Паскаль алфавиті

Паскаль алфавиті  

 

Паскальдың, басқа да тілдер сияқты осы тілде қолданылатын әріптерден (символдардан) тұратын өз алфавиті бар. Паскаль алфавиті құрамына:

1) латынның a –дан z-ке дейінгі әріптері(бас әріптері де);

2) а-дан я-ға дейінгі орыс әріптері(бас әріптері де);         

3) 0-ден 9-ға дейінгі цифрлар;

4)      арнайы символдар: +, -, /, *, ; , : , =, <, > және басқалар енеді.

Паскальда тұрақтылардың (константа) үш түрі бар: сандық (немесе жай ғана-сандар), символдық және логикалық.. Символдық және логикалық тұрақтылармен жұмысты кейінірек қарастырамыз.

Сандар Паскальда әдеттегідей ондық санау жүйесінде жазыла-ды. Мұнда да Бейсиктегі сияқты, ондық үтір орнына нүкте қолдан-ылады. Дәрежелі сандар экспонентті түрде жазылады, мыс:   

6,25·10^-23 саны 6.25Е-23 түрінде. Сандар Паскальда  да, Бейсикте-де бүтін және нақты (бөлшек бөлікті) түрде болатынын ескертеміз.

Айнымалылар латын әріптері мен цифрлардың кезкелген тір-кесі түрінде белгіленеді, бірақ бірінші символы әріп болады. Мыс: a, b1, summa, alfa21 және т.б . Паскальда айнымалының нақты типі болуы керек. Ондай тип төртеу: бүтін, нақты, символдық және логикалық.. Айнымалы типі программа мәтінінің басында арнайы сипатталады(§2-ні қараңыз).

Тұрақтылар мен айнымалыларды  қоса алғанда мәліметтер деп атау қабылданған.

Паскальда мәліметтерді ұйымдастырудың жалпы схемасы 1-кестеде келтірілген:                                                                                                                      

1-кесте

тұрақты типі	мәндер аралығы	мысал
бүтін	-32768 – 32767	5      -256
нақты	2.9·10-39 – 1.7·1038	12.5    6.03Е-23
символдық	апострофқа алынып жазыл-ған 256 символға дейін	‘мен Паскаль тілін  үйренемін’
логикалық	екі мәнге ие	false, true
айнымалы типі	мәндер аралығы	сипатталуы
бүтін	-32768 – 32767	integer
нақты	2.9·10-39 – 1.7·1038	real
символдық	бір символ	char
логикалық	екі мәнге ие	boolean

 

 

Ескерту. Паскальдың қарастырылып отырған Турбо-Паскаль 7.0 версиясында тұрақтылар мен айнымалылардың қосымша типтері бар(олардың кейбіреуі 2-кестеде келтірілген). Олар жеке жағдайда есептеуді үлкен дәлдікпен жүргізуге мүмкіндік береді. Мыс: double арқылы нақты 15-16 мәнді цифр(real –дағы 11-12 цифр орнына) алуға болады. Алайда алғашқы кезде оларды өте қажет болмаса, пайдалана бермеген жөн ( ол программа жұмысын баяулатады, жадыдан артық орын алады т.с.с). 

Турбо-Паскальдағы айнымалылардың қосымша типтері    2-кесте

айнымалы типі	мәндер аралығы	сипатталуы
ұзын бүтін	-2147483648  -  2147483647	longint
нақты екі есе дәлдікпен	5·10-324  -  1.7·10308	Double
Символдық	255 символға дейін	String

 

 

Паскальда, Бейсиктегі сияқты өрнектердің үш типі бар: сандық(ол өзінше бүтін, нақты болып бөлінеді), логикалық (§3-ті қараңыз) және символдық (мұны тарау соңында қарастырамыз).

Сандық(не математикалық) өрнектерді жазу тура Бейсиктегідей. Мыс, мына бөлшек:

  былай жазылады:(alfa*alfa+beta)/(a*x*x+b*x+c).

Оның Бейсиктен бір  айырмашылығы – дәрежелеу амалының жоқтығы.

Паскальда математикалық  функцияларды жазудың Бейсиктен  біршама өзгерісі бар. Ол 3-кестеде  келтірілген.

Паскальдың математикалық  функциялары                 3-кесте

математика- лық жазбасы	Паскаль тіліндегі  жазылуы	Ескерту
sinx	sin(x)	аргумент радианмен
cosx	cos(x)	аргумент радианмен
arctgx	arctan(x)	тангенсі х-ке тең бұрыш
lnx	ln(x)	натурал логарифм
ех	exp(x)	lnx-ке кері функция
|х|	abs(x)	х-санының абсолют шамасы
	sqrt(x)	х санының квадрат түбірі
х2	sqr(x)	х санының квадраты

 

 

Кезкелген дәрежеге шығару үшін экспонента мен натурал логарифмді қолданады. Себебі  a^b= e^ln =e^b·ln(a)  тең. Сонда

Паскаль тілінде  a^b былай жазылады: exp(b*ln(a)).