Негізгі әдебиеттер тізімі:
- 1. Есімжанова
С.Р. Маркетинг: оқу құралы.-Алматы: Экономика 2003.
- 2. С.Сатыбалдыұлы. Маркетинг нарықтану:- Алматы: Жазушы 2000.
- 3. Ф.Котлер. Маркетинг негіздері.- Алматы: Білім 2002.
- 4. Ильясов Д.К. Маркетинг теориясы мен практикасы. – Алматы: Қазақ университеті, 2002.
- 5. Багиев Г.Л., Тарасевич В.М., Анн Х. Маркетинг: учебник для вузов. 3 изд. – СПб.: Питер, 2007.
- 6. Беляев В.И. Маркетинг: Основы теории и практики: Учебник. – М.: КНОРУС, 2005.
Маркетинг (ағылшыннан « Marketing» - нарықтық
қызмет.)
Фирма немесе компанияның өндірістік-тұрмыстық
және сауда қызметін басқаруды ұйымдастырудағы
бір тәсіл ретінде шыққан.
АҚШ-та ол 1901-1905ж шықты.
Қазіргі уақытта маркетинг- бұл кең көлемді
ғылым және бәсекелестердің стратегиясы
мен тактикасын, сатып алушыларды қызықтыру
әдістерін, нарық тәсілдерін, нарық пен
бағаны белсенді бақылауды әзірлейтін
сфералық қызмет.
Ф. Котлер мынадай анықтама береді:
«Маркетинг
– айырбастау арқылы қажеттіліктер
мен сұраныстарды қанағаттандыруға бағытталған,
адам қызметінің түрі».
Маркетинг анықтамасын түсіндіру
үшін, мына түсініктемелерге тоқталамыз:
мұқтаждық, тұтыну, тауар, алмастыру, келісім
және нарық.
- Мұқтаждық- адамдардың өзіне керекті бірдененің жетіспегендігін сезінуі. Бұл тағамға деген физикалық мұқтаждық, жылу қауіпсіздігі, білімдегі жеке мұқтаждықтар және өздігінен пікір білдіруі. Ол адамзат табиғатын құрайды.
- Тұтыну- жеке адамның мәдени деңгейіндегі сәйкестеленетін мұқтаждықтың арнайы пішіні. Сондықтан адам өзінің қаржы мүмкіншіліктер аясында өзін қанағаттандыратын тауарды тандайды. Мысалы, автомобиль HONDA- GIVIS- бұл жылдамдық, төмен баға. Ал Mersedes- бұл жабдық, әдемілік, қоғамдық жағдайын биік көрсетуші. Өздерінің тұтыныстарын ресурстармен салыстыра отырып, тұтынушы өзін қанағаттандыратын тауарларға сұраныс жасайды.
- Сұраныс- бұл сатып алушының мүмкіндігіне бекітілген тұтыну. Таңдау ауысымына бағалардың өзгеруі, кіріс деңгейі әсер етеді.
- Айырбас-өзіне керекті затты
басқа біреуден алу үшін оның орнына басқа
бірденеңі ұсыну. Мысалы, аш адам өз тамағын
аңшылыққа шығу, жеміс-жидектер теру, балық
аулау арқылы табады. Сонымен қатар ол
қол ұшын беруге және шағым сұрауға тамақты
, басқа тауарды немесе қызметін ақшаға
айырбастауын ұсынуы мүмкін. Көпшілік
көп тауарды онсыз қолдануға қаншалықты
болсын айырбасты құруға мүмкіндік береді.
- Келісім- бұл екі жақтың құндылықтарымен коммерциялық алмасуы. Мысалы, ескі холодилникті көршінің телевизорын ұстауға ауыстыруға болады, қонақ үйдегі бөлме үшін тәулігіне 3000 тг. Келісім екі заттың бағасы барын, келісім шарт жасауын уақытында және оның реализациялық орнынын бар болуына мүмкіндік береді.
- Нарық- тауарды қазіргі кезде және болашақта сатып алушылар жиынтығы. Тұтынушылардың қаржы байланысын және транспорты айырбастауда жарнамалар, теледидар, интернет жүйелері мен физикалық байланысының ұқсастығын орындауда пайда болады.
