОР органдары аурулары және ортафальмологиялық патологиялар. 

              Ауыл тұрғындарына жоғары квалификациялық және арнайы көмекті қазіргі заманға лайық құрал-жабдықтар мен аппаратуралармен жабдықталған облыстық медициналық орталықтар көмек көрсетуде. Олардың базасында жоғары медициналық оқу орындарының клиникалары орналастырылған, олар онда қиын лабораториялық және инструменталды зерттеу жұмыстарын жүргізуге мүкіндік береді, қиын патологиялы аурулардың емделуіне бағытталған. Ауылдық денсаулық сақтаудың мәселелері кадрлы саясатпен анықталады. Ауылдық жерлердегі емдеу-профилактикалық орталықтар жыл сайын 1,5 мың. дәрігерлерді жіберіп отырады. Республикада санэпидқызметі ауыл тұрғындарының ауылдық пунктердің санитарлы-гигиеналық жағдайының жақсаруы, республиканың ауыл шаруашылық жұмысшыларыныңеңбек ету жағдайларын жақсартуға бағытталған. Санэпидқызмет орталықтары еңбек ету жағдаы мен өмірін систематикалық комплекстері мен сауда саттық объектілерін тексерулер жүргізуде. Әсіресе ерекше көңіл ауыл шаруашылық өнімдерін қорғаудағы пестицидтер мен химиялық заттарды бақылауда ерекше көңіл бөлінуде. Бірақта ауылдық медико-саиитарлық орталықтардың одан басқа да көптеген шешілмеген мәселелері бар. Отандық және шет елдік көптеген ғалымдардың зерттеу жұмыстары денсаулықтың көптеген көрсеткіштері қоршаған айналаға байланыстығын көрсетті, ауыз су, халықтың шаруашылық керектігі мен ауыз суға пайдаланып отырған су. Жоғарыда айтылғандарға байланысты соңғы он жыл ішінде негізгі көңіл, ғалымдар мен денсаулық сақтау органдары қызметкерлерінің, Республиканың Оңтүстік Қазақстан облысының мақта өндіретін аудандарының халқының денсаулығының сапасы мәселелері алаңдатып отыр. Біздің елдің жне ТМД елдерінің алдыңғы қатарлы ғалымдары қорашағн ортаның ластануы түрлі топтағы халықтың денсаулығына әсері туралы танымдық іс-қағаздарында куәландырылған.

          Ауылдық аймақтардағы демографиялық көрсеткіштерді зерттеу, халықтың санының оралмандар және халықтың туылуының жоғарғы деңгейі көрсетілуде. Сонымен бірге жаңа туған нәрестелер өлімі жиі кездесуде, олардың негізгі себебі болып туа пайда болған жүрек талмасы мен перинаталды патология болып табылады. Ауылдық аймақтардағы халықтың денсаулығына әсер етуші бірінші кезекте ауылдағы демографиялық жағдайына әлеуметтік – экономикалық өзгеру, халықтың әлеуметтік жетіспеушілігі, дұрыс тамақтанбау, халықтың дұрыс демалмауы мен жағымсыз жағдайда ұмыс жасауы ауыл тұрғындарының денсаулығының көрсеткіші. Жоғарыда көрсетілген факторлар мен мәселелер ауыл тұрғындарының жалпы қоғамдағы өміріне қауп туғызуда.

          Бастапқы медициналық-санитарлық көмектің ауылдық медицина ұйымдарына: орталық аудандық аурухананың (аудандық аурухананың) емханасы (амбулатория), ауылдық (отбасылық) дәрігерлік амбулатория, фельдшерлік-акушерлік пункт, фельдшерлік пункт жатады. Орталық аудандық аурухананың (бұдан әрі - ОАА), аудандық аурухананың (бұдан әрі - АА) жеке ұйым немесе құрылымдық бөлімше (бұдан әрі - емхана) болып табылады. Емхананың құрылымы "Ауылдық аумақтың емханасының шамамен алғандағы ұйымдастырушылық құрылымы" деген осы Ережеге қосымшада көзделген бөлімшелерден тұрады. Емхананың құрылымдық бөлімшелерінің қызметі туралы ереже ОАА (АА) меңгерушісі немесе бас дәрігері әзірлейді және бекітеді.                         3.Емхананың негізгі міндеттері:

1) аудан орталығының халқын және  тіркелген аудан халқын білікті  амбулаториялық-емханалық жәрдеммен  қамтамасыз ету;

2) ауданның амбулаториялық-емханалық  бөлімшесінің қызметіне ұйымдастырушылық-әдістемелік  басшылық ету және бақылау;

3) аудан кәсіпорындарда, мекемелерінде  және ұйымдарында жұмыс істейтін  халықтың, уақытша еңбекке жарамдылығынан  айырылған және мүгедек адамдардың  жалпы және балалар аурушаңдығының  алдын алуға және төмендетуге  бағытталған іс-шараларды жоспарлау  және өткізу;

4) ауданның барлық амбулаториялық-емханалық  ұйымдарының жұмыстарының практикасына  аурудың алдын алу мен емдеудің  осы заманғы әдістерін, амбулаториялық-емханалық  жәрдемнің алдыңғы қатарлы тәжірибелерін  дер кезінде және кеңінен енгізу;

5) отбасын жоспарлау жөніндегі  мәселелерді шешу болып табылады.

Емхана көрсетілген міндеттерді жүзеге асыру үшін:

1) жіті және аяқ астынан болған  аурулар, жарақаттар, улану және  өзге де бақытсыз жағдайлар  кезіндегі науқастарға бастапқы  және жедел медициналық көмек  көрсетуді 

2) бекітіліп берілген халыққа, оның  ішінде қосып берілген учаскелерге, емхананың (амбулаторияның) амбулаториялық  қабылдауындағыдай денсаулық жағдайына  және аурудың сипатына байланысты  емханаға келе алмайтын, төсек  тәртібін сақтау, дәрігердің жүйелі  бақылауында немесе ауруханаға  жатқызу туралы мәселені шешуді  қажет ететін науқастарға үйде  дәрігерлік көмек көрсету кезінде  де дер кезіндегі және білікті  дәрігерлік көмек көрсетуді 

3) ауданның емдеу-алдын алу ұйымдарынан  жіберілген науқастарды консультативтік  қабылдауды;

4) емханаға (амбулаторияға) өтініш  берген науқастар мен дені  саулардың ауруын ерте анықтау, білікті және толық мөлшерде  тексеру;

Ауыл аймағындағы фельдшерлік-акушерлік пункт (ары қарай - ФАП) болып ауылдық дәрігерлік амбулатория немесе ауылдық дәрігерлік аурухананың амбулаторлы-емханалық бөлімшелері болып табылады, ашық және жабық түрде денсаулық сақтаудың тағайындалған тәртібімен жүргізіледі.

ФАП-қа жүктеледі:

1) тұрғындарға дәрігерге дейінгі  медициналық көмекті көрсету ;

2) дәрігердің тағайындауларын толық  көлемде және уақытында орындау ;

3) жүкті әйелдер және балаларды  патронаждауды ұйымдастыру, Ұлы  Отан соғысының мүгедектері, ауыл  тұрғындарының денсаулық жағдайын  жүйелік бақылау;