Аускультация тәсілінің
даму тарихы
Орындаған:
Абдуллина Б.
346 ЖМ
Тексерген:
Абдрахманова Л.А.
Аускультация (лат. auscultatio)
Медицинадағы физикалық
диагностика тәсілдерінің бірі.
Оның негізінде ағзадағы мүшелердің
жұмыс істеуі барысында пайда
болатын дыбыстарды тыңдау жатыр.
- Аускультация жайындағы алғашқы мәліметтер Гиппократтың еңбектерінде кездеседі, оның ішінде — плевра үйкелісінің шуы, өкпедегі ылғалды сырылдау, шалпылдың шуы.
- Жүрек тыңдауды ең алғаш рет б.з.б. 2 д-де грек дәрігері Аретей енгізді.
XVIII ғасырдың басында
дәрігерлер науқастарға тікелей
құлақпен аускультация жасаған
- Суретте дәрігер науқас әйелді тыңдау барысында.
- Суретте дәрігер балаға тікелей аускультация жасау үстінде.
- Диагностикалық тәсіл ретінде аускультацияның қазіргі заманғы тарихы француз дәрігері Рене Лаэннек атымен байланысты.
- Оның ең басты еңбегі – стетоскопты ойлап табу (1819).
- Стетоскопты қолдана отырып, Лаэннек аускультация тәсілін жетілдіріп, тәжірибеге енгізді. Соның көмегімен ол аурулардың көптеген маңызды белгілерін дәл суреттеді.
- Зерттеу қорытындылары 1819 жылы «Тікелей емес аускультация туралы немесе осы жаңа зерттеу тәсіліне негізделіп өкпе мен жүрек ауруларын танып білу» атты еңбегінде жарық көрді.
Бұл еңбекте ...
- «1816 жылы мен бір жас әйелге шақырылған болатынмын. Ол әйелде жүрек ауруларының жалпы белгілері болды, бірақ толықтық кесірінен перкуссия аз мәлімет берді. Науқасымның жасы мен жынысы тікелей тыңдауды қолдануға мүмкіндік бермегендіктен, менің есіме бәріне белгілі келесі акустикалық феномен түсті : Егер құлаққа таяқтың бір шетін қойсақ, екінше шетіне жасалған түйреуішпен шаншу дыбысы анық естіледі. Маған денелердің бұл қасиетін осы жағдайда қолдану мүмкін деген ой келді. Мен жанымда жатқан дәптерді алып, оны қатты орап, түтік жасап алдым. Түтіктің бір шетін науқастың жүрек аймағына, ал екінші шетіне өз құлағымды қойдым. Естігеніме бір жақтан таң қалдым, бір жақтан қанағаттандым – жүрек соғысы алдында тікелей құлағымды қойып тыңдағаннан әлде қайда анық және өте ашық естілді.
- Бірден келесі пікір туды: бұл тәсіл тек жүрек соғысын ғана емес, кеуде қуысында шу тудыратын барлық әрекеттерді зерттеуге мүмкіндік береді».
Лаэннек алғаш болып:
- везикулярлы
- бронхиальді
- пуэрильді
- саккадирленген
- Амфоралық
тыныс алуларға анатомиялық
түсініктеме берді;
Ішкі мушелер аурулары
семиотикасына
- «металдық күңгір (звон)»
- «кеуде сарайының тарылуы»
- «каверна» терминдерін енгізді
Сонымен қатар, ол
- Эмфиземаның
- Пневмоторакстың
- гангренаның
- инфаркттың
- Бронхоэктаздың
- Өкпе ісінуінің аускультативті и перкуторлы белгілерін тауып суреттеді.
Лаэннек студенттер алдында
науқасты стетоскоппен қарау
барысында.
Теобальд Чартран картинасы
Ғасырдың келесі жылдары
мен қазіргі уақытқа дейін
Рене Лаэннек зерттген аускультативті
көріністерге тек плевра үйкелісінің
шуы және ылғалды сырылдардың
қатаң мен ұяң болып бөлінуі
ғана қосылды.
Ал аускультативті феномендердің
клинико-анатомиялық түсіндірілуі
қазіргі кезге дейін өз маңыздылығын
жоғалтпады.
Стетоскоптар
- Ең бірінші стетоскоптарды Лаэннек тығыз қағаздан жасады.
- Кейн оптималды акустикалық әсерлерді іздеп, ағаштың әр түрінен жасай бастады.
Лаэннек ұсынған алғашқы
қондырғының сыртқы түрі де
өзгеше болды. Тыңдау құралы –
қуысы бар цилиндр тәрізді
түтік кейін жетілдіріліп, қазіргі
стетоскоптардың пішініне келді.
Элисонның дифференциалды
стетоскопы – қолайсыз құрал
Алғашқы фонендоскоп (1894)
- Стетоскоптан айырмашылығы – мембранасы бар. Мембрана жұмыс бетін жауып дыбыс берілуін жақсартады.
Классикалық раппапорт
- Rappaport-Sprague XXғасырдың 40 жылдарында пайда болған стетоскоптың модификациясы.
- Гарвард университеті профессоры Дэвид Литманның модификациясы. Раппапортқа қарағанда жеңіл әрі ыңғайлы. 60-жылдары пайда болды.
- Аускультацияның кейінгі дамуы болып әр түрлі мүшелерде пайда болатын дыбыстарды жазу тәсілін (фонография) дамыту болып табылады. Алғашқы графикалық жүрек соғысының жазбасы 1894 жылы іске асты (В. Эйнтховен). Соңғы екі онжылдықта дыбыстарды тіркеу техникасының жақсаруына байланысты аускультацияның көптеген белгісіз сұрақтары шешілді. Соның арқасында аускультация қазір де медицинада маңызды орын алады.
Әдебиеттер:
- Адамов С. А., Ковалевский А. А. Перкуссия и аускультация. Краткий курс для студентов и врачей; стр. 162 (Томск, 1938 год).
- Михайлин А. О. БИНАУРАЛЬНАЯ СИНХРОННАЯ АУСКУЛЬТАЦИЯ © 2005 г.
- Михайлов, Ф. А. Рене Теофиь Гиацинт Лаэннек / Ф. А. Михайлов // Клиническая медицина. 1981.
- Манджони, С. Секреты клинической диагностики / С. Манджони. : Пер. с англ. – М.: Издательство Бином, 2004. – 608 с.
- Тетенев Ф. Ф. Физические методы исследования в клинике внутренних болезней / Ф. Ф. Тетенев. – 2-ое изд., перераб. и доп. Томск, 2001. – 392 с.
- "История медицины" в двух томах. Учебник Т.С. Сорокиной
- Епифанов В.Е. “История медицины!