Шпаргалка по "Истории Беларуси"

1.Сіт ў ВКЛ напяр закл Любл уніі.

Гіс збл ВКЛ і Польск кар бярэ свой пач  з 1385 г., калі яны аб'ядн на асн асаб уніі. Але дзяржавы захоўвалі сваю паліт і культ асобнасць. Неаднар аднаўленне гэтых уній (у 1401, 1413, 1447, 1501, 1503, 1566 гг.) сведчыць аб тым, што яны былі нетрывалыя. знешнепалітычныя прычыны войны з Маскоўскай дзяржавай,з крымскімі татарамі, Няўдачы ў

Лів вайне  і,,страта Полацка. супярэчнасці ў пануючым саслоўі ВКЛ, супярэчнасці паміж магнатэрыяй (багатай шляхтай) і шляхтай сярэдняй ды дробнай, Унут крызіс у ВКЛ найбольш абв ў 60-я гады XVI ст. Супрацьс магн і шляхты стала адкрытым. Асаб яскрава яно выяв ў часе сойма, які адбыўся ўвосень 1562 г. пад Віцебскам. Яго ўдз звярт да Жыгімонта Аўгуста з прашэннем "учыніць супольны сойм з палякамі, кабразам караля выбіралі, мелі агульную абарону, супольна соймікавалі і права аднолькавае ўжывалі". Каб неяк кансалід гр, збіць прапольскія настроі шляхты, магнацкая апазіцыя на чале з Радзівілам пайшла на мадэрнізацыю ўнутр палітыкі.пав пастановы 1563 г. правасл і катал шл цалкам ураўн ў правах, а паводле судовай рэформы 1564 г. уводзіліся мясц суды, дзе гал ролю адыгр шляхта. Гэтыя захады вялікакняжацкага ўрада магчыма б і мелі поспех, калі б не драматычнае знешнепалітычнае становішча краіны, моц якой падтачыла Лівонская вайна. Літвінскія палітыкі хацелі абмежавацца ваенна-палітычным саюзам, які б захаваў незалежнасць і самастойнасць ВКЛ. Паводле іх плана, кожная з дзяржаў павінна была захаваць свой сойм. Некаторыя з магнатаў хоць і згаджаліся на агульны для абедзвюх дзяржаў сойм, але хацелі, каб ён збіраўся чаргова: адзін раз на тэрыторыі ВКЛ, другі раз — на тэрыторыі Польшчы. Кароль і гаспадар злучанай дзяржавы павінен абірацца і абвяшчацца той і другой дзяржавамі асобна. Пасады ў кожнай дзяржаве займаюцца толькі "тубыльцамі", г.зн. яе ўраджэнцамі.

Прадстаўнікі Польшчы  не згаджаліся з такой пастаноўкай  пытання аб уніі. Яны стаялі за першынство Польшчы і за скасаванне незалежнасці ВКЛ. На іх погляд, сойм у абедзвюх дзяржавах  павінен быць адзін і збірацца павінен выключна на тэрыторыі Польшчы. Палякі атрымліваюць права займаць  пасады ў далучанай дзяржаве.

2.Пачатак Лівонскай вайны.

У 1558 г. Рус дзярж распач барацьбу за тэрыт Лівонскай канфедэр-саюз пяці княстаў, ств у XIII ст. ням крыжакамі на ўзбяр Балт мора на зав тэрыт племяні ліваў — у меж суч Латвіі і Эстоніі, якія намін ліч пад уладай Папы Рым і герм імп) і выхад да Бал мора, Але на яе шляху ў Еўропу стаялі ВКЛ, Польшча і Лівонія. У хуткім часе маскоўскае войска авал Нарвай, Дэрптам (Тарту), наб да Рэвеля (Таліна). Магістр Лів орд Кетлер папрасіў дап ў еўр дзяр. Уступіцца пагадзі толькі ВКЛ. Паспях войска цара Івана вымусіла Лівонскі ордэн у 1559 г. перайсці пад прат ВКЛ і Польшчы. Ордэн распаўся, у 1561 г. у Вільні было падп пагад, па якім магістр Кетлер аб'яўляўся свецкім князем у Курляндыі і губернатарам у астатняй ч Лівоніі, якая станавілася правінцыяй пад сум ул ВКЛ і Польшчы. польскі кароль і вялікі літоўскі князь Жыгімонт Аўгуст патрабуе ад Івана IV вывесці адтуль свае войскі. Цар адмовіўся Тады Вялікае княства ўступае ў вайну і пасылае на абарону Лівоніі сваё войска. У адказ на гэта Іван Грозны накіраваў свае асноўныя сілы да паўночна-ўсходніх межаў княства. Баяв дзеянні перам на тэрыт БеЛ. 1562 г.царскія палкі спуст Мсціслаўшчыну, ваколіцы Шклова, Оршы, Віцебска, Дуброўны і Копысі. Амаль уся паўночная Беларусь была акупавана. Пасля захопу Полацка маскоўскае войска стала пагражаць Вільні. Шлях на сталіцу ВКЛ быў адкрыты. У Маскве пачаліся перагаворы. Іван IV патрабаваў перадаць Расіі Лівонію і Полацк. Урад ВКЛ не згадзіўся, і ў 1564 г. ваенныя дзеянні аднавіліся. Яны ішлі з пераменным поспехам.

