Excel программасын іске асыру

EXCEL программасы туралы жалпы мағлұматтар        

 Бұл сабақта  Microsoft Excel электорндық кестесімен  танысасыздар. «Электорондық кесте»  теримині мәтін түрінде берілген  мәліметтерді компютерде өндеуге  арналған программаларды белгілеу  үшін пайдаланатын кестелерді  өндеуге жататын іс-әрекеттер:

1.          Функциялар мен формулаларды пайдалана отырып әртурлі есептеулер жүргізу.

2.          Түрлі – түрлі факторлардың құжаттарға тигізетін әсерін зерттеу.

3.          Тиімді ету мәселелерін шешу.

4.          Белгілі бір критерийлерді қанағаттандыратын мәліметтер жиынын таңдап алу.

5.          Графиетер мен диограммаларды тұрғызу.

6.          Мәліметтерді статистикалық талдау.        

 

Электорондық кестелердің  құндылығы олардағы мәліметтерді өндеу  тәсілдерін пайдаланудың қарапайымдылығы  болып табылады.        

Microsoft фирмасының Excel программасы кестелік процессорлар  немесе электрондық кестелер  тобына жататын ең кең тараған  программалық кестелердің бірі. Бірақ Excel жәй программа ғана  емес, оның көптеген математикалық  амалдарды, күрделі есептерді  көрнекті жеңілдету үшін пайдалануға  болады. Ол кестелердің мәліметтердің  негізіндегі де, түрлі – түрлі  диограммалар тұрғызып, мәліметтердің  базасын даярлап, олармен жұмыс  істеуді, сандық эксперимент жүргізуді  және т.б. қамтамасыз ете алады.         

Excel лирикендіктену  көп жақтылығы оны тек экономика  саласында ғана емес,  сондай ақ, оқып үйренуде, ғылыми зерттеу істерінде, әкімшілік және жәй шаруашылық жұмыстарында да кеңінен пайдалануға мұрсат береді.        

 Бұл программамен  жұмыс істеуді үйрену алдында  бірнеше жаңа ұғымдардың енгізейлік.         

 Электрондық  кестенің жұмыс аймағы жолдар  мен бағаналардан турады. Жолдардың  максималдық саны 16384-ке, ал бағаналара  саны 256 – ға тең. әрбір бағана  мен жолдың қиылысуы ұяшықты  құрайды, ал ұяшыққа мәліметтерді  енгізеді.

Excel программасын  іске асыру        

Excel программасын  іске қосу үшін оны программамен  байланысқан шартбелгіні тауып,  оны тышқанмен екі рет шерту  керек. Ол Excel программасын іске  қосқанда кейін компьютер экранында  терезе шығады.        

 Енді осы стандартты Excel терезенің элеменнтерін қарастырайық. Экрандағы Excel терезесінде мынадай  объектілер орналасқан:        

 Жоғарғы жол  – басқару батырмалары бар  терезе тақырыбы.        

 Екінші жол  – Excel менюі.        

 Үшінші және  төртінші жолдар – стандартты  және форматтау тақтасы.        

 Бесінші жол  – енгізу мен түзету жолы  немесе формулалар жолы. Бесінші  және соңғы жолдың арасына  электрондық кестенің жұмыс парағы  орналасқан. Жұмыс парағындығы жолдар  мен бағаналар белгілі бір  тәртіппен белгіленеді.        

 Терезенің ең  төменгі жолы – қалып-күй жолы. Төменгі жолдың сол жақ шетінде  Excel жұмыс режимдерінің индекаторы  орналасқан. Мысалы, Excel мәлімет енгізуді  күтетін сәтте, ол дайын режимінде  болып, режим индикаторын –  «Дайын» (Готов) деген сөзді  көрсетеді.

Excel менюімен  жұмыс атқару        

 Меню жүйесін  екпенділеу Win Word программасындағыдай  стандартты тәсілмен жүргізіледі.  Яғни Alt не F10 пернесін басу қажет.  Сол сәттегі менюдегі сөздердің  бірі ерекшеленіп басқа түске  боялады. Керекті меню пункты  басқару пернелері көмегімен  таңдалынады. Enter пернесін басқанда, сол таңдап алған менюдің ішкі  командалары ашылады, оларды пернелермен  ауыстырады, ал команданы таңдау  үшін Enter пернесін басу керек.  Менюден шығу үшін тышқан көмегін  пайдалану өте ыңғайы, қажетті  меню пунктын таңдап алып, тышқан  курсорын оған қойып, тышқанның  сол жақ батырмасын шерту керек.  Осы тәрізді тәсілмен менюдің  ішкі командалары таңдалынып, қосымша  беті ашылады да жалаушалар  орнатылады.        

 Енді электрондық  кестенің негізгі ұғымдарымен  танысайық.        

