Жауапкершiлiгi шектеулi және қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiктер

 Егер  серіктестіктің құрылтай құжаттарында оның белгілі бір мерзімге немесе нақты бір мақсатқа қол жеткізу үшін құрылатыны көзделмесе, жауапкершілігі шектеулі серіктестік белгіленбеген мерзімге құрылған болып есептеледі.

2. Жауапкершілігі  шектеулі серіктестік заңды тұлға  болып табылады.

3. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік  өзінің міндеттемелері бойынша  өзіне тиесілі барлық мүлікпен  жауап береді.

 Серіктестік өз қатысушыларының  міндеттемелері бойынша жауап  бермейді.

4. Серіктестіктің жарғылық капиталға  салымдарын толық енгізбеген  қатысушылары оның міндеттемелері бойынша әрбір қатысушының салым енгізбеген бөлігінің құны шегінде ортақ жауапты болады.

 

 Қосымша жауапкершілігі бар серіктестік

 

1. Қатысушылары серіктестік міндеттемелері  бойынша жарғылық капиталға қосқан  өздерінің салымдарымен, ал бұл сомалар жеткіліксіз болған жағдайда өздері енгізген салымдардың еселенген мөлшерінде өздеріне тиесілі қосымша мүлікпен жауап беретін серіктестік қосымша жауапкершілігі бар серіктестік деп танылады.

2. Қатысушылар жауапкершілігінің  шекті мөлшері жарғыда көзделеді.

3. Қатысушылардың бірі банкрот  болған жағдайда қосымша жауапкершілігі  бар серіктестік міндеттемелері  бойынша оның жауапкершілігі, егер  құрылтай құжаттарында жауапкершілікті  бөлудің өзгеше тәртібі көзделмесе, қалған қатысушылар арасында  олардың салымдарына бара-бар бөлінеді.

 

Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің фирмалық  атауы

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің  серіктестік атауын, сондай- ақ «жауапкершілігі  шектеулі серіктестік» деген  сөздерді немесе «ЖШС» деген  аббревиатураны қамтуға тиіс фирмалық атауы болады. Қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктің фирмалық атауында тиісінше «қосымша жауапкершілігі бар серіктестік» деген сөздер немесе «ҚЖС» деген аббревиатура болуға тиіс. Серіктестік осындай фирмалық атауымен мемлекеттік тіркеуге жатады.

 Серіктестіктің фирмалық атаудың  қысқарған нысанын және оның  шет тілдердегі баламаларын пайдалануға  да құқығы бар.

2. Шетелдің қатысуымен құрылатын  жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің  фирмалық атауында оның құрылтайшыларының  қай мемлекеттікі екені қосып көрсетілуі мүмкін.

 

Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің  орналасқан жері мен мекен-жайы

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің орналасқан жері деп оның тұрақты жұмыс істейтін органының орналасқан жері танылады.

2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің орналасқан жерін ауыстырған жағдайда серіктестік заңды тұлғалардың мемлекеттік тізіліміне қажетті өзгерістер енгізу үшін бұл жөнінде оның мемлекеттік тіркелуін жүзеге асырған органға және серіктестіктің жаңадан орналасқан жері бойынша заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркелуін жүзеге асырушы органға хабарлауға міндетті.

Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің құқықтық  қабілеті

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік  коммерциялық ұйым болып табылады, азаматтық құқықтары болады және  Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған кез келген қызмет түрін жүзеге асыруға қажетті, өз қызметіне байланысты міндеттерді атқарады.

2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік  тізбесі заң актілерінде белгіленетін  жекелеген қызмет түрлерімен  лицензия негізінде ғана айналыса алады.

 

Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің  филиалдары мен өкілдіктері

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік  өзі орналасқан жерден тыс  жерлерде Қазақстан Республикасы  Азаматтық кодексінің (жалпы бөлім) 43-бабына сәйкес филиалдар құрып, өкілдіктер ашуға құқылы.

 Серіктестік өзін мемлекеттік  тіркеуді жүзеге асырған органға  өз филиалдарын құрғаны және  өкілдіктерін ашқаны туралы, сондай-ақ  олардың орналасқан жері туралы  хабарлауға міндетті.