3.Любл ўнія і яе грам-паліт вынікі

1 ліпеня 1569 г. быў падп акт уніі. Сенат і паслы ВКЛ былі прыв да прысягі на верн ёй. Сутнасць закл саюза была у тым, што "кар Польскае і ВКЛ ўяўляюць сабою ўжо адно непадз, а таксама не асобную, але агул рэспубліку, якая злучылася і з'ядналася ў адзін народ з 2 дзяржаў і народаў". Новая дзяржава атр назву РП, што ў перакл з лаціны значыць рэспубліка. Унія была заключана на умовах:

1.Злуч дзярж маюць аднаго гаепадара—караля, які носіць тытул "кароль польскі і вялікі князь літоўскі, рускі, прускі, мазавецкі, жамойцкі, кіеўскі, валынскі, падляшскі і ліфляндскі".Яго пасада была не спадч,а выбарнай. Абір яго народы абедзвюх дзяржаў разам, для гэтай мэты збіраецца сойм у Варшаве. Каранацыя караля адбыв ў Кракаве. Літва не мае права абраць для сябе асобнага вялікага князя.2.Для вырашэння найважнейшых дзяржаўных спраў збір агульны сойм РП.Ён склад з дэпутатаў, абраных на павятовых сойміках. Пасядж сойма праход на польскай зямлі. Склік асоб соймаў для ВКЛ і для Кароны не прадугл.3.Усе нязгодныя з умовамі уніі ранейш пастановы ВКЛ касуюцца.4.Падданыя абедзв дзяр маюць права купляць і вал нерухомай маёмасцю і ў Літве, і ў Польшчы. Кароль можа жалаваць сталовыя маёнткі на тэрыторыі ВКЛ дваранам як літоўскага (з княства), так і польскага паходжання.

5.Валынь, Падолія  і Падляшша аддзяляюцца ад  ВКЛ і далуч да Польшчы. Лівонія  аб'яўл сумес валод княства  і кароны.6.Граш знакі абедзвюх дзяржаў агульн. Мяжы паміж імі няма. Тавары перавозяцца вольна, без уеякіх гандл мытняў і падатк.7.Дзяржавы прав агул знеш паліт.

4.Зак Лівон вайны,яе вынікі.

У той драматычнай для  Вялікага Княства сітуацыі яно вымушанае  было пайсці на дзяржаўную вунію з Польшчай. Каранав, новы вялікі князь і кароль Стэфан Баторый, які быў не толькі выдатным палкаводцам, але і тонкім дыплам, прысягнуў, што заўсёды будзе асабіста ўзначальваць войска і верне заваяваныя маскоўскімі царамі землі. У 1579 г. Баторый з 40-тысячнай арміяй рушыў на Полацак. Пасля трох тыдняў неверагодна цяжкай аблогі ў жніўні горад быў вызвалены. Услед за гэтым войскі вялікага князя і караля авалодалі ўсімі пабудаванымі ворагам фартэцамі, якія цар Іван лічыў непрыступнымі. За час вайны Полацак і ваколіцы так абязлюдзелі, што на адбудову гарадскіх умацаванняў бралі сялян з-пад Магілева.

Далейшыя наступальныя дзеянні  Стэфана Баторыя былі спыненыя пад  Псковам. Не здолеўшы ўзяць яго, кароль пайшоў на перамовы з Масквой. У 1582 г. бакі падпісалі мір, паводле якога мяжа Вялікага Княства і Масковіі практычна не мянялася. Лівонская вайна мела для ВКЛ надзвычай цяжкія вынікі. Па-першае, яна сталася прычынай вымушанай вуніі з Польскім Каралеўствам, што несла небяспеку страты суверэнітэту. Па-другое, з гэтай вайны пачаўся доўгі перыяд ваеннага ліхалецця, калі вынішчаўся беларускі этнас, падрывалася палітычная і эканамічная стабільнасць дзяржавы.

