Автор работы: Пользователь скрыл имя, 04 Декабря 2013 в 17:21, творческая работа
Еўфрасіння Полацкая нарадзілася ў Полацку каля 1101 году. Паходзіла з роду полацкіх, князёў з дынастыі Рурыкавічаў па мужчынскай лініі і з дынастыі Рагвалода па жаночай лініі: была нашчадкам вялікага князя кіеўскага Ўладзімiра Святаслававіча, хрысьціцеля Русі, і полацкай князёўны Рагнеды ад іх старэйшага сына Ізяслава, якому прыходзілася прапраўнучкай. Дзедам Прадславы быў славуты полацкі (а некалі і кіеўскі) князь Усяслаў Чарадзей, а бацькам — яго малодшы сын Святаслаў
Еўфрасіння Полацкая
Еўфрасіння Полацкая (свецкае імя Прадслава) — полацкая князёўна, беларуская святая (каля 1110, Полацак — 23 або 25 траўня 1167, Ерусалім).
Еўфрасіння Полацкая нарадзілася ў Полацку каля 1101 году. Паходзіла з роду полацкіх, князёў з дынастыі Рурыкавічаў па мужчынскай лініі і з дынастыі Рагвалода па жаночай лініі: была нашчадкам вялікага князя кіеўскага Ўладзімiра Святаслававіча, хрысьціцеля Русі, і полацкай князёўны Рагнеды ад іх старэйшага сына Ізяслава, якому прыходзілася прапраўнучкай. Дзедам Прадславы быў славуты полацкі (а некалі і кіеўскі) князь Усяслаў Чарадзей, а бацькам — яго малодшы сын Святаслаў. Маці- Сафія, была дачкой кіеўскага князя Ўладзімiра Манамаха.
Блізкімі сваякамі Прадславы былі візантыйскія імпэратары, князі кіеўскія, тураўскія, смаленскія, растова-суздальскія, уладзіміра-валынскія, каралі Вугоршчыны.
Звестак пра жыццё Эўфрасінні Полацкай мала. Адзінай гістарычнай крыніцай, у якой распавядаецца пра жыццё полацкай князёўны, зяўляецца «Жыціе святой і найпадобнейшай Еўфрасiнні», створанае ў канцы 12 ст.
Еўфрасіння Полацкая - першая беларуская і, па некаторых дадзеных, ўсходнеславянская асветніца. Полацкая княгіня стала першай жанчынай на Русі, якая была кананізавана ў святыя.
Прадславе свяціла бліскучае свецкае будучае, маленькая князёўна вырашыла пражыць сваё жыццё інакш, чым гэта было прынята. Па дасягненні паўналецця - а па тых часах гэта было 12 гадоў - Прадслава цвёрда вырашыла сысці ў манастыр і, нягледзячы на маленні маці і пагрозы бацькі, так і зрабіла. У манастыры настаяцельніцай была яе цётка, яна і прыняла юную манашку.
Праз некаторы час з блаславення полацкага біскупа Іллі (пасля 1116) манашка, цяпер ужо Еўфрасіння, пасялілася ў келлі Полацкага Сафійскага сабора.
Там у храмавым скрыпторыі яна перапісвала і, магчыма, перакладала кнігі. Верагодна, каля 1124 Еўфрасіння атрымала ад біскупа Іллі ўчастак пад Полацкам (Сяльцо) для будаўніцтва ўласнага манастыра. Тут і быў заснаваны жаночы манастыр святога Спаса (цяпер Полацкі Спаса-Еўфрасіннеўскі манастыр). У ім да 1128 атрымала пострыг малодшая сястра Еўфрасінні, Гредслава (у манастве - Еўдакія), а ў 1128 годзе ў манашкі пайшла і стрыечная сястра асветніцы Звеніслава Барысаўна (Еўпраксія).
На месцы драўлянай царквы прыкладна у 1132 годзе архітэктарам Ян па просьбе Еўфрасінні паставіў мураваны храм. Верагодна, ён жа пабудаваў і царква святой Багародзіцы пры мужчынскім манастыры, які таксама заснавала Ефрасіння. Спецыяльна для гэтай царквы Еўфрасіння вырашыла набыць вобраз Адзігітрыі Эфескай. Для гэтага яна адправіла ў Канстанцінопаль ў 1158 годзе Міхаіл - па-відаць, настаяцеля манастыра. З прывезеных святынь па замове Еўфрасінні Полацкай майстар Лазар Богша зрабіў крыж, які стаў творам старабеларускай эмального мастацтва.
Манастыры, заснаваныя Еўфрасінняй Полацкай, сталі цэнтрамі адукацыі ў Полацкім княстве. Пры іх працавалі школы (выкладалі чытанне, пісьмо, нотную грамату, магчыма, грэцкую мову), бібліятэкі, скрыпторыі, верагодна, іканапісныя і ювелірныя майстэрні, багадзельня і інш Тут была створана царкоўная служба Еўфрасінні Полацкай, намаляваны яе вобраз. Да 1187 было напісана «Жыціе Еўфрасінні Полацкай».
Сама Еўфрасіння стварала і, магчыма, запісвала малітвы і дыдактычныя пропаведзі. Сярод суайчыннікаў прападобная была вядомая як справядлівы суддзя, дарадчыца і міратворац.
У сталым узросце Еўфрасіння ад
Пахаваная вялікая беларуская а
Мясцовае царкоўнае ўслаўленне Еўфрасінні Полацкай пачалося, верагодна, яшчэ пры біскупе Дыянісіі ў канцы XII стагоддзя, без афіцыйнай кананізацыі. Шырока вядомай у Маскоўскай Русі Еўфрасіння Полацкая стала ў XVI стагоддзі, калі мітрапаліт Макарый уключыў яе «Жыціе ...» у «Мінеі-Чэцці» (помнік старажытнарускай літаратуры). У спісах XVI-XVIII стагоддзяў захаваліся царкоўныя спевы пра Еўфрасінню Полацкую. Адна Сціхіра вядомая ў рукапісы канца XII стагоддзя - гэта ўнікальны помнік музычнай культуры ранняга сярэднявечча на Беларусi.
«Жыціе Еўфрасінні Полацкай» - адно з найбольш ранніх твораў гістарычнай прозы і адзіны крыніца біяграфічных дадзеных пра Еўфрасінню Полацкую. Складзена і запісана яно было, верагодна, манахам з манастыра св. багародзіцы. Аўтар ухваляў настойлівую і самаахвярную жанчыну, яе імкненне да ведаў і духоўнаму ўдасканаленню. Ён перадае ў строгай храналагічнай паслядоўнасці рэальныя гістарычныя факты, распавядае пра Полацку, яго культурнага жыцця, паказвае побыт княжацкай сям'і.
У 1984 годзе Еўфрасіння Полацкая была прылічана да Сабора Беларускіх Святых. Яе імя носяць царквы ў г. Саўт-Рывер (ЗША) і Таронта (Канада). Штогод у Полацку ў пачатку ліпеня адзначаецца дзень нараджэння святой. Арганізуецца служба, вынас Еўфрасіннеўскага крыжа. На гэтым мерапрыемстве заўсёды прысутнічае мітрапаліт Мінскі і Слуцкі, Патрыяршы экзарх усяе Беларусі.
Помнік Еўфрасінні Полацкай