Маркетингтің даму тарихы

    3 фаза. Бұл  жерде бүтіндей маркетингтік  ұйым пайда болып, бір жалпы  басқару таумағында тұтынушыға  қатысты: тауар, тарату, баға, жарнама  бойынша барлық шешімдер бірігіп белсенді сауда жүрді, яғни рынок шарттарының өзгерісі маркетингтік басқару қажеттілігін құрып, оны тжоғары деңгейге қойып, инженерлік басқару және зерттеу мен даму басқаруының тығыз байланысына әкелді.

     4 фаза. Экономикалық  молшылық эрасының өсуі кедергісіздігің соңын анықтайды. Көрсетілген және мүдделі сұраныс арасындағы тепе-теңдікті іздеу бағытындағы эволюцияға маркетинг рөлі төзуі тиіс болып, бұл эволюция өз бейнесін үш жағдайда табады:

а) әлеуметтік жоспарда-маркетинг  ролін түсінудің ұсынылатын мұқтаждыққа тауарларды бейімдеудің орнына тұтынушылық сұранысқа әсер етуге әкелуі. Басқаша айтқанда маркетинг тауарлық емес жарнамалық маркетинг болды.

б) экономикалық жоспарда-тұтынушының  дифференциалдық емес өсуі артықшылығын түсіну. Тұтынудың өзінің оң және теріс жақтары болады. Маркетинг өзінің сандық мақсатына жеткен кезде теріс жақтары әлеуметтік аумақты қабылдайды.

в) саяси экономикалық жоспарда шикізат сататын елдерге  әсерін түсіну. Тұтынудың сандық артуы  маркетингпен ынталандырылып, табиғи ресурстарды ысырап қлданудың артуы болашақта күрт азаюына әкеледі.

      Әлеуметтік-этикалық  маркетинг тұжырымдамасы аумағындағы  кәсіпорынның әрекетінің басты  мавқсаты ұзақ мерзімді жекелей  тұтыну және жалпы қоғаим игілігін  арттыру болады. Қазіргі уақыттағы маркетингтің дамыған мемлекеттердегі бір өзгешелігі-оның жоғары деңгейлі техника және толық қажет ақпаратпен қамтамасыз етілуі.

                            

                                    Маркетингтің даму кезеңдері.

 

Кезеңдері	Жылдар	Бастапқы жағдай	Іскерлік фокусы	Проблема-лар	Стратегиясы	Сипатты белгілері
1.Өндірістік ойлау.	ға-сыр  соңы-ғасыр басы.	Сатушы рыногы:сұраныс ұсыныстан жоғары, шарттарды сатушы анықтайды.	өндіріс мүмкіндіктеріне  негізделіп, жағдайымен өндіріледі.	өндірістік	Бөлу	Ресурстарды тиімді қолдану.
2.Тауарлық ойлау.	ға-сыр  30-шы жыл-дарына дейін.	Өтпелі рынок: ұсыныс сұранысқа жетеді.	өндірілетін өнімге негізделу.	Шығарылған тауар сапасын  жақсарту	Сапаны жетілдіру	Клиенттер ұқтаждығын ескермей тауар сапасын жақсарту
3. Өткізулік ойлау.	ға-сырдың 30-50 жылдар арасы	өтпелі рынок: ұсыныс сұранысқа тең, шарттар бәсе-кемен анықта-лады, монопо-листен сатып алу мәж-бүрі жоқ	Бәсекелестікке алысты  көздеусіз негізделу	Жарыста жеңу, мүмкінше матуды өсіру, шығындарды азайту	өнім сату	Тауарға тұтынуға тәуелсіз өнімді сату мақсатында қатаң бағав  белгілеу.
4. Марке-тингтік ойлау.	ға- сырдың 60-80  жылдары  арасында	сартып алушы рыногы: ұсыныс сұраныстан көп,шарттар клиенпен анықталады	Клиенттерге ұзақ мерзімді негізделу	Кәсіпорынның берік  орнын қамтамасыз ету, тұтынуды қанағаттандыру	маркетинг	Клиентке қажет өнім шығару, проблемаларды шешуде сату, игілік, сапа, сервиспен  қамтамасыз ету.