5.Статут  ВКЛ 1588 г. і яго значэн.

Статут 1588 г.перав I і II Статутаў.Новая кадыф нарадз ў вострай дыпламат барац з больш моцным зах сусед. У 1584 г. Статут быў гатовы, але паколькі ён ігнараваў акт Люблінскай уніі, Польшча не згаджалася зацвердзіць яго на агульным сойме Рэчы Паспалітай.

Скарыст барацьбу за прастол у РП паміж Жыгімонтам Вазай і Максіміліянам і першымі давед пра перамогу прыхільнікаў Жыгімонта, прадстаўнікі ВКЛ прапанавалі яму падтрымку, калі ён зацвер Статут. Той згадзіўся. 28 студзеня 1588 г. сваёй граматай ён зацвердзіў Статут без згоды супольнага сойма, як таго вымаг унія. Летам гэтага ж года падканцлер Сапега выдаў у Вільні гэты заканадаўчы звод уласным коштам і разаслаў у мясцовыя суды ўсіх ваяводстваў дзяржавы. З'яўляючыся адным з першых прававых кодэксаў у Еўропе, ён быў настолькі дасканалым, што больш за двух з паловай стагоддзя вызначаў усе бакі жыцця ВКЛ і захоўваў сілу закону нават у XIX ст. — дзейнічаў пасля далучэння Беларусі да Расіі ў Віцебскай і Магілёўскай губернях да 1831 г., а ў Мінскай, Віленскай і Гродзенскай да 1840 г. Хоць Статут не касаваў пастаноў Люблінскага сойма адкрыта, ён быў складзены так, быццам актаў 1569 г. не існавала. Нездарма ў Польшчы шмат якія павятовыя соймікі запатрабавалі скасаваць гэты кодэкс, як накіраваны супраць уніі.

6.Інтэрв РП у Маск дзяржаву. Войны за Смаленск.Сігізмунд ІІІ Ваза (1587–1632),выбраў новую тактыку ўпл на Маск дз. У гэты час у Расіі пачын смутны час, які быў выклік рэзкім абвастр сацыяльных супярэч і пагарш эканам становішча ў выніку войн і апрычніны. Станов ўскл дынаст крызісам, які быў звязаны са смерцю апошняга прадстаўніка Рурыкавічаў Фёдара Іаанавіча і ўступл на трон Барыса Гадунова (1598–1605).Сігізмунд ІІІ Ваза імкнуўся падтр сваіх стаўлен на рускі прастол, якія выдавалі сябе за Дзмітрыя (?) – забітага сына Івана IV. Ілжэдзмітрыю І пры падтр польскай, літоўскай, беларускай і ўкраінскай шляхты ўдалося заняць Маскву. Ён быў прызнаны маскоўскім баярствам, вянчаўся на царства 21 ліпеня 1605 г., аднак у выніку народнага паўст быў забіты. Яго паслядоўнік, Ілдэдзмітрый ІІ не змог увайсці ў расійс сталіцу. План Сігізмунда ІІІ Вазы меў характра прыв ініцыятывы і не атрымаў шырокай падтр шляхты.пачалася інтэрвенцыя РП у Мас дзяржаву (1609–1618).уваход у Маскву войска РП выклікаў шырокае незадав рас грам. У 1611 г. было арган 1 нар апалч на чале з П.Ляпуновым, а ў 1612 –2 пад кір К.Мініна і Дз.Пажарскага. Пасля працяглай асады Масквы войска РП пакінулі горад. Новыя спробы Уладзіслава заняць расійскую сталіцу скончыліся безвынікова. У 1634 г. быў заключаны Палянаўскі мір, які азначаў канчат адказ Уладзіслава ад тытула маск цара. У ліст1512 году войска князя I. Рапніна-Абаленскага і Канюшага I. А. Чалядніна рушыла ў бок Смаленска. У сьнежні 1512 году на Смал былі накір галоўныя сілы з Масквы на чале з Васілём III. Пасьля 16 г аблогі маскоўскае войска вярнулася дадому. У чэрвені 1513 году быў распачаты 2 паход на Смаленск. Да восені пад горадам была сканцэнтравана 80-тысячная маскоўская армія з вял кольк гармат і 2-ма тыс пішчалялямі. Каля 24 тысяч маскоўскіх ратнікаў ваявалі на Полаччыне, 8 тысяч чалавек — пад Віцебскам, а 14-тысячная групоўка аблаж Воршу. Жыхары Смаленска зноў адбілі напад маскоўскіх войск, і Васіль III у лістападзе 1513 адвёў свае палкі назад. У канцы траўня 1514 году, пасьля зімовай перадышкі, пачаўся 3-і паход на Смаленск, у якім удзельнічала каля 80 тысяч чалавек. 31 ліпеня пасьля няспыннага абстрэлу з 300-сот гармат Смаленск капітуляваў.

