Жарнаманың даму тарихы

Тақырыбы:Жарнаманың даму тарихы  
 
 
 
                            Орындаған:Тыныбай А. 
                                      Тексерген:Тоқбергенова Ұ

Жарнама, реклама (франц. reclame, лат. reclamo — жар саламын) — тауарлардың, қызмет көрсетудің тұтынушылық қасиеті туралы ақпарат беру және оған деген сұранысты көбейту мақсатында таратылатын хабарлама; белгілі бір адамдар, ұйымдар, әдебиет пен өнер шығармалары туралы хабар таратып, оларды әйгілеу. Жарнама көпшілік ақпарат құралдары (теледидар, радио, газет, Интернет, проспектілер, плакаттар, т.б.) арқылы жүзеге асырылатын коммуникацияның ақылы түрі болып табылады.

           Жарнама түрлерін айыру белгілері. Жарнама түрлері  
 
 
1. Жарнаманы жеткізу әдіс-теріне қарай: "Қатаң"  жарнама - қысқа мерзімді, агрессияшыл  жарнама "Жайлы" жарнама  - тауар айналасында қолайлы жағдай  құратын жарнама  
2. Мияткер түріне қарай: Өндірушінің атынан жүргізілген жарнама көбінесе коммерциялық әрекетхе байланысты Жеке адамдар атынан жүргізілген жарнама көбінесе хабарландыру сипатын алады. 
3. Тұтынушыға әсер ету әдісіне қарай: Оңтайлы жарнама   - әлуетті тұтынушының ақыл-ойына әсер ететін жарнама Эмоцисналды жарнама - тұтынушылардың сезіміне, эмоциясына ассоциация арқылы әсер ететін жарнама  
4. Мақсатты  аудиторияның түріне қарай:  
 Бизнес саласына арналған жарнама - тауарды өндіріс үдерісінде қолдану үшін сатып алатын тұтынушыларға және делдалдарға арналған жарнама

4. Жеке тұтынушыға арналған жарнама: Коммуника-ция стратегия-сына қарай Тандамалы жарнама - нақты рынок сегментіне арналған жарнама  
5. Жалпылама жарнама - жалпы  рынокқа арналған жарнама  
6. Компания  мақсатына қарай- Ақпараттық жарнама - тұтынушыларды жаңа тауармен және жаңа фирмамен таныстыратын жарнама Ескерту жарнамасы - тұтынушылар есіне тауар туралы ақпаратты сақтауға арналған және тауарды қай жерде сатып алуын еске түсіретін жарнама  
7. Жарнама затына қарай-Тауар жарнамасы  – тауарға сұранысты қалыптастыратын және оған ынталандыратын жарнама. Фирма (фирма беделі) жарнамасы – кәсіпорынның жағымды көрсететін жарнама. 
 8.Тигізетін әсеріне қарай -Тікелей жарнама  – жеке тұлғаға арналған жарнама. Жанама  жарнама – көпшілікке арналған жарнама. 
 9.Әсер  ету жолына қарай- Көз жарнамасы (баспа және сыртқы жарнамасы). Акустикалық жарнама (радиожарнама). 
 Иіс сезу қабілетіне әсер ететін жарнама (хош  иісті буклет немесе с.с.заттар арқылы) 

Баспа жарнамасы – ол  тек көріп, қабылдауға арналған жарнамалық-каталогтық басылымдар (каталог, проспект, буклет, плакат, листовкалар) және жарнамалық – сыйлықтық  басылымдар (үстелге қоятын және қабырғаға ілінетін фирмалық күнтізбелер, іс күнделіктері, жазу кітапшалары, қалта күнтізбелері, т.б. жатады).Баспа жарнамасының мақсаты — болашақ сатып алушыларды жарнамаланған фирма тауарларымен толық таныстыру. 
Баспасөздегі жарнама. Бұл — хабарландыру және шолу-жарнама жарияланымдары сипатында баспасөзде жарияланған әр түрлі жарнамалық материалдар (мақалалар, репортаж, шолу т.б,) Басылымның маңыздылығы оның кезеңділігіне, жарнаманың осы басылымдағы алған орнына және көлеміне байланысты болады. 
Радиожарнама. Негізгі түрлері — радиохабарландырулар, радиожурналдар, радиорепортаждар, радиороликтер. 
Тележарнама. Ең танымал түрлері: телеролик, телехабарландыру, жарнамалық бағдарламалар, бағдарлама арасындағы телезаставкалар. 
Аудиовизуалды жарнама. Бұл — жарнамалық роликтер, жарнамалық-техникалық фильмдер, жарнамалық – беделді  фильмдер, бейне фильмдер және слайдтар. 