2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің филиалдарын құру және өкілдіктерін ашу туралы шешімді, егер серіктестік жарғысында мұндай шешімдерді оның қатысушыларының жалпы жиналысы қабылдайтыны көзделмесе, серіктестіктің атқарушы органы қабылдайды.

 

 Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің  құрылтайшылары, сондай-ақ ол құрылғаннан  кейін серіктестік мүлкінен үлеске  құқық алған адамдар оның қатысушылары  болып табылады.

 

 Бір қатысушыдан  тұратын жауапкершілігі шектеулі  серіктестіктің құқықтық жағдайының ерекшеліктері

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің  жалғыз қатысушысы ретінде бір  адамнан тұратын басқа шаруашылық  серіктестігі бола алмайды.

2. Бір қатысушыдан тұратын жауапкершілігі  шектеулі серіктестікте қатысушылардың  жалпы жиналысының құзыретіне жататын шешімдерді жалғыз қатысушы жеке-дара қабылдайды және олар жазбаша ресімделеді. Бұл жағдайда осы Заңның 44-50-баптарының ережелері қолданылмайды.

 

Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылардың құқықтары

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар:

1) осы Заңда және серіктестік  жарғысында көзделген тәртіппен  серіктестік істерін басқаруға  қатысуға;

2) серіктестік жарғысында көзделген  тәртіппен серіктестіктің қызметі  туралы ақпарат алуға, оның  бухгалтерлік және өзге де  құжаттамасымен танысуға;

3) серіктестік қызметінен осы  Заңға, серіктестіктің құрылтай  құжаттарына және оның жалпы  жиналысының шешімдеріне сәйкес  табыс алуға;

4) серіктестік таратылған жағдайда  кредит берушілермен есеп айырысқаннан  кейін қалған мүліктің бір  бөлігінің құнын немесе серіктестіктің барлық қатысушыларының келісімі бойынша осы мүліктің бір бөлігін заттай алуға;

5) осы Заңда көзделген тәртіппен  өз үлесін бөліп алу арқылы  серіктестікке қатысуын тоқтатуға;

6) осы Заңда және (немесе) серіктестіктің  жарғысында көзделген олардың құқықтарын бұзған серіктестік органдарының шешімдеріне сот тәртібімен дау айтуға құқылы.

2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке  қатысушылардың осы Заңда және  құрылтай құжаттарында көзделген  басқа да құқықтары болуы мүмкін.

 Ескерту: 11-бапқа өзгерту енгізілді — Қазақстан Республикасының 2007.02.19 N 230 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

 

Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке  қатысушылардың міндеттері

 

1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке  қатысушылар:

1) құрылтай шартының талаптарын орындауға;

2) құрылтай құжаттарында көзделген  тәртіпте, мөлшерде және мерзімде  серіктестіктің жарғылық капиталына  салымдар салуға;

3) серіктестік коммерциялық құпия  деп жариялаған мәліметтерді  жария етпеуге;

4) серіктестікке қатысушылардың тізілімін жүргізген жағдайда осы Заңның 17-бабы 2-тармағының 2) тармақшасында көзделген мәліметтердің өзгергені туралы атқарушы органға, сондай-ақ тіркеушіге жазбаша хабарлауға міндетті.

2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің  қатысушылары серіктестіктің құрылтай құжаттарында, осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiнде көзделген басқа да міндеттерді мойнына алуы мүмкін.

 Ескерту. 12-бапқа өзгерту енгізілді  — Қазақстан Республикасының  2005.07.08 N 72 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2007.02.19 N 230 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен

 

Заңды тұлғалардың кейбір түрлерінің меншік құқығы

 

Шаруашылық серіктестіктері, акционерлік  қоғамдар, кооперативтер, қоғамдық бірлестіктер, қоғамдық қорлар, діни бірлестіктер және заңды тұлғалардың бірлестіктері (қауымдастық, одақ) өз мүлкінің меншік иесі болып табылады. Мекемелер мен мемлекеттік кәсіпорындар мүлікті шектеулі заттық құқықтар — оралымды басқару және шаруашылық жүргізу негізінде иемденеді. Заңнамадағы коммерциялық емес ұйымдардың толық тізімі емес. Сондықтан заң актілерінде коммерциялық емес ұйымдардың меншік иелерінің жаңа ұйымдық-құқықтық формалары көзделуі мүмкін.

