Dos модулінің процедуралары мен функциялар

C:\>cd doc

C:\DOC>cd abc

Ішкі бумадан бір  деңгейге жоғары көтерілу үшін мынадай  команданы қолдануға болады.

cd…

Ең жоғары деңгейге, яғни түпкі бумаға көтерілу үшін мынадай команданы беру керек:

Cd\

 

 

 

3.ФАЙЛДАРМЕН ЖҰМЫС  ІСТЕУ

3.1.Файлдарды көшіру-COPY командасы

COPY командасының бірнеше  түрі бар.

Бірінші түрі:   Атын өзгертпей көшіру.

COPY[ж:][маршрут]файл  аты[.түрі]  [ж:][маршрут]

     Файл басқа  жинақтауышқа немесе басқа бумаға өз атымен

көшіріледі.

 Екінші түрі:  Атын  өзгерте көшіру.

COPY [ж:][маршрут]файл  аты[.түрі]  [ж:][маршрут]файл аты  [.түрі]

          Файл басқа жинақтауышқа немесе  басқа бумаға жаңа атпен

көшіріледі.

      Мысалдар:

       C:\>copy a:*.*  c:

      Бұл команда А:дискісінің барлық файлдарын С:дискісінің

ағымдық бумасына көшіріледі.

    C:\>copy \work \DOS

    Бұл команда  WORK бумасының барлық файлдарын  DOS

бумасына көшіреді.

     C:\>copy \doc\abc \

    Бұл команда  ABC бумасының барлық файлдарын  түпкі бумаға

көшіреді.

   C:\>copy prl  pr2

     Ағымдағы  бума ішіндегі PR1 атты файл осы  бумаға PR2

атымен көшіріледі.

C:\>copy \work\*.txt \dos\*.dos

WORK бумасынан DOC бумасына TXT типті барлық файлдар 

көшіріледі және олардың  типі DOC болып өзгереді.

 

 

 

3.2.Файл атын өзгерту  –RENAME (REN) командасы

         Команданың спецификациясы:

REN[AME] [ж:][маршрут  аты]файл аты[.түрі]файл аты[.түрі]

     Бірінші аргумент файлдың бұрынғы аты да,екіншісі –жаңа

аты.

Бірінші аргументтің  алдына өзгеріс қай бумада жүретінін көрсететін префикс-маршрут қоюға болады, әйтпесе өзгеріс ағымдағы бума ішінде болады.

Мысалдар:

С:\WORK>ren  a:*.txt *.doc

Файылдардың түрлері  өзгереді.

С:\>ren prl.asm  pr2.asm

Файылдың аты PRL-ден PRI2-ге өзгереді.

 

3.3. Файлды жою –  DEL  командасы

Команданың спецификациясы:

DEL [ж:][маршрут]файл _аты[.түрі]

 

Егер файлдың аты  көрсетілмесе, онда берілген бумадағы немесе ағымдағы бумадағы барлық файлдар  жойылады.

Мұндай жағдайда ( және *.* шаблоны көрсетілген кезде) DOS  жоюды орындауға рұқсат сұрайды.

DEL командасының аргументінде  маршрут, шаблон немесе белгілі  бір файлдың атын енгізуге  болады.

C:\>del\work\*.txt- бүкіл  TXT- типті файлдар жойылады.

 

 

 

 

 

3.4. Файл мәліметін  экранға шығару – TYPE командасы

Команданың спецификациясы:

TYPE[[ж:][маршрут]файл_аты[.түрі]

Файл атында * және ? таңбаларын қолдануға болмайды. ргументтің алдында  файл қай бумада екенін көрсететін префикс- маршрут қоюға болады.

Бұл командамен тек ASCII кодында  жазылған текст мәтіні бар файлдарды  ғана экранда көре аламыз.

Мысалдар:

C:\type prog1.asm

C:\>type\ work\ docum.txt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. MS DOS-тың  КӨМЕКШІ  КОМАНДАЛАРЫ.

4.1. Дискісі форматтау.

     Команданың  негізгі спецификасы:

FORMAT [ж:][/S]

      Форматтау  дискіде бар бұрынғы барлық  мәліметті жойып жібереді.