7.Ход Казацка-сялянскай вайны 1648—1651 гг.

1648 год перал у развіцці сац-паліт барац. Штуршком паслужыла паўст на Украіне, якое выбухнула ў пач вясны 1648 г. нездаволенасць радавога казацтва, сял і гарад Укр паліт польскай Кароны, якая падтрым свавольства і гвалт магнат і шляхты, катал кліра, пасл асн прыч. паўстання, што узнач Багдан Хмяльніцкі. Украіна была вызв з-пад панав Залатой Арды Альгердам і Вітаўтам, дал да ВКЛ. Люб унія 1569 г. і ўтв РП змянілі лёс Украіны: мясц шляхта аддзял ад ВКЛ і перайшлі ў польск частку новай дзяр т. зв. Карону. Кір колы ВКЛ дэманстр абурэнне, але не вельмі пакрыўдзіліся, бо цяжка было бараніць новадал землі перад эксп Масквы, Крымск ханства, Турцыі.. Б. Хмяльніцкі здолеў аб'ядн значн сілы паўстанцаў, якія ў бітвах пад Жоўтымі Водамі і Корсунем (май 1648 г.) нанес параж польскім войскам. Летам 1648 г. справа дайшла да ствар на поўді Бел ачагоў паўстан руху ў басейнах Прыпяці, Бярэзіны і ў Падняп. Пасля некал перамог укр перавагу атрым палякі. Хмяльніцкі шукаў дапамогі ў татараў, малдаван. Калі ж і гэта не дапамагло, ён перадаў уладу над Украінай рускаму цару. Акру Хмяльн ўлічв  наяўнасць супярэчн у грамад ВКЛ. антыпрыгонніцкія настроі бел сялян былі добра вядомы на Укр ад тых жа ўцекачоў у Запар Сеч, казакоў «русінаў і літвінаў» па паходж. Канц ВКЛ Я. Радз усклаў на сябе абавязкі польнага гетмана і абвясціў паспалітае рушэнне. Аднак ахопленая панікай шляхта палічыла за лепшае схавацца за моцнымі ўмац Пінска і Слуцка. У выніку паспалітае рушэнне так і не змагло сабрацца. Да восені значная частка Беларусі была ахоп баявымі дзеяннямі. Адной мэты Б. Хмяльн дамог. Шыр размах барацьбы на Бел прыкр флангі ўкр каз войска, якое ў верасні 1648 г. у бітвах пад Піляўцамі атрым новую перамогу над арміяй Кароны. Казац паўст спрыяла ўнутрыпаліт абстан ў РП. У краіне разгар барац магх груп у сув з выб нов караля замест памёрш Уладзіслава IV

8.Вынікі антыфеад барацьбы (1648—1651).

 У жніўні 1649 г. у г. Збораве паміж казацкай арміяй пад каманд Б. Хмяльніцкага і войскам Р П было падп перамір'е, умовы якога ў большай ступені задав толькі ўкраінскую шляхту, правасл іерархію і багатых казакоў. Умовы перамір'я прадугледжвалі вярт ва Украіну ўсіх казацкіх атрадаў з тэрыторыі Беларусі, таксама як і забарону дзейнасці эмісараў Б. Хмяльніцкага. Адносна спакойная другая палова 1649 г. і ўвесь 1650 год былі па сутнасці перыядам падр абод бакоў на працягу вайны. Радзівіл разбіў казацкія атрады на поўначы Украіны і летам 1651 г. захапіў яе сталіцу Кіеў. Хмяльніцкі у трохдзённай крывавай бітве (28—30 чэрвеня) пацярпеў паражэнне ад польскіх войск пад Берастэчкам. 18 вер 1651 г. казацкае кіраўніцтва было вымушана падпісаць Белацаркоўскі мірны дагавор, значна горшы для яго, чым папярэдні. Тэрыторыя аўтаномнай Украіны была зменшана толькі да памераў Кіеўскага ваяводства.

Вынікі гэтай вайны  для Беларусі былі вельмі смутныя. Загінула шмат людзей, вынішчана тэрыторыя  цэлых паветаў і старостваў. Міжканфес супярэч абваст да смяротнай варожасці. Грамадства панесла велізарныя страты.  

