Лингвистикалық криминалистика пәні бойынша семинар сабақтарына арналған тапсырмалар мен әдістемелік нұсқаулар

апта

Семинар сабақтарының тақырыптары

тапсырмалары

әдістемелік нұсқаулар

І

1. Сот сараптамасы туралы мәліметтер. Лингвистикалық сараптаманың заң саласында қолданылу, қалыптасу жайлары (СС).
2. Пәннің тарихи тұрғыдан қалыптасуы.

1. Сот сараптамасының негізгі  қызметі қалай танылады?

2. Сот-лингвистикалық  сараптаманың басқа сараптамалардан  қандай айырмашылығы бар?

3.  «Сарапшы  зерттеуінің актісі», «Лингвистикалық  қорытынды», «Филологиялық зерттеу», «Маман қорытындысы» және «Сарапшы  қорытындысы» деген құжаттардың  құрастырылу жағдайларын түсіндіріңіз.

1.Текстологиялық  атрибуция деп нені түсінесіз?

2. Текстологиялық  атрибуцияның сот ісіндегі орны  қалай анықталады?

Голев Н.Д., Матвеева О.Н. Значение лингвистической экспертизы для юриспруденции и лингвистики. – В кн. Цена слова: Из практики лингвистических экспертиз текстов СМИ в судебных процессах по защите чести, достоинства и деловой репутации / Под. ред. проф. М.В.Горбаневского –3-е изд., испр. и доп. – М.: Галерия, 2002.  – 424с.

25. Голев  Н.Д. От редактора: Юрислингвистика:  на стыке языка и права // Юрислингвистика-1: Перспективы: Межвузовский  сборник научных трудов. – С. 4-11.

2

Сот-лингвистикалық сараптаманың нысаны, пәні, мақсаты мен міндеттері. Пәнаралық  және шектес ғылым салаларымен байланысы

1. Филологиялық білімге негізделген сот сараптамасының түрлерін атаңыз.Олардың барлығына ортақ, сондай-ақ әрқайсысына тән ерекшеліктер туралы баяндаңыз.

2.Сот сараптамасының филолог-мамандар жүргізетін сараптама түрінің атауына байланысты термин туралы өз пікіріңізді білдіріңіз. Сот-лингвистикалық сараптамамен шектес пәндердің зерттеу нысаны, мақсаты мен міндеттері т.б. ерекшеліктері.

 Мансурова В.Д. Инстанция истины: о соотношении норм языка и права в общественной коммуникации // Юрислингвистика-1: Перспективы: Межвузовский сборник научных трудов. с. 94-106. Цена слова: Из практики лингвистических экспертиз текстов СМИ в судебных экспертизах и информационных спорах: Сборник материалов научно­практического семинара. Часть 2. ­М., 2002.

Памятка по вопросам назначения судебной лингвистической экспертизы. ­М.,2004.

3

Филологиялық арнаулы білімнің сот сараптамасының әр түрлі тегінде  – автортану, фоноскопиялық сараптамада  идентификациялық, диагностикалық міндеттердің шешімінде қолданылуы

1. Филологиялық білімге негізделген сараптаманың түрлері

2. Филологиялық білімге негізделген сараптама түрлерінің пәні, нысаны, мақсаты, міндеті т.б.  ерекшеліктері. 3. Сот сараптамасының жүргізілу сипатына қарай түрлері 4. Сот сараптамасы түрлерінің сипаттамасы.

1.Ли, В.С.и др. Лингвистическое исследование  конфликтного текста в юридической  практике / Р.Д.Қарымсақова, Р.Б.Тапалова. – Алматы: Қазақ университеті, 2008.

2.Политкорректность в СМИ Казахстана: поиск гармонии. ­Алматы: "Әділ  сөз",  2007.

3.Стандартная методика исследования  объектов, содержащих признаки оскорбления чести, достоинства и деловой репутации личности. Пособие для экспертов. ­Алматы:  изд. ЦСЭ МЮ РК, 2002.

4.Понятия чести, достоинства  и деловой репутации: Спорные  тесты СМИ и проблемы их  анализа и оценки юристами  и лингвистами. Изд. 2­е, перераб.  и доп. ­М., 2004.

4

Лингвистикалық криминалистика пәнінің  ғылыми-концептуалдық және терминологиялық  аппараты.

Тілдік деректер және оның түрлері: мазмұн өресі мен жеткізу өресі.

1. «Сот-лингвистикалық сараптама» пәнінің негізгі терминологиялық аппаратына сөздік құрастырыңыз.

