Компьютердің құрылғылары. Пернелердің атқаратын қызметтері

     Компьютердің құрылғылары. Пернелердің атқаратын қызметтері.  

Компьютер дегеніміз бір ғана аспап емес, ол бірнеше өзара байланысқан құрылғылардан тұрады. Бұл құрылғылардың ең маңыздысы, яғни негізгі құрылғылары: монитор, жүйелік блок, пернетақта. Өйткені олар болмаса компьютеріміз жұмыс жасамайды.Қосымша құ рылғыларға мыналар жатады: енгізу құрылғылары: тышқан, джойстик, өлшеу құралдары, сканер, сандық фотокамера, микрофон, т. б.Шығару құрылғылары: принтер, графиксалу шы, колонкалар, модем, т. б.Әрбір сыртқы құрылғы компьютердің жүйелік блоктар ына арнайы блоктар, порттар арқылы жалғанады.Бұл құрылғылардың барлығы сыртқы құр ылғылар деп аталады. Өйткені олардың барлығы жүйелік блокқа жалғанып тұрады. Ал жүйелік блоктың ішінде орналасқан құрылғылар ішкі деп аталатынын біз білеміз.Компьютердің сыртқы құрылғыларының бірі – монитор немесе дисплей. Бұл негізгі құрылғылардың бірі, сонымен қатар шығару құрылғысына жатады.

     Жүйелік блок-мұнда компьютердің негізгі құрылғылары орналасқан. Компьютерді қо сып өшіру батырмасы, дискжетек, компакт-дискіні оқитын CD-ROM орналастырылған  Жүйелік блоктың ішінде аналық плата, процессор, CD-ROM, бейнетақташа, дыбыс тақта шасы мен т.б. бар.

Жүйелік блок мыналардан түрады:  
- микропроцессор;  
- оперативті есте сақтаушы қүрылғы немесе жедел жады;  
- тұрақты есте сақтаушы қүрылғы;  
- қоректену блогы мен мәлімет енгізу-шығару порттары.  
Ал, сыртқы қүрылғылар былайша бөлінеді:  
- информация енгізу қүрылғылары;  
- информация шығару құрылғылары;  
- информация жинақтауыштар.  
ДЭЕМ-нің құрамында ең аз дегшде жүйелік блок, бір-бірден еягізу, шығару үрылғылары және ең аз дегенде бір информация жинақтауыш құрылғы кіреді. ДЭЕМ-де шешілетін мә селеге байланысты пайдаланушы адам оның минималды конфигурациясына қосымша ше ткері құрылғыларды қосу арқылы кеңейтуіне болады. Информация мен басқарукомандаларын енгізетін негізгі  
құрылғыларға пернетақта (клавиатура), "тышқан" тәрізді  
тетік және сканер (із кескіш) жатады. Осындай функцияларды  
бұлардан өзге жарық қаламұштары, жарық сезгіш планшеттер,  
джойстиктер (ұршық тәріздес тетік) және басқа да мәселелерді  
шешуге қолданылатын қүралдар орындайды. Мысалы,  
осылардың кейбіреуін жобалау жұмыстарын автоматтандыруда  
қолдануға болады. 
    Процессор - компьютердің ең басты бөлігі.Ол компьютердің «миы». Ол бүкіл компью тердің жұмысын басқарады және бағдарламадағы барлық командаларды орындайды. Іс жүзінде компьютердің орындайтын жұмысының бәрін оның бас микросхемасына – мик ропроцессор атқарады. Қазіргі кезде ең көп тараған «пентиум» процессор. Сондықтан ко мпьютер де пентиум деп аталады.Процесор жадпен жұмыс істейді.Жад микросхемасына н процессор өзіне қажетті ақпаратты алады. 
    Жедел жад - бұл компьютердің ішкі жады.Жедел жад немесе оперативті жадтайтын құ рылғы (ОЖҚ) – ол қажет ақпараттарды өзіне жылдам жазуға және одан оқуға мүмкін дік береді.Бірақ онда ақпараттар уақытша сақталады, яғни компьютерді өшіргенше.Егер ком пьютерді өшірсе онда жедел жадтағы барлық ақпарат өшеді. Компьютердің ішкі жадысы ның екі түрі бар:тұрақты жадтайтын құрылғы ТЖҚ (ОЗУ) – ақпартты уақытша сақтайтын жад. Енгізу құрылғылары: пернетақта, маус,джойстик,өлшеу аспаптары, сканер. Шығару құрылғысы – принтер, диспей, графопроектор. 
    Дисплей – компьютердің экранына ақпаратты шығаратын құрылғы. Дисплей: электро ндық – сәулелі түтікшеден (ЭСТ) (электронная лучевая труба ЭЛТ), қоректендіру блогы нан және сәулелі басқарушы электрондық блоктан тұрады. Монитор түрлі түсті монохро мдық болады. 
    Монитор - ақпаратты компьютер экранына шығару құрылғысы. Мониторды екі белгісі бойынша жіктеуге болады. 
    Пернетақта – компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез-келген ақпаратты беруге мүмкіндік жасайды. Қ азіргі компьютерлердің 102-104 перне болады.

    Пернетақтаның негізгі блоктары:

   Функционалдық пернелер (F1-F12) – күрделі операцияларды орындауға арналған, си мволдық пернелердің үстіндегі жолда орналасқан. Олар латынның F(F1,F2…..F12) әрпім ен белгіленген. Функционалдық пернелер компьютердің күрделі операцияларын тез оры ндау үшін қолданылады. Әр түрлі жағдайларда олар әр түрлі міндеттер атұарады.