Электронды жарнамалар  
 
 
 
 
 
 
 

Халықаралық жарнама  
 
 
 
 
 
 
 
 
Халықаралық жарнама өткен ғасырдың 80-90 жылдарының айшықты белгісі ретінде қарастырылады, бұған экономиканың жаһандастырылуы, белді фирмалардың шет елдердегі операцияларының кең қанат жаюы себеп болды. 90-жылдары жарнама индустриясы әлемнің барлық елдерінде дерлік қауырт дамыды. Әсіресе, ұлтаралық корпорациялардың тамыр жаюына орай Шығыс Еуропа, ТМД, Азия-Тынық мұхит аймағы елдерінде және Латын Америкасында өркендей бастады  
 
 
 

  
 
 
 
 
 
Ерте дәуірдегі Қазақстанда жарнаманың өмірге келуі. «Жарнама» ұғымының шығу тегі  
 
Сұранысты қалыптастырып және ынталандырып отыратын қызмет түрі ретінде жарнама Қазақстан аумағында ерте замандарда пайда болған. Қазіргі заманғы Қазақстан аумағында қалалық өркениет жедел дамыған ІХ-ХІІІ ғасырларда кент тірлігін ұйымдастырудың өзіндік жүйесі көрініс тапты. Хорасаннан Жетісуға дейін созылып жатқан ұлан байтақ өңір шаһарлары Шығыс өркениетінің қалыбынан шыққанымен, сондай-ақ оларда Батыс мәдениетінің нышандары да молынан табылатын. Бұған осы қалалар тізбегінің Ұлы Жібек Жолының бойында орналасуының зор әсері болды. Мәселен, кез келген қалаға ортақ шахристанда билік мекемелері орналасса, рабадта қолөнершілер тұрды. Көне Түркістан, Сайрам мен Отырар, басқа да қалалар туралы тарихи деректерде әмірлер мен хандардың жарлықтарын орталық майданда (алаңда) жаршылар дауыстап жария ететіні баяндалады, сондай-ақ бұл пәрмендер мешіт қабырғаларына ілінетіні де атап өтіледі. «Жарнама» терминінің шығу төркіні Қазақстанның оңтүстік өңірінде ислам өркениетінің гүлденген дәуірі–ІХ-ХІІ ғасырларға барып тірелетіні де сондықтан (мұсылман Ренессансы Еуропаның орта ғасырынан әлдеқайда ерте басталған).  
 
 
 

                             Жарнаманың атқаратын қызметтері  
    Рыноктағы жарнама бернесі: 
-экономикалық бернесі – сұранысты қалыптастыру, өтімді ынталандыру, тұтынушыларға тауарларды алғызуды тездету арқылы "сату - алу" үдерісін тездетеді; 
-ақпараттық бернесі - тұтынушыларды өндірушілер және олардың тауарлары туралы ақпарат ағымдарымен қамтамасыз етеді; 
-коммуникациялық бернесі - маркетинг зерттеулері кезінде қолданатын сауалдама, тұтынушылар пікірлерін жинау, тауар өтімін талдау арқылы жарнама рынокпен және тұтынушымен қайтара байланысын қамтамасыз едеті; 
-бақылау бернесі - рыноктағы өнімдердің жылжуын  бақылауға мүмкіндік береді; 
-түзетім бернесі - өткізу саясатын және жарнама қызметін ұтымды жағына өзгертуге мүмкіндік жасайды; 
-сұранысты басқару бернесі - нақты тұтынушылар топтарына көзделген әсер тигізу жолдарын табуға мүмкіндік ашады. 
 

Әлеуметтік жарнама  
 
 
 
 
 
 
 

            Жарнаманы тарату құралдары  
 
Экран жарнамасы:а) кино және видеофильмдерб) слайд-фильмдер  
Транспорт жарнамасы:а) транспорт  сыртындағы жарнама б) транспорт  салонындағы плакаттгю және хабарландырулар  
Сату  орнын-дарындағы жарнама:а) витрина б) тауар  қорабы  
в) зат  таңбасы  
г) назар  аударуға арналған жазулар, таңбалар ("ай-стоппер") 
Жарнаманың  баска түрлері:а) көрме және жәрмеңкеб) компьютер  жарнамаеы  
в) кәдесый  
г) купон, лотерея 
Тікелей жарнама: а) пошта хаттары, баспа материалдары  б) пошта арқылы видеокассеталар, видео-дисктер  
Баспа жарнамасы: а) анықтамалар, каталогтар б) пресс-релиз, баспасөз хабарламасы в) буклет г) анықтама  
Баспасоз  жарнамасы:а) газеталар,б) журналдар  
Хабар жарнамасы:а) радиожарнамаб) тележарнама  
Сыртқы  жарнама:а) үлкен габариттік плакат,б) газжарығы  құрылымдар  
в) роллер г) мультивизио плакаты д) электронды панносы