Туристік қызмет аясындағы маркетинг

Туристік қызмет аясындағы маркетинг

Қазақстандық және шетелдік азаматтардың әртүрлі туристік қызметтерге  қажеттілігін қанағаттандыру үшін кең мүмкіндіктерді қамтамасыз ететін қазіргі заманғы тиімділігі жоғары және бәсекеге қабілетті туристік кешен құру, саланы дамытудың экономикалық және құқықтық тетіктерін әзірлеу әрі Қазақстанның туристік өнімінің сапасын қамтамасыз ету біздің алдымызда тұрған ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады.

Отандық туристік қызметтер нарығының әрі  қарайғы дамуы мен бәсекеқабілетті  туристік өнім өндіруі үшін әртүрлі  бағыттарды қолдану қажет. Осындай  бағыттардың  бірі – туристік агенттіктер  мен турфирмалар қызметінде маркетингті  қолдану болып табылады.

Туристік  маркетинг – бұл фирманың маркетингтік қызметінің маңызды аспектісі туристік қызметке баға қалыптастыру болып табылады.

Туризм  саласында маркетингті қолдану  туристік қызметтерді өндірушілер  мен тұтынушылардың мүдделерінің келісілгендігіне мүмкіндік береді. Туристік фирма  қызметінің масштабы, турфирма дамуының жалпы стратегиясы мен қызметкерлердің  кәсіби мамандану деңгейіне байланысты маркетингті қолдану бағыттары  да әртүрлі болуы мүмкін.

Маркетингтің  мақсаты – фирма ұсынатын қызметтерге  нақты және жасырын сұранысты  анықтап, фирманың бар ынтасын осы  қызметтерді өндіру, қайта бөлу, өткізу және жылжытуға бағыттау. Яғни, туристік маркетинг турфирманың  туристік өнімдері мен қызметін өткізу нарығын кеңейту мақсатында турфирма әкімшілігімен жүзеге асырылатын функциялардың  жиынтығы болып табылады.

Туризмдегі  маркетинг коммерциялық мақсаттағы тұтынушылардың туристік қызметтерге  сұранысын, қажеттіліктерін анықтау  бойынша стратегиясын қалыптастырады. Сонымен қоса, туристік маркетинг  турфирмалар қызметін, туризм саласындағы  аймақтық, ұлттық және халықаралық  деңгейдегі мемлекет саясатын ұйымдастырады.

Маркетинг үрдісі – бұл нарықты зерттеу  арқылы сұраныс пен потенциалды  тұтынушыларды анықтау, қажетті  қызметтерді қалыптастыру, өндіру, қайта бөлу және тұтынушыларға өткізу сияқты бір – бірімен байланысқан  іс - әрекеттер жүйесі. Маркетинг  үрдісін жүзеге асыру үшін маркетингтік технологиялар қолданылады –  сұранысты анықтау, қызметтерді  өндіруді жоспарлау, баға белгілеу, тауарлар мен қызметтерді жылжыту және өткізуде қолданылатын әдістер.

Туризмдегі  маркетинг аса маңызды болып  табылады, себебі туристік қызметтерге  сұраныс өте икемді болып келген және «қанығу феномені» деп аталатын маусымдық ауытқулармен ерекшеленеді.

Әлемдік туристік ұйым туристік маркетингтегі  негізгі 3 міндетті бөліп көрсеткен:

• тұтынушылармен байланыс орнатып, ұсынылып отырған демалыс орны олардың талаптарына сай келетіндігіне сендіру;
• туристік өнімді өткізуге мүмкідік туғызатын жаңалықтарды ендіру;
• қызметтерді нарықта жылжыту шаралары қорытындыларын талдау және осы қорытындылар туризм саласындағы мүмкіндіктерді қаншалықты қолданғандығын көрсететіндігін бағалау.

Туристік  бизнестегі маркетингтің алар орны ерекше және ол сұранысты мақсатты түрде  басқару үшін қолданылатын құралдардың  байланысқан жүйесі болып табылады.

Туризмнің әрі қарайғы дамуында маркетингтік қызметтің әсері зор. Өкінішке орай, туризмдегі маркетингке қажетті  мән берілмейді. Туристік маркетинг  белгілі бір міндеттерді шешу үшін қолданатын әдістердің жүйесі болып  табылады. Ол психологиялық және әлеуметтік факторлар тұрғысынан қарағанда  тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандырып, туристік кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржылық жағынан тиімді қызмет етуін  қамтамасыз етеді.

