Бизнес-жоспар бөлімі

Программаның талап  ету типі 60 жылдардығы программалық үйретудің тікелей ұрпағы болып табылады, яғни қарапайым компьютерлік немесе автоматтандырылған үйретудің негізгі теориялық негізгі программалық үйрету болады. Қазіргі кезде “программалық үйрету” термині қазіргі кездегі компьютерлік технологиясымен тиісті. Программалық үйретудің негізгі элементі- есептердің тізбектелу ретін түсінетін программа. Көптеген құралдаржүйесі оқытушыларға әртүрлі жауаптар типін қолдана отырып үйретуші және бақылаушы тапсырмаларды құру мүмкіндіктерін береді.

1. Таңдаулы жауап. Үйренушіге тапсырма және дұрыс жауаптар жинағы беріледі. Дұрыс жауабын табу ықтималдығы келесілердің ең кішілеріне сәйкес келеді:

- бірнеше түрлі формада  мағынасына қарай қайталануы

- таңдау үшін элемент  санын көбейту

- 1-ші дұрыс жауаптың  санын 2-ге немесе бірнешеге көбейту.

2. Конструкторлық бөлік жауап. Бұл типтің тапсырмасы мен жауап таңдау және бос конструкторлық арасындағы аралық. Конструкторлық бөлік жауабы оқытушы ұсынғын бөліктерден құралған.

3. Оңай конструкторлық жауап. Бұл типтің тапсырмасы автоматтандырылған үйрету және бақылау үшін қажет болып табылады. Бұл таңдаушы компьютермен өз тілінде байланыс жасауға мүмкіндік береді. Оңай конструкторлық жауап тапсырмасы үйренуші.Оңай конструкторлық жауап. Бұл типтің тапсырмасы автоматтандырылған үйрету және бақылау үшін қажет болып табылады. Бұл таңдаушы компьютермен өз тілінде байланыс жасауға мүмкіндік береді. Оңай конструкторлық жауап тапсырмасы үйренуші үшін қиып, себебі мүмкіндіктері не толық шек қояды және компьютерге жауап берерде ақылды жұмысты талап етеді.

Осындай құралдық программалар бар және ары қарай өңделуде.

Орындаушы программаның негізгі іс-әрекеттері:

- сұрақ және жауап нұсқалардың мәзірін беру

- анализ және жауап бағасы

Құралдық программаның көмегімен үйрету жүйесін құру 4 негізден тұрады:

1. Үйретуші программа  сценарийін өңдеу. Мұнда педагог  үйретуші программаға қандай  оқу курсының қай бөлігін енгізу  керектігіне шешім  қабылдау  керек.

2. Компьютерге жаңа  программалардың жеке кадрлар  текстік енгізу, сурет салу, бақылау  фрагменттерін формалау. Мұнда, педагог компьютер функциясының кіші иелігі және енгізу және редакторлеу мүмкіндіктері болу керек.

3. Үйретуші программаның  жеке элменттерін бүтін диалогтық  жүйесімен байланыстыру, кадрлар  арасында байланыс орнату.

4. Эксплуатация кезінде программаны қадағалау, оған жөндеулер және толықтаулар енгізу.

Құралдық жүйе тәсілдерімен үйретуші программаны құру басты  кедергілерді құртуға көмектеседі. Компьютер технологиясын үйренудің  бірінші қадамы бақылаушы программаларды қарастыру керек.

Үйрету кезінде компьютерді жеке бағытта қолдану – пәндік оқу құралы интегралдану және информатика. Мұнда компьютер үйрену үшін ғана емес, сонымен бірге математика, биология, физика, экология , геология пәндерін оқып үйренгенде ақпараттарды оң дейді: құралдық программалар арқылы компьютерде аналогтық түрдегі математикалық есептерді шешуге болады.