2. Ақпарат / тілдік мәліметтер  түрлерін атаңыз. 3. Деректік мәліметтер дегеніміз не? 4. Нұқсан келтіретін мәліметтер және оларға лингвистикалық талдау жүргізіңіз.

Рождественский Ю. В. Словарь терминов. Мораль. Нравственность. Этика. – М., 2002.

60. Сборник  научных трудов. Разновидности городской  устной речи. – М., 1988. // Под редакцией  Д.Н.Шмелева и Е.А.Земской и  др.

5

Сараптама – мамандардаң қатысуымен жүргізілген зерттеу. Сот-лингвистикалық сараптаманың өзектілігі

1. 1. Қосымшада берілген сот-лингвистикалық сараптама қорытындысымен танысыңыз.
2. Сарапшы қорытындысының стандарт үлгісін құрастырыңыз.
3. Сарапшы қорытындысында қолданылатын клишелерді анықтаңыз.

1. Бычкова С.Ф.  Организация назначения и производства судебной экспертизы: Учебное пособие. – Алматы: «Жеті жарғы», 1999. – 272с.

6

Баспасөз материалдары мен қызметі  негізінде туындаған лингвистикалық сараптамалар

1. Мәтіннің  сот-лингвистикалық сараптама нысаны  ретінде қарастырылу себептері  неде? 

2. Мәтін интерпретациясында қандай  мәселелер қарастырылады? 3. Жеке тұлғаның ар-намысы, абыройы және іскерлік беделіне нұқсан келтіретін тілдік мәліметтер бойынша лингвистикалық талдау жасаңыз.

Павиленис Р.И. Понимание языковых и неязыковых текстов: интенциональность, интенсиональность, индексальность // Язык и логическая теория. – М.,1987. – с.37-40.

7

Жазбаша мәтіннің сот-лингвистикалық сараптамада қарастырылу  жайлары; Лингвистикалық сараптама қорытындысының құрылымы. Сараптама қорытындысының бағалануы

1. Жазбаша мәтіннің сот-лингвистикалық сараптама нысаны ретінде қарастырылу себептері неде?

2. Авторлық сәйкестік дегенді қалай түсінесіз?

3. Мәтін  мен авторды «біртұтас кешен»  ретінде қай кезде танимыз?

1.Ревазян Г.В. Криминалистическая экспертиза как обьект лингвистического анализа // Филологический поиск. Вып.2. – Волгоград, 1996. – С. 124-127.

2. Рождественский Ю. В. Словарь терминов. Мораль. Нравственность. Этика. – М., 2002.

8

Ауызша  мәтін сот-лингвистикалық сараптаманың зерттеу аспектісінде; Сот-лингвистикалық сараптама пәнінің негізгі ұғымдық және терминологиялық аппараты: жеке тұлға, заңды тұлға, ар-намыс, абырой т.с.с. Мәлімет (ақпарат) ұғымының репрезентациясы

1. Ауызша мәтіннің сот-лингвистикалық сараптама нысаны ретінде қарастырылу себептері неде?
2. Паралингвистикалық компоненттердің ауызша мәтін сараптамасындағы орны қалай анықталады?
3. Ауызша мәтін интерпретациясындағы лингвистикалық әдістерді атаңыз.
4. Ауызша мәтін түрлері және олардың құрылымы мен мазмұнына байланысты туындайтын лингвистикалық мәселелерді анықтаңыз.

1.Сперанская А.Н. Оскорбление  словом в обыденном и правовом сознании носителей русского языка // Юрислингвистика-1: Перспективы: Межвузовский сборник научных трудов. – С.86-94. 

9

БАҚ бойынша конфликтогенді мәтіндерді талдау әдістемелері

1. 1. БАҚ қызметі барысында тілдік қайшылықтардың тууына себепкер болуы мүмкін деректерге бақылау жасаңыз, өз ойыңызды дәйектеңіз.

2. БАҚ жарияланымынан деректі  ақпаратты, субьективті бағаны, пайымдау мен тұжырымды т.б. анықтап, оларға тән сипаттарды көрсетіңіз.

1.Сперанская А.Н. Оскорбление  словом в обыденном и правовом сознании носителей русского языка // Юрислингвистика-1: Перспективы: Межвузовский сборник научных трудов. – С.86-94. 

10

Баспасөз материалдарында  инвективті лексиканың туу механизмдері мен көріністеріне талдау

1. «Тілдің әрекет құралы» ретіндегі  сипатын қалай түсінесіз?

2. Лингвистикалық экология терминінің мәнісі неде?