9Бел на 1-м этапе вайны Маск дзяр з РП(1654—1660).

Б.Хмяльніцкі бесперап вёў  перам з сумежнмі дзярж. Яго саюзн  быў крымскі хан Дэвлет Гірэй. Гетман спрабаваў уцягнуць у вайну  з РП Турцыю, Швецыю, Малдавію, але  ў іх былі свае планы. Паступова знешнепал  арыентацыя казацк кір скіроўв ў  бок Масквы. Гэта падштур маск ўлады  да падрых вайны з РП. Пытанне аб вайне было вырашана ужо ў лютым-сакавіку 1653 г.  1 кастрычніка 1653 г. у Маскве рашэн Земскага сабора былі абвешч вайна РП і прыняцце "гетмана Богд Хмельн и все войско Запорожск с городами их и с землями под государскую высокую руку". У планах рускага каманд, задумах Б. Хмяльніцкага, а таксама з боку польска-літоўскага камандавання Бел лічылася важным тэатрам ваенных дзеянняў. У раёне Оршы спешна фарміраваўся больш як 20 тыс. корпус наёмнікаў і каля 10 тыс. апалчэння мясцовай шляхты. Я. Радзівіл прыняў булаву віл ваяводы, а польным гетманам быў прызн В. Гансеўскі.У ліпені 1654 г. руская армія ўступ на тэрыт Бел, заняла ўсё Полацкае ваяв і Віцебскі павет. Падрыхт аблога Смаленска. На паўн напр армія Б. Шарамецева заняла 1 ліпеня Невель, 17 Полацк, затым Дзісну. У сяр ліпеня рускія войскі авалодалі Друяй і Усвятамі. Адначас быў аблож Віцебск. Каля 3 месяцаў цягн абл гор. Яго гарнізон скл нек тыс салдат і знач кольк шл, якая загадзя схав за гарадс сценамі.  26 жніўня пасля доўгіх пераг, якія вялі рускія ваяводы з жыхарамі і гарнізонам акружанага Магілёва, горад капітуляваў. Армія Шарамецева авалодала Глыбокім і Віцебскам. У канцы вясны 1655 г. пачал новае наступл рус войск. Бітвы ў раёне Барысава, Слуцка, Свіслачы, Ашмян прынеслі перамогу рускай арміі. Армія пад каманд ваяводы Я. Чаркаскага і казацкія "загоны" 3 ліпеня авалодалі Менскам, а войска А. Трубяцкога ўзяло Клецк, Слонім. У канцы ліпеня на тэрыторыі Ашмянскага павета сустр асноўныя сілы рускай і польскалітоўскай армій. 26 ліпеня адбылася рашаючая бітва, у выніку якой войска Я. Радзівіла было рассеяна. Дарога на Вільню сталіцу ВКЛ была адкрыта. 31 ліпеня была ўзята Вільня, а ў жніўні Гродна і Коўна.Да восені ўся тэрыт Бел была занята рускім войскам і казацкімі атрадамі, якія авал Давыд-Гарадком і Столінам. Толькі Слуцк, Пінск, Стары Быхаў і Бярэсце, дзякуючы моцным гарнізонам, знаходз пад кантролем польска-літоўскіх сіл. 12 жніўня 1655 г. пач перамовы ў Вільні. рускі бок прапанаваў мір і саюз з РП супраць Швецыі ўзамен за анексію .Гэтыя прапановы былі адх літ дэлегацыяй. Таму 29 жніўня перамовы закончыліся падпісаннем толькі часовага перамір'я, што давала магч Расіі ўступіць у вайну са Швецыяй.У маі 1657 г. пачалася амаль трохгадовая руска-шведская вайна.

10 Бел на 2-м этапе вайны Маск дзяр з РП (1660—1667).

Вяс 1660 г. паміж Шв і РП закл мір пагадн. Гэта дазв польска-літ боку сабраць сілы для наступ ў Бел. У студз да Вільні былі перак з Прусіі і Ліфляндыі войскі пад началам гетмана Л. Сапегі і С. Чарнецкага. Рус войскі пад камандав Хаванскага і Шарамецева не змаглі стрым націску польск арміі і адступ ў напр Пол.25 чэрвеня 1660        г. з дапамогай казакоў рус армія штурмам авал Пінскам. Аднак гэта была амаль апошняя перам рускіх у вайне.Др палова 1660 г. была адзначана канчатк перах ваен ініцыят ў рукі польска-літоўскага камандав.. У хуткім часе ўся Правабярэжная Украіна (акрамя Кіева) знаходз пад кантролем Польшчы.На Бел войскамі РП былі ўзяты Крычаў і Мсціслаў. У 1661 г. войскі Сапегі і Чарнецкага вызв Себяж, Дзісну, іншыя крэпасці, а ў ліст Вільню.