Оқу активизациясы компьютердің диалогтық қасиетімен байланысты. Дәстүрлі кластық оқу үшін ақпараттарды оқушылардың  ауызша формада қабылдауы басты  болып табылады. Бұл жағдайда оқушыларға сабақта белсенділік көрсету керек емес және мұғалім әр оқушының белсенді жұмысын, бақылауға ұйымдастыруға мүмкіндігі болмайды. Сондықтан дәстүрлі оқудың білімі 20-30% -ке төмен көрсеткіш береді. Егерде компьютерлік класта жүрсе, онда диалогтық компьютердің қасиеті оқушының іскерлігін қадағалайды және оның нәтижесін бақылайды.

Оқу индивидуализациясы компьютерді қолдану кезінде  интерактивті компьютер жұмыстарының қасиетімен байланысты. Оқушылардың  индивидуалды ерекшеліктерін тереңдету  түрінде есепке алуан компьютерлік бағдарламалар орындай алады. Ғылыми білімді қолданғанда әрқашан теория мен практикаға тиісті сұрақтар болады. Дәстүрлік оқу бұл теориялық болып табылады. Шын мәнәнде кез келген педагог тақтада теорияны оқи отырып, оның орындалуын оқушылардан талап ету оңайырақ болады. Конструкторлық және функционалдық негізделген персоналды компьютер бұл өз мүмкіншіліктерін машинамен үйретуші болып табылады. Персоналды компьютер мүмкіндіктері мынадай:

- интерактивті жұмыс реті

- персоналдық

- графикалық, кляюстративтің жақсы мүмкіндіктері

- регистрация жеңілдігі, процесті оқу туралы ақпаратты сақтау, көшіру және программаны үйретуді көбейту мүмкіндіктері

Персоналды компьютерлік техникалық мүмкіндіктері:

- оқу процесін активтеу

- үйретуді индивидуалдау

- берілген материалдық көзқарасын дамыту

- теориялық білімдегі акцентті практикалыққа қосу

- оқушылардың оқуға деген көз қарасын дамыту

Жақсы оқудың негізгі  шарттары бұл оқушылардың оқып үйреніп  жатқан пәнге қызығушылығы болып  табылады. Бұл қызығушының көптеген факторлармен байланысты. Олар:

- оқып үйреніп жатқан пән мазмұны

- оның күрделі деңгейі

- оқу процесінің ұйымы

- ұстаудың қолданатын жүйесі

- ұстаудың жеке сапасы және т.б.

Сонымен, компьютер –  бұл мүмкіндіктері күшті үйретуші машина

Электрондық оқулықтың титул беті көкшіл түсті келген. Түрлі түстер адамның көңіл-күйіне. түрліше эмоциялық әсер ететіні белгілі. Кей түстер адамды дем алдырса, кей түстер шаршататынын білеміз. Түстер комбинациясы да адамға түрліше әсер етеді екен. Мұнда тек титул беті ғана емес бүкіл оқулық көкшіл түсті етіп таңдалды, себебі бүл түс және оған жақын түстерді де адамды демалдыратын түстерге (Негізінен көк түс - уақытты” және кеңістікті” сезімін, тағы сол сияқты салның сезім береді. Адамдардың тәртібін рационалды және ойластыра алатындай күйге келтіреді. Бір әалыптылыә және салмақтылық сезім силайды.) жатқызуға болады.

Оның титул  беті (обложкасы) (3-сурет) келесі бөлімдерден  тұрады

1. Оқулықпен жұмыс
2. Оқулықты қалай пайдалану жөнінде.
3. Оқулық жайында.

Окулықты  қалай пайдалану жөнінде бөлімінде программамен жұмыс істеу тәсілдері жөнінде нұсқаулар жүйесі пайдаланушыға оқулықтың интерфейсін тиімді қолдануды үйретеді. Ол қысқа әрі нақты нұскау түрінде:

Оқулық жайында бөлімі аннотациядан - программа жөнінде қысқаша мәліметтен және электрондық оқулықтың авторы жөнінде мәліметтер, оқулықты құрастыруға қатысқандардың аты-жөндері, жұмыс орындары, телефоны, бар болса электрондық почта адресі т.с.с. тұрады:

Оқулықпен жұмыс бөлімінен гипермәтінді шерту арқылы электрондық оқулықтың мазмұнына көшеміз. Мазмұн - электрондық оқулықтың ең маңызды кұрылымдық элементі. Ол бір жағынан оқу материалын толық қамтып, екінші жағынан екі экранға сиятындай көлемде құрылды.

