Компьютердің ішкі құрылғылары

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

 

Медициналық биофизика және информатика кафедрасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырыбы: «Компьютердің ішкі құрылғылары»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Орындаған: Санай А. Төленбекұлы Ж.

                                       Тексерген: Никамбаева Н.Н.

 

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2013

 

Процессор (өңдеуші) — барлық есептеулерді, көптеген математикалық және логикалық операцияларды орындайтын негізгі микросхема. Бұл компьютедің «миы», ол компьютер жадысында орналасқан мәліметтерді өңдейді.

Процессор - арнайы технологиямен өсіріген кремний кристаллы, оның көптеген элементтері – транзисторлары бар.

Кез келген процессорлық кристаллда бар:

• Процессордың өзі – миллиондаған логикалық элементтер – транзисторлардан тұратын негізгі есептеу құрылғысы.
• Сопроцессор – «жүзбе нүктемен» (немесе үтірмен) орындалатын операцияларға арналған арнайы блок. Аса күрделі және дәл есептеулерді орындауға, сонымен қатар бірқатар графикалық программалармен жұмыс ісеуге арналған.
• 1-ші деңгейлі Кэш-жады
• 2-ші деңгейлі Кэш-жады

 

Процессордың  өнімділігін анықтайтын негізгі  параметрлер:

• Процессор разрядтылығы, бір ретте  (бір тактіде) өзінің регисторларында мәліметтердің қанша битін қабылдай алатынын және өңдей алатынын көрсетеді. Intel Pentium процессорлары 32-разрядты болып табылады.
• Жұмыс тактілі жиілігі процессорда операциялар қандай жылдамдықпен орындалатынын анықтайды. Мегагерцпен өлшенеді.
• Кэш-жады көлемі. Кэш-жады — бұл процессордың ішінде орналасқан  «аса жылдам» жады, ол жылдамдығы төмендеу жедел жадыға  процессордың қатынау санын азайтуға мүмкіндік береді. Қазіргі процессорлардың кэш-жадысының көлемі бірнеше ондаған Кбайт.

 

Бұған қоса процессорлар келесімен сипатталады:

• Буынымен. Дербес компьютерде орналасқан процессор оның типін анықтайды. Intel фирмасының процессорларының көпжылғы тарихында 8 буын ауысты: 8088, 286, 386, 486, Pentium, Pentium II, Pentium III, Pentium IV. Жаңа дербес компьютерлердің процессорларының модельдері Intel Pentium III және Intel Pentium IV. Intel фирмасының процессорларымен қатар AMD фирмасының Athlon процессорлары да кең қолданылады.
• Жүйелік шина жиілігімен. Бұл параметр аналық тақшамен байланысты. Шина деп бір құрылғыдан екінші құрылғыға мәліметтер өткізетін аппараттық магистральды айтады. Шина жиілігі неғұрлым жоғары болған сайын – процессорға уақыт бірлігінде түсетін мәліметтер соғұрлым көп болады. Жүйелік шина жиілігі процессордың жиілігімен «көбейту коээфициенті» арқылы тікелей байланысқан. Процессорлық жиілік – бұл жүйелік шина жиілігінің процессорға салынған бір шамаға көбейтіндісі. Мысалы, 500 Мгц процессор жиілігі – бұл 100 Мгц жүйелік шина жиілігінің 5 коэффициентіне көбейтіндісі.
• Форм-фактормен. Процессорлар орындалу типі, сыртқы көрінісі және аналық тақшаға қосылу тәсілі бойынша келесі түрлерге бөлінеді:
• 1-ші типті процессорлар «барлығы бір жерде» (разъем типі «сокет») – процессорлардың барлық элементтері кремнийдің бір кристаллында орналасқан;
• 2-ші типті процессорлар – 2-ші деңгейлі кэш-жады процессордан сыртқары орналасады (разъем типі «слот»).

Әдетте «слот» форматында әрбір жаңа буынның сыналатын  модельдері шығарылады, кейін өндірушілер  тұтас және арзан «сокет» форматына өтеді.

 

Аналық  тақша

Бұл құрылғыға  компьютердің барлық ішкі және перифериялық құрылғылары қосылады. Ол жеке құрылғыларды қосуға арналған бірнеше разъемдардан және шинадан (олардың барлығын байланыстыратын ақпараттық магистраль), сонымен қатар микросхемалар, чипсеттердің базалық жиынтығынан (олардың көмегімен аналық тақша жүйелік блок ішінде болып жатқанның барлығын бақылайды) тұрады.