         Бүгінгі күні дамыған елдерде  маркетинг көптеген тауар және қызметтер өндірушілері үшін бәсекелестік күрес әдісі ғана емес, рыноктың жаңа орындарын іздейтін тәсіл. Қазір тұрғындардың жекелей топтарының әлеуметтік белсендігінің артуы нарықта іскерлік сипатын анықтайды, ал кейбір кездері тауар өндірісі мен қызметтер көрсету фирмаларының жойылуына себеп болады.

          Қазіргі кезеңде маркетингтің  дамуының келесідей неғұрлым  сипатты тенденцияларын бөліп  көрсетуге болады:

• маркетинг ҒТП-тің күшті әсерінде, жекелей айтқанда ақпараттық технология ықпалымен айтарлықтай ақпаратпен қамтамасыз етілуі және осы саланың ерекше орын алуы.
• Маркетинг сипатын анықтайтын маңызды фактор тұрғындардың әлеуметтік белсенділік топтарының өсуі.
• Қазіргі кездегі маркетинг жаңа енгізілім сипатымен анықталып, үнемі жаңартуды мақсат етеді.
• Маркетингтің мәні тек тауармен шектейтін салттық әрекетінің аумағынан айтарлықтай өсіп, адмзат іс-әрекетінің салттық, коммерциялық аумағымен бірге барлық аумақтарына кең таралуы.

 

         Рыноктық қатынастарға өту жағдайларында  біздің республикамыздың экономикалық дамуының проблемаларының ішінде ерекше мағынаға рыноктық жүйеге сай кәсіпкерлік іскерлікті басқару тетігін құру ие болады. Осы аумақта рыноктың қалыптасуы және дамуы  шаттарында экономикалық және әлеуметтік рәсімдер жүйесі ретінде қалыптасқан, мақсаттық іс-әрекеті айтарлықтай күшейген маркетинг мәні арта түседі.

         Соңғы бірнеше ондаған жылдар бойы  рыноктық экономикалы мемлекттер кәсіпорындарындағы маркетингтік іс-әрекет басқару теориясы және тәжірибесіне орасан әсер етуде, яғни өзгермелі сыртқы ортаға тәуелсіз өндірушінің бейімделу қағидасы мен әдістері жайлы ғылыми білімнің ерекшк саласын құрумен қатар оны зерттеу белсендігіне ықпал етті.

          Жалпы мамандар көзқарасында  маркетинг әмбебеп ілім болып  табылса, оның тәжірибелік қолданылуы мемлекет бейнесі мен экономикасы, бәсекелестік жағдайы, салт-дәстүрі, халықтың тұтыну мөлшері және басқа да көптеген факторларына қарай ұлттық ерекшклігі болады. Осыған байшланысты маркетингтің әмбебап болып табылатын негіздерін анықтап, экономикалық жағжайға қатысты бейімдеу мәселелерін шешуге көңіл бөлу қажет. Бұл маркетингтің әмбебап болып табылатын процедурасы мен құралдары, тәжірибелік және теориялық ережелері, әдәістерін әр қилы оқуда сөз тіркестерінің шарттылығымен, берілген экономикалық жағжайда қолдануға бейімделуін анықтау керек. Осы шарттарда бүгінгі күні маркетингтің қалыптасуы және даму ерекшеліктерін республика аумағының экономикалық жағдайында салалық сипатта маңызды мәселе.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         

                           Қолданылған әдебиеттер тізімі:

 

1. «Маркетинг: теориясы мен практикасы.»    Д.Қ. Ілиясов         Алматы 2002

2. «Маркетинг негіздері.»                                  С.Н. Нысанбаев,

                                                                              Г.А. Садыханова    Алматы 2002

3. «Маркетинг»                                                   С.Р. Есімжанова     Алматы  2004