3. Жарнама  тілінің, БАҚ жарияланымдарының  коммуникативтік-прагматикалық ерекшеліктері  қалай танылады?

1.Чернышова Т.В. Узуально-стилевой комплекс как механизм порождения инвективного высказывания в сфере газетной публицистики // Юрислингвистик а-1: Перспективы: Межвузовский сборник научных трудов. – с.138-144.

11

Конфликтогенді мәтіндердің лингвистикалық сараптамасы және  тіл семантикасы мен прагматикасы, мәтін лингвистикасы пәндерінің орны

1. Жарияланым материалы негізінде тілдік бірліктердің прагматикалық сипатына талдау жасаңыз.

2. Субьективті  бағаның білдірілуіндегі мәтін  тұтастығының орнына байлынысты  мысалдарға нақты жарияланымдарды  қарастырып, теріс субьективтік  бағаның берілу жолдарын анықтаңыз. 

1.Сусов И.С. К предмету прагмалингвистики // В Кн.:Содержательные аспекты предложения и текста. – Калинин,1983. c.3-5. 

12

Субъект – сот-лингвистикалық сараптамадаға басты нысан. Лингвистикалық сараптама барысында субъективтік бағаның анықталуы, прецедентті  мәтіндер

1. Тұлғаның әлеуметтік портретіне болжам жасауда тілдік элементтер қай тұрғыдан қарастырылады?
2. Эксплицитті және имплицитті тілдік құрылымдар дегеніміз не?
3. Қазақ тіліндегі кейбір тілдік бірліктерге семантикалық талдау жасай отырып, олардың инвективті я бейинвективті сипатын анықтап, екі топқа жіктеп көріңіз.

Ратинов А.Р. Когда не стесняются в  выражениях // Понятие чести и  достоинства, оскорбления и ненормативности  в текстах права и СМИ. М., 1997.

13

Ұлттық, нәсілдік немесе діни араздық мәселелері бойынша БАҚ  жарияланымдары мониторингінің әдістемесі. Лингвист-сарапшылар қорытындыларының талдамалары.

1. БАҚ және ұлттық, нәсілдік немесе діни тақырыптар. 2. Ұлттық, нәсілдік немесе діни тақырыптар бойынша жарияланымдардың лингвистикалыұ талдауы. 3. Ұлттық, нәсілдік немесе діни араздыққа түрткі болатын тілдік деректер.

1. Потапова Р.К. Субьектно-ориентированное восприятие иноязычной речи. // Вопросы языкознания, №2, 2005. – с. 46-65.

2. Рамишвили Г.С., Чикоидзе Г.Б. Криминалистическое исследование фонограмм речи и идентификация личности говорящего. Тбилиси, 1991.

14

Филологиялық білімнің дыбысжазбалық  сараптамадағы орны. Тұлғаның әлеуметтік және психолингвистикалық келбетінің дыбысжазбасы бойынша анықталу мәселелері

1. Дыбысжазба сараптамасы қандай жағдайларда тағайындалады?
2. Дыбысжазба сараптамасын жүргізудің қандай ерекшеліктері бар?
3. Мәтін мен автор сәйкестігіндегі әлеуметтік және психолингвистикалық ерекшеліктер қалай анықталады?
4. Гендерлік лексика ұғымын қалай түсінесіз?

1.Виноградов В.В. Проблема авторства и теория стилей. – М., 1969.

2. Ермоленко Г.В. Анонимные произведения и их авторы. Минск: Изд-во «Университетское», 1988. – 118с.

3. Ефременко Э.Л. Раскрытие авторства на основе идейного содержания произведения // Вопросы текстологии. – М.: Изд-во АН СССР, 1960. – Вып.2. – С. 79-87.

15

Анонимді шығармалар авторлығын анықтаудағы семантикалық, дәстүрлі формалдық және ықтималдық-статистикалық  әдістер туралы.

Автортанымдық сараптама. С. Әбдірахмановтың «Тынық Дон» романын  кім жазған ?» мақаласы. Автортаным мәселесінде квантитативті талдау әдісін қолдану

1. Автортанымдық сараптама қандай жағдайларда тағайындалады?
2. Плагиат, имитция терминдерін қалай түсіндіресіз?
3. Еркін және тәжірибелік нұсқалар дегеніміз не?

1. Абдрахманов С. «Тынық Дон» романын кім жазған? // Егемен Қазақстан.  - 17.03.2006 ж.

2. Берков П.Н. Об установлении  авторства анонимных и псевдонимных  произведвений ХҮІІІв. // Русская  литература, 1958. №2 стр.185.