Наступл польска-літоўскага войска аказала ўплыў на настрой часткі шляхты і гарадс насельніцтва, якія раней прысягнулі рускаму цару. Пашыраліся партыз дзеянні, у лютым 1661     г. паўсталі жыхары Магілёва пад кіраўніцтвам бурмістра Левановіча. Яны перабілі амаль увесь сямітыс рускі гарнізон, а брамы горада адч шляхецкай кавалерыі. Кароль і вялікі князь ўзнаг паўстанцаў, а гораду надаў прывілеі,роўныя прывілеям Вільні.У 1664 г. пачаліся мірныя перамовы, якія цягн амаль 4 месяцы. У 1665 г. у в. Андросава паміж Расіяй і РП закл пагадн тэрмінам на 13,5 года.Да 1680 г. абодва бакі пав былі ўзгадн умовы "вечнага міру".Бел раз з Правабяр Укр заст ў межах РП. Смаленск і смаленск зямля адышлі да Расіі.

11 Стан фальваркава-панш  гасп і запрыг бел сял

Даніна бел нар гэтай вайне была жудаснай. 3 1650 па 1667 гг. колькасць нас скарац больш як удвая — з 2,9 да 1,4 млн. чалавек. Больш людзей гінула не ў бітвах, а з голаду і эпідэмій. Бел ваявод абязл таксама з-за перасяленняў, вывазу сялян і рамеснікаў у Расію. У 1656 г. у Менску налічвалася толькі 156 чалавек, сам ён ляжаў у руінах. Соймавымі паст 60-х гадоў XVII ст. 20 бел гарадоў, у тым ліку найб буйныя, былі вызв на 4 гады ад усіх дзярж павін. пач эпід сыпнога тыфу, якая лютавала з 1653 па 1658 гг. адбыв асв пустэч. Значная час сялян брала пуст зямлю дадаткова да свайго асн надзела. У адн перыяд дзярж ўлада ўводзіла розныя льготы для сялян, якія бралі для апр дадатковы надзел. Такая палітыка станоўча ўпл на стан сял гасп і садз экан ўздыму краіны ў цэлым. Адрадж гарадоў тармаз наяўнасцю ў іх зямельнай уласн феадалаў, асабліва ўлад — юрыдык. Яны выкарыст цяжкае становішча гарадоў для захопу новых гарадс зямель і распаўс сваёй улады на іх насельн. Гэта суправаджалася павеліч феадальных павіннасцей.

23.Брэсцкі  сабор 1596 г.

9 кастр 1596 г. у царк са Мікалая ўрач абвеш Брэсцкая унія. царква стала называцца ўніяцкай, або грэк-катал. Правасл сабор унію не прыняў. Жыгімонт III Ваза сваім універсалам (актам) ад15снежня 1596 г.зацв акт уніі і закл беларусаў і ўкраінцаў прызнаць уніяцкіх епіскапаў. унія была праведзена на аснове ўзаем уступак: прызнав вярш папы рымскага, у царк догматах - зыходж Святога Духа не толькі ад Бога-Айца, але і ад Бога Сына (катал догмат). У той жа час захав ўсе правасл абрады, богаслуж і казанні на царкоўна-славян Захав і права шлюбу для белага духавенс, як і ў Правасл царкве.У 1620 г. была адн Правасл царква на чале з мітрап з рэзід у Кіеве. Яму былі падпарадк і правасл ў Бел. У 1632 г. кароль Ул Ваза афіц прызнаў Правасл царкву, а сейм у 1633 г. зацвердзіў гэтае прызнанне.

Да к XVIII ст. 75 % жыхароў Бел было ўніятамі (у сельскай мясцовасці - 80 працэнтаў). Тады ж прав скл 6,5 працэнта нас. амаль усё беларускае насельніцтва аніякаму рэлігійнаму прыгнёту

12.Сац-эк  стан сел гасп Бел ў 2-й  п XVII ст.

1667     гг. і прын вял спусташ і людскія страты. Дзеянні казацкіх «загонаў», выступ гарадж, а потым тэрор 1648— 1653 гг.. Цяжкасці, выкліканыя падзеямі 40-х гадоў XVII ст., былі толькі пач тых незліч бед і нястач, якія давял пераж беларус народу ў сув з распачатай у 1654 г. вайной паміж Рэччу Паспалітай і Расіяй, а потым і Швецыяй (1655—1660 гг.). На прац 10 г на тэр Бел прах асн баяв дзеян.