 

Шаруашылық  серіктестігінің меншік құқығы. Құрылтайшылардың (қатысушылардың) салымдары есебінен құрылған, сондай-ақ шаруашылық серіктестік өз қызметі үрдісінде өндірген және алған мүлік меншік құқығы бойынша серіктестікке тиесілі болады (АК-ның 58-бабы 1-тармағының 1-бөлігі).

 

Шаруашылық  серіктесгігінің жарғы капиталына салым ақша, бағалы қағаздар, заттар, мүліктік құқықтар, оның ішінде интеллектуалдық қызмет нәтижесіне құқық, және басқа мүлік болуы мүмкін. Құрылтайшылардың (қатысушылардың) жарғы капиталына заттай формадағы немесе мүліктік құқық түріндегі салымдары барлық құрылтайшылардың келісімімен немесе серіктестіктің барлық қатысушыларының жалпы жиналысының шешімі бойынша ақша түрінде бағаланады. Егер ондай салымның құны айлық есептік көрсеткіштің 20 000 мөлшеріне пара-пар сомадан асатын болса, оның бағасын тәуелсіз сарапшы растауы тиіс. Шаруашылық серіктестігін қайта тіркегенде қатысушылар салымының ақшалай бағасын серіктестіктің бухгалтерлік құжаттары не аудитор қорытындысы растайды. Серіктестік құрылтайшылары (қатысушылары) мұндай бағалаудан кейін бес жыл бойы серіктестіктің несие берушілері алдында салымның көтеріңкі бағасы бойынша анықталған сома шегіңде ынтымақтасып жауапкершілік көтереді. Егер, серіктестікке салым ретінде мүлікті пайдалану құқығы берілсе, ол салымның мөлшері құрылтай құжаттарында көрсетілген барлық мерзімде мұндай мүлікті пайдаланғандық үшін есептелген төлеммен анықталады.

 

Салымдарды  мүліктік емес жеке құқық және өзге де материалдық емес игілік түрінде, сондай-ақ қатысушылардың серіктестікке  қойған талаптарын есептеу жолымен  ‘енгізуге жол берілмейді (АК-ның 59-бабының 1-тармағы).

 

Егер құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, жарғылық капи-талдағы барлық қатысушылардың үлестері және тиісінше олардың ша-руашылық серіктестігі мүлкінің құнындағы үлестері (мүліктегі үлесі) жарғылық капиталдағы  салымдарына бара-бар болады. Шаруашылық серіктестікке қатысушы серіктестік мүлкіндегі өз үлесін, егер заң актілерінде немесе құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, салып қоюға және сатуға құқылы (АК-ның 59-бабының 2-тармағы).

 

Жарғылық  капиталға салым салудың тәртібі мен мерзімі, сондай-ақ жарғылық капиталды құру жөніндегі міңдеттерді орындамағаны үшін жауапкершілік заң актілерінде және (немесе) құрылтай құжаттарында белгіленеді (АК-ның 59-бабының 3-тармағы). Осы салымдардан бастапқы жарғылық капитал құрылады. Қатысушылардың үлесін дәл анықтау және қызметті ұйымдастыру үшін базалық капитал құру — жарғылық капиталдың мәні. Жарғылық капиталдың кепілдік маңызы туралы мәселе заң әдебиеттерінде дау туғызуда.

 

Шаруашылық  серіктестігінің жарғылық капиталының  мөлшері оның құрылтай құжаттарында анықталады, дегенмен заң актілерінде белгіленген ең төменгі мөлшерден аз болмауы тиіс. Шаруашылық серіктестіктері туралы Жарлыққа (13-, 28-баптар) және ЖШС туралы Заңға (23-бап) сәйкес толық серіктестік үшін жарғылық капиталдың ең төменгі мөлшері айлық есептік көрсеткіштің жиырма бес мөлшерінен кем емес; сенім серіктестігі үшін айлық есептік көрсеткіштің елу мөлшерінен кем емес; шектеулі және қосымша жауапкершілікті серіктестік үшін жүз көрсеткіш мөлшерінен кем емес болуға тиіс.