 Жол нөмірі  – электрондық кестедегі жолды  анықтайды. Ол көлденең орналасқан  жұмыс аймағының сол жаң шекарасында  орналасқан. Бағалар мынадай ретпен  белгіленеді. А-Х, содан соң  АА-АL, одан кейін BA-BZ және т.с.с.         

 Ұяшық – электрондық  кестенің мәлімет енгізілетін  ең кіші элементі. әрбір ұяшықтың  бағана әрпі мен жол нөмірінен  туратын адресі бар. Мысалы  В₃ адресі В бағанасы мен нөмірі 3-жолдың қиылысындағы ұяшықты анықтайды.        

 Ұяшық көрсеткіші  – ағымдағы ұяшықты анықтайтын  палескіленген тіптөртбұрыш. Көрсеткішті  пернелер көмегімен немесе тышқан  арқылы кесте бойынша ұяшықтан  ұяшыққа ауыстыруға болады.        

 Ағымдағы ұяшық  – көрсеткішпен белгіленіп тұрған  ұя. Келісім бойынша мәліметтер  енгізу операциясы және басқа  іс - әрекет осы ағымдағы ұяшыққа  жатады.        

 Блок (ұялар жиыны,  аймағы) – тіркесе орналасқан  ұяшықтардың тіптөрбұрышты аймағы. Блок бір немесе бірнеше жолдардан,  бағаналардан тұрады. Блок адресі  қос нүктемен бөлінген қарама  – қарсы бұрыштар координаттан  турады. Мысалы: В13:019 блогы – бұл  В13-DВ-D19-В-19-В13 торларымен шектелген  ұяшықтар жиыны, А1:Н1, А1:А20, А12:027, немесе D:F-D, EF бағаналарының барлық  торлары т.с.с. әртүрлі формулалар  енгізу кезінде немесе командаларды  орындау сәттерінде блокты диагональ  бойынша қарсы орналасқан торлар  адрестерімен немесе экран бетінде  тышқанмен белгілей отырып енгізуге  болады.

Жұмыс парағымен  және кітаппен жұмыс істеу.        

Excel – де электрондық  кесте үш өлшемді құрылымдан  тұрады. Ол кітап секілді парақтардан  тұрады. Экранда тек бір парақ  кітаптың төменгі шетінде кітаптың  қалған беттерінің нөмерлері  жарлық ретінде бейнеленеді. Тышқан  курсорымен сол көрініп тұрған  жарлықтардың нөмірлерін таңдау  арқылы кез келген бетті ашып  көруге болады.

Кестені, блоктарды, жолдарды және бағаналарды  ерекшелеу.        

 Осы объектілермен  белгілі бір жұмыс атқару үшін  тышқанмен былай ерекшелейді:        

 Бағананы белгілеу  – бағана атына сәйкес әріпті  тышқанмен таңдап алып, оны бір  рет шерту, бірнеше бағананы  ерекшелеу – алдыңғы шерткен  тышқан батырмасын басулы күйінде  ұстап курсорды оңға не соңға  жылжыту;        

 Жолды ерекшелеу  – жол нөміріне сәйкес санды  тышқанмен ерекшелеп алып, оны  бір рет шерту;        

 Бірнеше жолды  ерекшелеу – алдыңғы шерткен  тышқан батырмасын басылуы кезінде  ұстап курсорды жоғары не төмен  созу;        

 Болокты ерекшелеу  – тышқан батырмасын блоктың  алғашқы ұясында басамыз да, оны  сол басулы күйінде ұстап курсорды  блоктың ең соңғы ұяшығына  жеткізу;        

 Жұмыс параған  толық ерекшелеу – тышқан курсорын  бағана аттары мен жол нөмірлерінің  қиылысу нүктесіне, яғни кестенің  сол жақ жоғары сол жақ жоғарғы  бұршына алып, оны бір рет шерту.         

 Пернелер көмегімен  блокты ерекшелеу үшін Shift пернесін  басылу кезінде ұстап турып,  теңбмторды блоктың бір бұрышына  бағыттауыштар арқылы жеткіземіз. Әйтпесе F8 пернесін басып белгілеу  режиміне көшеміз де, бағыттауыш  пернелерді пайдаланамыз. Esc пернесі ерекшелеуді тоқтату үшын пайдаланылады.         

 Бір – бірімен  тіркелес орналаспаған блоктарды  ерекшелеу қажет болғанда, былай  істеу керек:

-         Алғашқы ұяшықты немесе тіркес ұяшықтардың бір блогын ерекшелеу.

-         Ctrl пернесін басу және оны басылу күйінде ұстап тұру.

-         Келесі ұяшықты немесе блокты ерекшелеу т.с.с.     

-         Ctrl пернесін қоя беру.         

 Ерекшелуді алып  тастау үшін тышқан батырмасын  жұмыс парағының ерекшеленген  кез келген бөлгінде шерту  жеткілікті. Жаңа ерекшелеу де  бұрыңғы ерекшелеуді алып тастайды.