       /S параметрі форматтаудың соңында дискіге DOS  жүйелік файлдарын жаздыру үшін қажет.

    Мысал:

    a:>format b:

 

4.2. Дискеттерді көшіру.

Команданың спицификасы:

    DISKCOPY [ж: [ж:]]

    Егер команда  жинақтауыштың біреуі немесе  екеуі де көрсетілмесе, оның орнына ағымдағы жинақтауыш алынады.

    Егер жинақтауыштар  бірдей болса, онда дискетті  ауыстыру туралы нұсқау беріп  DOS тоқтап  тұрады.

    Егер жазылатын  дискет форматталмаған болса,  онда ол алдымен форматталу  операция-

сынан өткізіледі.

    Мысал:

a:\>diskcopy b: c:

 

4.3.   DOS  версиясы.

    Команданың  спицификасы:

   VER

4.4. Күн мен уақыт.

    Команданың  спицификасы:

     DATE  [ mm- dd- yy]

    Белгілеулер:

     mm- ай;

     dd- күн;

     yy- жыл.

Параметр көрсетілмесе DATE  командасы DOS сағатындағы күнді  экранға берумен шектеледі.

    Келесі команданың  спицификасы:

     TIME [ hh:mm[:ss[.xx]]]

    Белгілеулер:

hh- сағат;

mm- минут;

ss- секунд;

     xx- секундтың жүздік бөлігі.

Параметр көрсетілмесе TIME  командасы  DOS сағатындағы  уақытты экранға берумен шектеледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. MS DOS ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРАМДАС  БӨЛІКТЕРІ.

    MS DOS  мынадай  бөліктерден тұрады:

1. жүйені алғашқы жүктеу  блогы (дискінің алғашқы секторы),

2. BIOS-пен арақатынас модулі (IO.SYS файлы), 

3. үзулермен ( прерывания) жұмыс модулі ( MSDOS.SYS файлы),

4. командалар процессоры ( COMMAND.COM файлы),

5. сыртқы командалар ( программалық файлдар),

6. құрылғылар драйверлері,

7. CONFIG.SYS  файлы,

8. AUTOEXET.BAT  файлы.

Бірінші, екінші және үшінші пунктер MS DOS- тың ядросын құрайды.

Алғашқы жүктеу блогы

    Жүйелік дискінің  түпкі бумасының алғашқы екі  файлы IO.SYS пен  MSDOS.SYS екенін тексеріп, оларды дискіден оқып жадқа  жүктейді, сосын басқаруды MS DOS- қа береді.

IO.SYS

   Бұл резидентті ( әрқашан компьютер жадында отыратын) модуль машинаның BIOS- мен байланыс  орнатып, сол арқылы құрылғыларды  басқарып отырады.

MSDOS.SYS

Бұл да резидентті модуль. Ол файлдық жүйені басқарып, басқа  программалардың файлдық жүйемен жұмыс жасауын ұйымдастырды.

Командалар процессоры (COMMAND.COM)

Перне тақтадан пайдаланушының нұсқауларын қабылдап,соларды орындауды  ұйымдастырды. Комьпютер жадына сыртқы командаларды орындайтын программаны  жүктеп,сонан соң басқаруды соған  береді.

 

 

 

 

 

                                                   ҚОРЫТЫНДЫ.

Кейбір функциялар Паскаль  тілінде құрылған функциялар саныда жоқ , бірақ бұл функциялар қолдашбалы есептерде жиі көрінеді,сондықтан  оларды кітапханалық модуль құрамына қосуға негіз болады. Бұл модульмен функцияларға өтуді Uses пайдалану операторы қамтамасыз етеді,онда модуль аты көрсетіледі.

           Interface және implementation резерителген сөздері  мұнда маңызды роль  атқарады. Әрбір модуль осы сөздермен  атау алған бөліктерге (секцияларда)болады.

Interface секциясы шақырылатын  бағдарламадан немесе модульден  ыңғайлы константтарды, типтерді, ауспалы және процедураларды  жазуды құрайды. Implementation (өткізу  секциясы) секциясы бағдарлама асты  бастапқы кодын құрайды. Ол  сондай-ақ біздің мысалымыздан var  t: Real              секілді локальды жазуды ұстайды.