   Цифрлық пернелер –цифрлық ақпаратты енгізуге және меңзерді басқаруға арналған. Цифрлық пернелер немесе қосымша пернетақта, олар 10 пернеден тұрады. Пернетақтада оң жақта орналасқан. Бұлардың көмегімен цифрлық ақпараттарды компьютерге енгізуге, сондай-ақ меңзердің экранда қозғалуын басқаруға болады. «NumLock» пернесі пернетақ таның оң жақ қосымша бөлігінің жұмыс режімін ауыстырып қосады.

   Символдық пернелер-алфавиттi   цифрлық  ақпаратты  енгiзуге  арналған. Символ  пе рнелер, олар пернетақтаның ортасына орналасқан. Ол пернетақтаның негізгі бөлігі болы п табылады. Бұл пернетақтаның   көмегімен кез-келген алфавитті, цифрлық ақпаратты ен гізуге болады. Пернетақтаның бұл бөлігі латын, орыс, қазақ әріптері, цифрлар, тыныс бел гілері және басқа да символдары бар пернелерден тұрады.

   Орнату пернелері меңзерді экран бойы жылжытуға арналған. 

   Меңзер дегеніміз – экранда жыпылықтап тұратын символ. Ол  симводық перне басқан да, символ пайда болатын орынды көрсетеді. Бұл пернелер символдық пернелердің төме нгі оң жағында орналасқан, олардың үстінде бағдаршалар салынған. Олар меңзерді экра нда жылжытуға арналған.

Осы бөліктерден  басқа пернетақтада  тағы бірнеше арнайы пернелер бар: Enter  немесе  енгізу пернесі – мәтінмен жұмыс істеу кезінде жолды енгізуді аяқтауға арналған, нысан дармен жұмыс істеу кезінде тінтуірдің сол жақ батырмасын екі рет шерткенмен бірдей қ ызмет атқарады. 

    Бос орын (пробел) – пернесі, ол пернетақтаның төмен жағындағы еш жазуы жоқ бұл п ерне сөздер арасында бос орын қалдыру үшін қолданылады.

  «Backpase» - пернесі    алдыңғы символды өшіреді.

  «Delete»- пернесі меңзердің оң жағында тұрған символды өшіреді.

  «CapsLosk» - пернені бір рет басса, бас (үлкен) әріптер енгізіледі, тағы бір рет басса,қай та кіші әріптер енгізіледі.

  «Shift» -пернесі кіші әріптерді баспа (үлкен) әріптерге және керісінше өзгертуге пайдаланылады.

    Кейбір амалдарды орындау үшін, пернелердің комбинацияларын пайдалануға болады.  Ол үшін екі: Ctrl, Alt арнайы пернелері бар.

   Тышқан. Қазіргі кездегі компьютерлер тағы да бір ақпараттарды енгізу құрылғысы – «Тышқан» манипуляторымен жабдықталған. Бұдан былай оны тек тышқан (маус) деп қан а атайтын боламыз. Оның аты тышқан деп бекер аталмаған. Себебі ол-сұр түсті, тышқанн ың құйрығына ұқсайтын компьютерге жалғанған иілгіш сымы бар қорап. Ол алақанға ың ғайлы және кілемше бетінде еркін жылжитын арнайы құрылғы. 
   Джойстик. Джойстик деген компьютерлік ойындарда экрандағы жылжитын объектілер ді басқаруға арналған рычагты манипулятор. 
   Принтер. Ақпараттарды қағазға басып шығаратын құрылғы. Ол дисплейге не шығарыл са, соның бәрін қағазға басып шығаруға мүмкіндік береді. Принтерге мәтіндік, кестелік, графикалық ақпараттарды шығаруға болады. Принтердің үш түрі бар: матрицалық, сия бүріккіш, лазерлік. 
   Сыртқы жад – сыртқы жад ретінде магнитті диск пайдаланылады. Дискілер қазіргі дер бес компьютерлерде ақпарат тасушы болып табылады, олар ақпаратты тұрақты түрде сақ тауға арналған. Магнитті дискілердің екі типі болады. Бірінші типке иілгіш, алмалы-салм алы дискілер немесе дискеттер жатады. 
   Компакт –дискілер. Компакт дискіні лазерлік дискі деп те атайды. Оның сыйымдылығ ы өте үлкен, олардағы ақпаратты тек оқуға болады. CD-R компакт –дискілеріне басқа жа ңа ақпараттар жазуға немесе ақпараттарды қайта жазуға болмайды. Ал CD-RW дискілері не ақпаратты жазуға, қайта жазуға болады. 
   Флэшка - жинақтауыштар және жады карталары. Флэшка – ақпаратты сақтау үшін ең қолайлы контейнер болып табылады. Оларға 32 Мбайт-8 Гбайт дейін ақпарат сақтауға бо лады. Салмағы жеңіл, қолайлы флэшкаларды USB –портқп қосады, секундына 1-10 Мбай т жылдамдықпен ақпарат жазуға болады. 
   Сканер - қағаздағы кескінді (жазуды , суретті) түсіріп, дисплей экранына шығаруға мү мкіндік беретін құрылғы. Оның көмегімен суретті, графикті, мәтіндерді сканерлеуге бол ады.