маркетингті басқару тұжырымдамалары:
- өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы;
- тауарды жетілдіру тұжырымдамасы;
- коммерциялық күштерді қарқындандыру
тұжырымдамасы;
- маркетинг тұжырымдамасы;
- әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасы.
- Өндірісті
жетілдіру тұжырымдамасы - бұл оларды сатушылар басшылыққа алатын, ескі
амалдардың бірі. Фирма тұтынушылар кеңінен
таралған және бағасы бойынша қолайлы
тауарларға тілектес болады деп болжайды.
Басшылық күштерін өндірісті жетілдіруге,
өндіріс көлемдерін ұлғайту тәсілдерін
іздестіруге шоғырландырады, өйткені
тауарға сұраныс ұсыныстан жоғары болады.
- Тауарды
жетілдіру тұжырымдамасы тұтынушылар
пайдаланылу қасиеттері және сипаттамалары
жақсы, аса жоғары сапалы тауарларға бейімді
болады деп пайымдайды. Ұйым өз күштерін
тауардың үнемі жетілдірілуіне шоғырландыру
керек.
- Коммерциялық
күштерді қарқындату тұжырымдамасы фирма өткізу мен ынталандыру сферасында
елеулі күштерді қолдана отырып, рынокта
аса жоғары нәтижелерге қол жеткізеді
деген пайымдаудан тұрады. Әсіресе пассивті
сұраныс тауарларына қатысты тұжырымдама
басқыншы пайдаланылады, сатып алушы берілген
сәтте оларды сатып алу туралы ойламайды.
Коммерциялық
күштерді қарқындату тұжырымдамасы коммерциялық
емес қызмет сферасында да қолданылады.
Оған қандай да бір партия өз кандидатын
парламент мүшесінің роліне ең сәйкес
келетін адам ретінде зорлап міндеттейтін,
сайлау алдында жүргізілетін компания
мысал болуы мүмкін. Кандидаттың кез келген
кемшіліктері парламентте орын алу басты
міндетін орындау мақсатымен сайлаушылардан
жасырылады
- Маркетинг
тұжырымдамасы өндірісті
басқаруға және өткізуге ерекше амал
ретінде, ірі масштабты өндіріс қалыптасқанда,
бәсекелестік күрт өскенде, XX ғасырдың
басында ерекшеленді, бұл фирмалардың
нарықтық қызметін басқаруға, шығарылатын
өнімге сұранысты ынталандыруға жаңа
ыңғайларды іздеу мен әзірлеуді ынталандырды.
Маркетинг тұжырымдамасы ұйымдастыру
мақсаттарына қол жеткізу үшін негіз ретінде
тұтынушылардың қанағаттандырылғандығын
құруға бағдарланады.
- Әлеуметтік-этикалық
маркетинг тұжырымдамасы күрделіленетін
әлеуметтік-экономикалық және экологиялық
жағдайларда маркетингтік идеяларды әрі
қарай дамыту болып табылады. Әлеуметтік-этикалық
маркетинг тұжырымдамасы үш фактордың:
фирма пайдасының, сатып алушылар қажеттіліктерінің
және қоғам мүдделерінің теңгерілгендігін
талап етеді.
- Джон Маккиттерик маркетинг тұжырымдамасына алғашқы анықтамалардың біреуін берді: «Маркетинг тұжырымдамасы – бұл тұтынушыға және пайдаға
шоғырланған, бағдарланған бизнес философиясы».
- Американдық маркетинг қауымдастығы (АМҚ) дәстүрлі анықтаманы қазіргі анықтамамен ауыстырды: «Маркетинг ниетті жоспарлау мен іске асыру, баға белгілеу және айырбастау арқылы идеяларды, тауарлар мен қызметтерді іске асыру процесін білдіреді».
СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары:
- Маркетинг негізінде жатқан негізгі ұғымдар;
- Маркетингтің «Сатушы рыногы», «Сатып алушы рыногы» жағдайларында жұмыс істеу ерекшеліктері;
- Маркетингтің объектілері мен субъектілері, функциялары, принциптері;
- Маркетинг кешенінің негізгі элементтері. Тауарлар үшін «6Р» ұғымы, оның құрылымы.
Назарларыңызға рахмет!