Компьютерге түрлі  құрылғылар қосу үшін кеңею разъемдары немесе слоттар (жүйелік блок ішінде орналасады) және порттар деп аталатын арнайы разъемдар (жүйелік блоктың артқы қабырғасында орналасады) қолданылады. Ақырғыларға тышқан, принтер, сонымен қатар модем және басқа да сыртқы құрылғылар қосылады. Порттар тізбекті (сатылы) және параллельды болып бөлінеді.

 

Жедел жады

Компьютер қосылып  тұрғанда мәліметтерді уақытша сақтауға арналған. Бұл жады тікелей процессормен жұмыс істейді, оған мәліметтер жібереді және өңдеу нәтижелерін алады. Жедел жадыда әрі мәліметтер, әрі компьютер дәл осы уақытта жұмыс істейтін программалар сақталады. Көлемі жағынан аздау болғанмен (ондаған мегабайт), әрекет ету жылдамдығы жоғары. Жедел жадыға қатынау уақыты 10 наносекунд шамасында. Әдетте жедел жады микросхемалар жиынтығы түрінде орындалады. Компьютер өшірілгенде жедел жадыда орналасқан барлық ақпарат жоғалады.

 

Ұзақ  уақытты  (сыртқы) жады

Мәліметтер мен  программалардың ұлкен көлемдерін ұзақ уақытқа сақтауға арналған құрылғы. Оның әрекет ету жылдамдығы аз, бірақ көлемі өте үлкен (мыңдаған мегабайт), онда сақталатын ақпарат компьютерді өшіргенде жоғалмайды. Ұзақ уақытты жады дискілерде магнитті немесе оптикалық жазбасы бар электромеханикалық құрылғыларда жүзеге асырылады. Дисководтар және сәйкесінше иілгіш магнитті дискілерде (дискеттер), қатты магнитті дискілерде (винчестерлер), ауыстырмалы ақпаратты тасымалдағыштар және компакт-дискілерге арналған дисководтар (CD-ROM) болады.

Қатты диск — жұмыс істегенде үнемі қолданылатын программалар мен мәліметтерді сақтауға арналған негізгі ұзақ уақытты сақтау құрылғысы. Металлдық немесе керамикалық пластинадан орындалға диск үлкен жылдамдықпен айналады. Ақпаратты жазу және оқуды магнитті ине орындайды. Қатты дискілердің негізгі параметрлеріне көлем және өнімділік (қатынаудың орташа уақыты) жатады. Қазіргі кезде Осындай дискілердің көлемі ондаған гигабайт (мыңдаған мегабайт), ал қатынаудың орташа уақыты 10 мкс-тан аз.

Иілгіш  дискілер дисководтары иілгіш магнит дискілерді (дискеттерді) қолданады, олар программалар мен мәліметтердің үлкен емес көлемдерін бір машинадан екінші машинаға тасымалдауға және оларды сақтауға арналған. Компьютерлердің көбі 3-дюймдік (89 мм) дисководтар мен 1,44 Мбайт көлемді дискеттер қолданады. Иілгіш дискілер аса сенімді емес болып есептеледі, сондықтан оларды ақпаратты сақтаудың негізгі және жалғыз құрылғысы ретінде қолдануға болмайды.

Компакт-дискілер дисководы CD-ROM — компакт-диск негізіндегі тұрақты есте сақтау құрылғысы. Жазбаны оқу оптикалық тәсілмен жүзеге асырылады. Стандартты компакт-дискінің көлемі 650 мегабайт.

Бейнекарта (Видеокарта; video card) —кез келген композит сигнал көзінен алынатын бейне мәліметтерді дисплей экранына шығаруға мүмкіндік беретін, компьютерлік графикамен және бейне мәліметтермен жұмыс істеуге арналған құрылғы.

қоректендіру  блогы — бұл компьютердің ішкі құрылғыларын керекті мөлшерде электр көзімен қамтамасыз етіп отырады

кулер — бұл процессордың бетінде орналасады ол процессорды қатты ысып кетпеу ден сақтап салқындатып отырады.