 

Серіктестіктің мүліктік базасының азаюының тағы бір жағдайы толық серіктестің толық (сенім) серіктестігінен шығуымен немесе шектеулі (қосымша) жауапкершілікті серіктестікке қатысушының өз үлесін (оның бөлігін) серіктестікке сатуымен байланысты (АК-ның 80-бабының 3-тармағы). Егер қатысушы шыққанда толық (сенім) серіктестік сақталса, шыққан қатысушыға серіктестік мүлкіндегі оның үлесінің құны енгізілген салымға бара-бар, сол шыққан күні жасалған балансқа сәйкес төленеді. Қатысушының талабы бойынша және серіктестіктің келісімімен салым толықтай немесе жарым-жартылай зат түрінде қайтарылуы мүмкін. ІІІығып кеткен қатысушыға оның осы жылы серіктестікте болған кезеңінде серіктестіктің сол жылы алған таза табысының оған тиесілі бір бөлігі де төленеді (АК-ның 67-бабы 2-тармағының 1-бөлігі). Осы тәртіпте толық серіктестіктен шығарылған қатысушыға мүліктің бір бөлігінің құны да төленеді (АК-ның 68-бабының 2-тармағы). Мұндай ереже жауапкершілігі шектеулі және қосымша серіктестіктерге де қолданылады (АК-ның 80-бабы).

 

Қатысушының үлесін (оның бір бөлігін) жауапкершілігі шектеулі (қосымша) серіктестіктің өзі сатып алған ретте, ал оны басқа қатысушыларға немесе үшінші жаққа заң актілері мен серіктестіктің құрылтай құжаттарында көзделген мерзім мен тәртіп бойынша сатуға, не өзінің жарғылық капиталын азайтуға міндетті. Осы кезең ішінде түскен таза табысты бөлу, сондай-ақ жоғары органда дауыс беру жауапкершілігі шектеулі (қосымша) серіктестіктің сатып алған үлесі есептелмей жүргізіледі (АК-ның 80-бабының 5~тармағы).

 

Қатысушының үлесіне толық серіктестіктің жеке борыштары бойынша өндіртіп алуды аударға борыштарды етеу үшін серіктестіктің басқа мүліктері жеткіліксіз болған жағдайда ғана жол беріледі. Мұндай қатысушының несие берушілері толық серіктестіктен, серіктестік мүлкінен ақы өндіріп алу мақсатымен, борышқордың жарғылық капиталдағы үлесіне сәйкес мүліктің бір бөлігін бөліп беруді талап етуге құқылы. Серіктестік мүлкінің бөліп берілуге жататын бөлігі немесе оның құны несие берушілердің бөліп беру туралы талаптары қойылған кезде жасалған баланс бойынша анықталады (АК-ның 69-бабының 1-тармағы).

 

Шаруашылық  серіктестітінің акция шығаруға құқы жоқ (АК-ның 58-бабының 9-тармағы). Мұндай құқық тек акционерлік қоғамға  ғана берілген, ол эмиссияларды тіркеудің  күрделі процедурасымен, ерекше бухгалтерлік есеп-қисаппен және басқарудың өзіндік жүйесімен байланысты. Сонымен қатар, шаруашылық серіктестіктері, егер зан актілеріңде оған тыйым салынбаған болса, басқа бағалы қағаздар шығаруға құқылы.

 

Сонымен қатар, серіктестікті басқару органы өз мүлкін үшінші жаққа сенімгерлік басқаруға бере алады. Бұл жерде әңгіме мүліктің бір бөлігі туралы немесе мүліктік кешен ретіндегі кәсіпорын туралы болуы мүмкін. Сенімгерлік басқаруға берудің мұндай мүмкіндігі Азаматтық кодекстің Ерекше бөлігінде берілген, ал жауапкершілігі шектеулі (қосымша) серіктестіктер үшін АК-ның 79-бабының 2-тармағында тікелей көзделген.