2.3 ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУ ҚҰРАЛДАРЫН ДАЙЫНДАУ

МӘСЕЛЕЛЕРІ

 

1. Пәнге байланысты  қажетті оқу материалын іріктеп алу және оның 
күрылымын   анықтау  дәстүрлі   оқыту  материалының  мейлінше   нақтылап, ықшамдап алуға және ондағы сөздердің, сөйлемдердің, абзацтардың, тақырыптардың, тараулардың өзара байланысын мүқият зерттеп, айқындауға саяды.Мүны бай тәжірибелі пән маманының орындағаны жөн.

2. Оқулықтың  интерфейсін жобалау кезеңі. Бүгінде  жүргізіліп жатқан 
зерттеулер компьютерлік оқыту программаларының тиімділігі көпшілік жағдайларда оның интерфейстік жүйесіне байланысты болатындығын көрсетуде. 
Программаның безендірілуі студенттің ынтасына, қызығушылығына материалды қабылдау жылдамдығына, т.с.с. маңызды көрсеткіштерге тікелей әсерін тигізеді.

Шет ел психологтарының  еңбектерінде компьютерлік программалардын  безендірілуі жайлы көптеген зерттеулер жүргізілген. "Жақсы интерфейс  ыңгайлы аяқ киімге ұқсас, - деп  жазады атақты безендіру маманы М.Донской. -Оған ешкім көңіл бөлмейді. Көңіл  аударған күнде де, "Мұнда тұрған не бар" – дейді. Ал нашар интерфейс барлық жұрттың назарында. Шындығында жақсы ұйымдастырылған интерфейсті пайдаланушы байқамайды, өйткені ол программаның ажырамас функционалдық бөлігі ретінде қабылданады" .

Шет ел және Ресей  мамандарының зерттеулері негізінде компьютерлік окыту күралдарының интерфейсін жобалауда келесі мәселелерді ескерген жөн:

1. Безендіруде  жүйелік тәсілді қолданудың ерекшеліктері.  Жүйелік тәсіл - 
жүйелік безендірудің негізі, ол қүрылып жатқан үлгіні жобалау мен жасау 
процесіне, оны пайдалану мен оның ары қарай жұмыс істеуіне әсерін тигізетін 
факторлардан қүралатын шығармашылық жобалаудың ерекше түрі. Бұл 
тәсіл программаны безендіруде дәстүрлі баспалық әдістерден басқа, информа- 
тика, семиотика, құрылымдық, лингвистикалық, функционалдық, коммуника- 
тивтік, компоненттік, құндылық т.б. сияқты ғылыми бағыттарды пайдалануға 
мүмкіндік туғызады.

2. Оқу материалдарының  мазмүны мен қүрылымына койылатын  талаптарды аньщтау.  Студент жаңа оқу материалымен  алғаш танысқан кезінде 
материал   мен осы материал жайлы өзі білетін информацияны салыстырудан 
бастайды. Мүндай салыстыру үйрену тиімділігін арттырады және бүл оку материалының психологиялық негізін, логикалық байланыстарын көрсету деңгейіне   тәуелді   анықталады.   Электрондық   оқу   материалына   және   оның берілуіне   қойылатын  талаптар   студенттің   жаңа   информацияны   қабылдау қабілеттілігін және қызығушылық деңгейін анықтауға да тікелей қатысы бар.

3. Іздеу, жылжу,  гиперсілтемелер жүйесін үйымдастыру.  Оқу материалында бағдар алу оның мазмүндық жылжу, ауысу, сілтемелер жүйесінің қаншалықты тиімді үйымдастырылғанына байланысты.

“Ни одна болыиая книга, не должна выходить без указателя. Книга без указателя - дом без окон, тело без глаз, имущество без описи: не так легко ими вослользоваться", - дейді Я.А. Коменский .