Працэс аднаўл сел гасп Бел ішоў пав. Пасля зак ваен дз феадалам прыходз рабіць выбар: ці аднаўляць  разбураныя фальв і захоўваць  паншчыну, ці раздаць зямлю сялянам  і абмежав грашовым і натур чыншам. У карал эканоміях быў абраны другі шлях. Вызваленыя ад паншчыны сяляне змаглі адрадзіць сельскую гаспадарку.

13Сац-экан  стан сел гасп бел ў 1-й  палове XVIII ст.

Да 40-х гадоў XVIII ст. пустэчы  ў гэтых валоданнях скараціліся напалову. Абапір на ўзмацн вёску, карал казна ў сяр стагоддзя зноў пачала паш фальвар-паншч гаспадарку. У 2 пал XVIII ст. землеўлад шукалі шляхі пав даход маёнткаў. Для гэтага некат магн пачалі выдаваць падраб інструкцыі сваім эканомам. Пач працэс рацыян памешч гаспад. У многіх маёнтках Беларусі яшчэ да сярэдзіны XVII ст. былі заснаваны дробныя прамысловыя прадпрыемствы феадалаў. У пе-рыяд войнаў і разрухі частка з іх зачынілася. Пачынаючы з 30-х гадоў XVIII ст. іх колькасць зноў пачала хутка павялічвацца.

19.Канфес  сіт ў ВКЛ у п п XVI ст.

Пралікі,пры расп уніяцтва пол архіепіскам Ясафатам Кунцэвічам, і актывізацыя правасл апазіцыі прывялі да выступ на ўсх Бел. У  сваёй зацятасці ўладыка полацкі  пераступ небяспеч мяжу, за якой пачыналася жорсткасць: зачын правасл цэрквы, праслед праціўн уніі. 3 асудж  метадаў Кунцэвіча выступіў у 1621 г. канцлер Леў Сапега. Распал антыун настрояў у епархн спрыяла дзейнасць вядомага пісьменніка палеміста і ўплывовага царкоўнага дзеяча Мялеція Сматрыц, які ў 1620 г. быў прызн патр на полацкую епіскапскую кафедру, ужо занятую ў 1618 г. Кунцэвічам. Атрым двоеўладдзе. Сматрыцкі абаснав ў Вільні, абвясціў аб адлучэнні Ясафата ад царквы і разасл па епархіі грам,у якіх дыскрэдытаваў свайго канкурэнта.У 1619 г. архіепіскап уніят, заруч граматай Жыгімонта III на падпарад сабе ўсіх правасл цэркваў Полацкай епархіі, накір ў Магілёў з цвёрдым намерам увесці там унію. Дав аб набліжэнні Кунцэвіча, магіл зачынілі гарадс браму і, засеўшы на вале,навялі на "душахвата" гарматы, паграж яму смерцю, калі ён задумае пранікн у іх горад.Кунцэвіч паскардзіўся на жыхароў Магіл ў Варшаву.Карал суд прыгав 20 гараджан да смяротнай кары. У 1621—1623 гг. адбыліся антыун выступ ў развярэдж Сматрыцкім Віцебску Повад арышт па загаду Кунцэвіча правасл папа Іллі, які ранкам 12 лістапада 1623 г. прав за горадам тайнае багаслуж. У 7 гадзін раніцы ў Віцебску 3 усіх канцоў горада і з навакольных вёсак натоўпы людзей запоўн вуліцы горада. Каля тысячы чалавек з крыкамі "Смерць драпежніку душахвату" рынуліся да рэзідэнцыі Кунцэвіча.

120 чал былі прыгав да  пакар смерцю (100 з іх прыгав  завочна, бо збеглі, іх лёс нам  невядомы), астат да іншых мераў  пакар. Маём пакар была канфіск.  Горад быў пазбаўл магдэб права  і ўсіх прывіл, але праз некалькі  гадоў яны былі вернуты Віцебску  за перам над маскавітамі.

30.Крызіс пал сіст РП у 2-й п XVII -XVIII стс

Прэц зрыву працы сойма адным дэп быў ств ў 1652 и, калі пасол ад ВКЛ Сіцінскі, вык волю Радзівілаў, выказаў свой пратэст супр перавыш двухтыд тэрміну пасяджэння. Сойм прызнаў яго «вета» правам і спыніў сваю працу. 3 гэтага моманту і да 1764 г. былі сарваны 42 соймы з 55. Вык магн «ліберум вета» вяло да факт парал дзярж кір, магч зрыву любога памкнення да змен і рэф.

3 канца XVI ст. пачынаецца  ўзмацненне магнацтва. Гэта было  звязана з развіццём буйных  латыфундый, якія сталі пераважаць  у аграрнай структуры Беларусі  з XVII ст. Яны ахопонвалі шэраг  вёсак і фальваркаў, а таксама  прыватныя гарады і мястэчкі, былі вялікімі комплексамі і  зваліся «дзяржавамі».Між тым  у асяроддзі літвінскай шляхты  і буйнейшых магнатаў —Радзівілаў,  Пацаў, Агінскіх — расла незадаволенасць  усеўладствам і злоўжываннямі  Сапегаў. У 1696 г. супраць іх  пачалася адкрытая барацьба большай  часткі літвінскай шляхты. Ёй  удалося дамагчыся на канфедэрацыйным  сойме 1696 г. канчатковага ўраўнавання  сваіх правоў з польскай шляхтай  адносна узмацнення кантролю  над дзейнасцю службовых асоб. У 1697 г. каралеўскую і княжацкую пасаду заняў ФрыдрыхАўгуст II (1697—1733). Ён імкнуўся прымірыць варожыя бакі. Каранацыйны сойм 1697 г. пацвердзіў ураўнаванне правоў літвінскай і польскай шляхты. канфлікт паміж Сапегамі і большай часткай шляхты ВКЛ, на чале якой стаялі Грыгорый Агінскі і Вішнявецкія, набыў характар грамадзянскай вайны. Такім чынам, да пачатку XVIII ст. ВКЛ, як і Рэч Паспалітая ў цэлым, прыйшло слабым эканамічна, з унутранымі супярэчнасцямі, крайне дэцэнтралізаваным.

31 Бел у гады Паўн вайны (1700—1721).

Скарыст ўнутр аслаб Швецыі, Расія, Саксонія і Данія ўтварылі кааліцыю пад назвай "Паўн саюз". У жад вярнуць Лівонію, страч РП пав Аліўскага міру 1660 г. на карысць Швецыі, Аўгуст II у 1700 г. у саюзе з Даніяй і Расіяй выступіў супраць Швецыі. Расія ў Паўн вайне імкн зав землі, якія былі захоп Швецыяй у пач XVII ст. і зач ёй выхад у Балт мора.Шведская армія, на чале стаяў Карл XII, у 1700—1701 гг. прым капіт Данію, пад Нарвай атрым перам над рас арміяй, пад Рыгай разбіла сакс войска Аўгуста II і ў пач 1702 г. уступіла на тэрыторыю ВКЛ. У 1702—1703 гг. паміж ім і Расіяй было падпісана тры міждзярж пагад аб сумес дзеяннях супраць Швецыі. Расія імкн выкар антышв настроі шляхты, каб уцяг РП ў вайну, затрымаць шведскія войскі на яе тэрыторыі. У 1704 г. шляхта на чале з Сапегамі, пры падтрымцы шведскіх штыкоў абрала новым манархам ваяводу Ляшчынскага. Яна вырашыл зноў заключыць саюз з Расіяй і аб'явіць вайну Швецыі. У РП утв двоеўл: адны падтрымлівалі Фрыдрыха-Аўгуста II, другія -Станіслава Ляшчынскага. Бел уступіла амаль 60-тысячнае расійскае войска пад камандав Рапніна, усе выдаткі па ўтрыманні яго неслі мясцовыя жыхары. Да лета 1705 г. расійскае войска было сканцэнтравана каля Полацка. У пачатку чэрвеня 60-тысячная армія пад камандаваннем Агільві размясцілася ў Гародні, дзе трапіла ў акружэнне і ледзь не была знішчана шведамі. Амаль увесь 1706 г. на Беларусі гасп шведы і саюзныя ім магнаты РП. Цяпер ужо яны мэтанакіравана спусташалі гарады і маёнткі прыхільнікаў караля Аўгуста II і Пятра I. Былі спалены Мір, Карэлічы, Нясвіж, Ляхавічы, разрабаваны Гародня, Наваградак, Клецк, Пінск. Восенню 1706 г. Карл XII уварваўся ў Саксонію і пасля шэрагу перамог прымусіў Аўгуста II падпісаць Альтранштадскі  мір, якім той адмаўляўся ад кароны РП і разрываў саюз Саксоніі з Расіяй. Варшаўскі сойм 1710 г. зноў зацвердзіў Фрыдрыха-Аўгуста II каралём Рэчы Паспалітай. Тады ж быў канчаткова ратыфікаваны мірны дагавор 1686 г. з Расіяй.