             Әрбір модульды жазуда әуелі  модуль элементтері (константтар,  ауспалы, типтер, бағдарлама асты), сосын бағдарлама астының қысқаша  сипаттамалары беріледі.  Turbo Pascal   7.0. ортасында көмектің жақсы дамыған жүйесі, басқа да көп санды мысалдар бар, оларды тікелей құрылатын бағдарламада, пайдаланады әрбір стандартты бағдарлама астында оның тақырыбы, мақсаты, басқа да бағдарлама астыларымен байланысы, егер ондай болса, авариялық жағдай мен өлшемдер жазбасы (қателер коды  Г қосымшасында берілді) келтіріле қолдануға болатын көп санды мысалдарды қосқанда көмектін жақсы дамыған жүйесі бар, онда оның тақырыбы ғана, тағайындалуы, басқа ішкі бағдарламаларымен байланысы, егер соңғысы болса, өлшемдері мен авариялық жағдайлар жазбасы келтіріледі.

                                     

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН  ӘДЕБИЕТТЕР

1. Герхард Франкен, Сергей Молявко

     “MS-DOS 6.2…для Пользователя”,

      Киев, ВНV,1994, Москва, БИНОМ,1994.

2. “DOS 3.3 Техническое руководство”. Методическое материалы.
3. Фигурнов В.Э.”IBM PC для Пользователя”

       г.Уфа,  НПО “Информатика и Компьютеры”, 1993г.

4. Справочные Руководство по IBM PC. Методические материалы. Часть 1. ТПП “СФЕРА”. М. 1991г.
5. Брябрин В.М. “Программное обеспечение персональных ЭВМ”. М.” НАУКА,” 1990г.
6. Г. Л. Семашко, А. И. Салтыков “Программирование на языке паскаль” - Москва “Наука”, 1988.
7. О. Н. Перминов “Язык программирования паскаль” - Москва “Радио и связь”, 1989.
8. Фаронов “Turbo Pascal 7.0”

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

ҚОСЫМША

Апта  күнін анықтау программасы

 

Uses

Crt;

Var

   IsCorrectDate:Boolean;       {Дұрыс дата белгісі}

   d,m,y:   Integer;       {Шығарылатын дата-күн, ай және жыл}

{-------------------------------------------------------}

Procedure InputDate  (Var d,m,y : Integer; var correctly: :Boolean);

{Кезекті датаны  d,m,y айнымалыларына енгізу және оны тексеру. Егер дата дұрыс болса Correctly=true,немесе Correctly=false мәндерін орнатады.}

BEGIN {InputDate}

CLRSCR;

      Write ('ДД ММ ГГГГ форматы түрінде шығар:');

      Readln (d,m,y);

      Correctly:=(d>=1) and (d<=31) and (m>=1)

                    and (m<=12) and (y>=1582)

                    and (y<=4903);                                         

   end;{InputDate}

{-------------------------------------------------------}

   Procedure WriteDay (d,m,y: Integer);

   Const

      Days_of_week:array [0..6] of string [11]=          

                        ('Жексенбі','Дүйсенбі','Сейсенбі',

                        'Сәрсенбі','Бейсенбі’,'Жұма’,’Сенбі’);

 

Var

     c,w:Integer;

   begin

     if m<3 then

       begin                 {Қаңтар және Ақпан айлары}

         m:=m+10;

         y:=y-1

       end

       else

         m:=m-2;             {Қалған айлар}

         c:=y div 100;       {Жүзжылдықты есептейміз}

         y:=y mod 100;       {Жүзжылдықты табамыз}

         w:=abs (trunc(2.6*m-0.2)+d+y div 4+y+c div 4-                               -2*c) mod 7;

       Writeln(Days_of_week[w]);

   end;

 

 

{-------------------------------------------------------}

   begin

InputDate (d,m,y,IsCorrectDate);

         if IsCorrectDate then

         WriteDay (d,m,y)

END.