Туристік  нарық субъектілерінің қызметінде маркетингті қолданудың мәні - тұтынушылар  және сыртқы ортамен (демографиялық, экономикалық, экологиялық, әлеуметтік – мәдени, саяси, ғылыми - техникалық) тиімді байланыс орнату арқылы нарықта тұрақты қызмет ету жолдары мен әдістерін  іздестіру болып табылады.

Біздің  көзқарасымыз бойынша, туризм маркетингінің  тәжірибесіне айтарлықтай сай келетін  модель Битнер М. мен Бумс Б. моделі. Ол маркетинг қызметін дәстүрлі емес маркетинг кещені 7 «Р» - қызмет, баға, өткізу мен жылжыту, персонал, физикалық  орта мен үрдіспен қамтамасыз етеді. Ол турқызметке де байланысты ол –  қызмет тауар, баға, өткізу, жылжыту, персонал, өызмет көрсету үрдісі мен физикалық  орта тектес.

Турқызмет – бұл туристердің қажеттілігін қанағаттандыратын және тұтынушылар  жағынан оның төлемін қажет ететін кез-келген қызмет. Қысқаша айтсақ, нақты туристік индустрия секторының қызметі, ашып айтсақ – бұл туристік қыдыруды құрастыратын тауарлар мен  қызметтердің кешені. Тұтынушы турөнімді  оны қолданбайынша көре алмайды, ал оны тұтыну белгілі бір орында жүреді.

Агенттермен жұмыс істеу маркетингтің ең басты  міндеттерінің бірі. Агенттік жүйеге турфирмамен келісімге отырған  барлық турагенттіктер, кәсіпкерлер, жеке кәсіпкерлер мен ұйымдар жатады. Ірі туристік компанияларда агенттерін тіркейтін арнайы база бар. Олар жаңа агенттерді оларға жеке кодты беру, олар туралы толық ақпаратты енгізу, ұйым атын, құқықтық формасын, орналасу мекенін, кеңселер саны мен қызметкерлер санын, фирмалармен жұмыс істеу  ұзақтығын, қызметін бағытын, басқа  комапниялармен байланысын  тіркеп отырады.

Турөнімді сату үшін нақтыланған баға дайындалады, ал оған сұраныс кейінірек пайда  болады. Турөнімді көтерме сатушы сатып алушылрдың қалауын таба білу керек, себебі олар үшін саяхаттаудың бағытын, орналастыру құралдарын, транспорт  түрлерін жән т.б. таңдайды. Осыдан кейін  ғана ол турпакетті сатуға ұсынады.

Осы айтылған турөнім өндірісінің ерекшелігі мен оны өткізу мәселесіне сүйенсек маркетингтік шаралардағы басты  фигура осы көтерме туристік компания саналады. Осы көтерме тур сатушы келер мезгілдегі саяхаттаудың бағытын, сатып алушылардың контингентін, ағымдағы экономикалық жағдайды, әлеуетті туристердің сатып алу қабілетін, жаңа сатып алушыларды өз жағына қызықтыру  сияқты мәселелерді анықтайды.

Агенттік  жүйе үшін турфирма семинарлар мен  инструктаж ұйымдастырады. Маркетинг  бөлімі семинарды өткізу бойынша  барлық жұмысты жүргізеді: жоспарлау, программасын құру, өткізу уақытын, тематикасын, шақыру билетін тарату, материалдар  дайындау, топтарды жинақтау.

Агенттерді  ынталандыру мақсатында бонус жүйесі жасақталған. Саяхатқа кеткен әр турист белгілі бір очкоға саналады. Белгіленген  очко сомасы агенттерге сәйкесінше деңгейге(бірінші, екінші, үшінші) көтерілуге мүмкіндік  береді. Ол өз кезегінде сол деңгейге сәйкес коммиссия ала алады.

Оперативті  маркетинг тұрғысынан барлық сатылымдардың  мониторингі агенттік жүйемен қатар, өзіндік сату орындары мен Интернет көздерін қамтиды. Сатылымды бақылау  мақсатында апта, ай, тоқсан сайын жапы санақ жүретән есеп беру бланкысын  жасаған дұрыс.

Турөнімді жылжыту маңызды функция болып  табылады. Туристік жобада максималды рентабелділікке жету мақсатында туроператорлар жарнама, өткәзуді ынталандыру мен PR құралдарын қолданып маршруттардың  таралымы, ұсынылатын трансфер құралдары, орналасу құралары, уақыт өткізу мезеті, баға саясаты туралы ақпаратты таратады.

Солайша маркетинг қызметінде маркетинг-микс айнымалыларын, яғни тауар, баға, өткізу мен коммуникация, сонымен қатарқызмет  көрсету үрдісін басқару басты  орынды алады.