 Іздеу,  жылжу, гиперсілтемелер жүйесі  мынадай негізгі талаптарды қанағаттандыруы тиіс: электрондық оқулықтың оқытудың негізгі этаптарын бейнелейтін графикалық схема орналасқан кілттік экраны болуы тиіс, бұл студентке өзінің оқытудың қай кезеңіне жеткендігін біліп отыруға мүмкіндік туғызады; гиперсілтемелердің асты сызылатындықтан, оқулықтың материалын-Да асты сызылған мәтін бөліктері болмауы тиіс; гиперсілтемелер тізбегінде Жылжығанда олардың келесі қадамы қатар логикаға сүйеніп қүрылуы керек (Қайда алып барады? Нені көрсетеді?); программаның міндетті түрде іздеу жүйесі болуы қажет және кілттік сөздер мен мазмүн элементтері арасындағы мета-тегтер дұрыс қойылуы тиіс, т.с.с

4. Адамның түстер мен формаларды қабылдауының физиологиялық ерекшеліктерін ескеру. Адам көру сезімінің көмегімен 180 түрлі түсті қабылдай алады. Түс пен оның косылыстарының безендіру мүмкіндігі шексіз. Түрлі түстер адамның көңіл-күйіне түрліше эмоциялық әсер ететіні белгілі. Кей түстер адамды дем алдырса, кей түстер шаршатады. Түстер комбинациясы да адамға түрліше әсер етеді.

Оқыту программаларын жобалағанда адамның түстер мен  формаларды кабылдауының физиологиялық  ерекшеліктерін ескеру керек. Сонымен  бірге құрамында қозғалып тұратын объектілері (анимация) көп оқу материалын қабылдау өте қиын, себебі қозғалып түрған объект адамның назарын өзіне аударады. "Анимациялык интерфейс - өте күшті қару, сондықтан оны аса сақ колдану қажет. Пайдаланушыны таң қалдырамын деген әрекет көп жағдай-ларда, пайдаланушының тез шаршауына себеп болады да, оның бүкіл жүйені кабылдамай тастауына соқтырады",-дейді М.Донской .

5. Оқулықты  қүруда колданылатын қүралдарды  анықтау. Казіргі талап- 
тарға сай электрондық окулық жасап шығаруда программалау тілдері (Dеlрhі, 
Vіsual Ваіс, С++, НТМL, Jаүа Sсrірt т.с.с.) және FгоntРаgе Ехргеss,  Місгоsоft 
Рublіshег. программалары да информациялық байланыстарды гиперсілтемелік 
ұйымдастыру  орталары және  информацияны  бейнелеудің мультимедиалық 
құралдары сияқты жаңа компьютерлік технологияларды пайдалану арқылы 
ғана жүзеге асыруға болады.

Бүгінгі таңда  окушылар мен студенттер үшін электрондық  оқулық мектепте, ЖОО-да оқыған жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер қоры болып келеді. Электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізуі болып саналады.

Оқытушы үшін электрондық оқулық бұл күнбе-күн  дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады. Сол себепті электрондық оқулықтарды әзірлеп, оны дамытудағы Республикалык білім беруді ақпараттандыру ғылыми әдістемелік орталығының (РБАО) жұмысы да қайта оралып келіп түсіп жатқан ұсыныстар мен пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте арттыратыны талас тудырмаса керек.

 Білім  беру саласында электрондық оқулықтарды  пайдалану студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды. Оқу материалы студентке компьютер көмегімен тез, жылдам түсіндіріледі. Соның нәтижесінде студенттердің пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылады. Сондай-ақ, оқытушылар да өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші кұралдарды молынан ала алады. Міне, білімді жоғарылатуға электрондық оқулықтың қаншама пайдасы бар. Ал біздің елде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп. жұмыстар атқарылуы тиіс, мектептің, кәсіптік -оқу орындарының, колледждердің, жоғары мектептің және қосымша білім беретін курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар шығарылуы тиіс. Заман талабына сай жас үрпаққа сапалы білім беруде электрондық оқулықтарды пайдалану - білім берудің жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады.