Мағжанның өлеңдері

 

Өлеңде сұлулықтың көркіне  көз тоймай, айналасына таңырқай көз салған ақынның бейнесі бар. Ол айрықша тебіреніс үстінде. Оның көңіліне қуаныш, мактаныш сезімін ұялататын кең даланы гүлге ораған көктемнің арайлы күні, күміс табақтай көкте жүзген сұлу Ай, жібектей есіп, жанды жадыратар Жел, асқар тау, көлде жүзген аққулар, көк аспанда нұрын шашьш тұрған Күн. Ақын осы көріністің тамаша картинасын жасайды. Табиғаттың әр құбылысынан, туған жердің әр тынысынан сұлулықтың тамаша белгілерін көреді. Сонда да болса, дүниедегі ең сұлу жаратылыс Мағжан үшін бұл емес. Сұлудың сұлуы — оның жүрегі қалаған сүйікті адамы.

 

Толып жатыр түрлі  сұлу дүниеде,

Бәрінен де маған, сәулем, сен сұлу!

 

Мағжанның таза махаббат тақырыбына арналған лирикасы — аса  көркем мұра. Табиғатынан жаны сұлу сыршыл ақын адамның ең асыл сезімін жеткізуге келгенде ғажап шеберлік танытады. "Сүй, жан сәулем", "Сен сұлу", "Жұлдызды жүзік, Айды алқа қып берейін", "Шолпы", т.б. өлеңдерінде Мағжан адамға тән осынау ұлы сезімді аса биікке көтере жырлайды. Ақынның лирикалык қаһарманы үнемі ғажайып сезімнің кұшағында жүреді. Шын сүю — Мағжанның ұғымында әрі ләззатты, әрі азапты күй. Қуанышы да мол, азабы да аз болмайтьш сезім. Ақынның сезімі кіршіксіз мөлдір. Сонымен бірге ол махаббатқа шексіз адал. Сүйген жанының бір сәттік қуанышын ол патшаның тағына да, дүниенің малына да айырбастамайды. Сүйген жары үшін не қиындыкқа да төзуге даяр.

 

"Жұлдызды жүзік,  Айды алқа ғып берейін" өлеңі  дәл осындай кіршіксіз махаббаттан  туған шығарма. 

 

Сүйгеніне қол созған ғашық жан:

Кел, жұлдызым, жылжып кана жібектей,

 Жұлдызды жүзік, Айды алқа ғып берейін, —

 

деп, жүрек сырын ақтарады. Оның ғашығы — сөзі сиқыр, шашы толқын, күлкісі күміс табақтай сыңғырлаған  ғажайып сұлу. Ақын осы сұлулыққа  жету жолында бәрін де құрбан етуге  даяр ғашық жанының бар сезімін  тамаша суреттермен, бейнелі кестелермен береді. Лирикалық кейіпкерінің "көз жасынан меруерт тізіп", тіпті аспандағы жұлдызды жүзік, айды алқа етіп ғашығына сыйға тартқызады.

 

Мағжан — қазақ  өлеңінің көркіне көрік қосқан, саздылығы  мен әуезділігін әсемдеген ақын. Жоғарыдағы өлеңдерінің бәрінде де ол қарапайым өмір кұбылыстарын әсем суретке айналдыра жырлайды. "Толқын", "Шолпы", т.б. өлеңдерінде Мағжан өлеңдеріне тән ерекше бір әуезділігі айқын көрінеді. Мысалы: "Шолпы" өлеңіндегі:

 

Сылдыр, сылдыр, сылдыр,

 Қанымды қайнатты кұрғыр.

 Шық-шық жүрекке  тиеді, 

 Күлпәра талқан  боп сыңғыр, — 

 

деген жолдардағы қазақ  қызының шашына таққан шолпысының сыңғыры  әркімнің құлағына қазір де жетіп  тұрғандай әсер береді.

 

Ал "Толқын" атты өлеңінде ақын өмір философиясы туралы толғанады.

Толқыннан толкын туады,

 Толқынды толқын  қуады, 

 Толқынмен толқын  жарысад, — 

 

деп, ақын айтқандай, өмірдің  өзі бірін-бірі қуған, жарысқан осындай  толқындардан тұрмақ. Өмір ағысы осындай.

 

Мөлдіретіп көз жасын,

Жасымен жуьш жартасын,

Сүйіп сылқ-сылқ күледі.

 Жылағаны — күлгені, 

 Күлгені оның —  өлгені,

 Жылай, күле өледі. 

Сылдыр, сылдыр, сылдырлап,

 Бірінің сырын бірі ұрлап, 

Толқынды толқын қуады.

 Жарына бал береді,

Береді де өледі,

 Өледі толқын тынады.