Ультрадыбыстық бақылау

Ақаулар анықталған кездегі таңбалық дәнекерлік қосылыстарды бақылау сұлбасы 7-суретке сәйкес көрсетілген.

 

 

7-сурет – Ақаулар анықталған кездегі таңбалық дәнекерлік қосылыстарды бақылау сұлбасы: а) тігіс түбіндегі дәнекерленбеген бөлік; б) күйінді мен ұсақ көздердің бойлық жарығы; в) көлденең жарық.

 

Ақау модельдері (цилиндрлі, бұрыштық немесе сегментті  шағылдырғыштар) барүлгі бойынша сезгіштікті орнатады; дәл осы модель бойынша тереңдік өлшегіштің жұмыс нақтылығын тексереді.

Мол қалыңдықпен  қосу (100 – 200 мм-ден көп) қабат-қабатымен  тексеріледі, бұл жағдай сәулелердің  ену бұрышы әр түрлі бірнеше түрлендіргіштерді тізбектей қосу арқылы жүзеге асырылады. Сезгіштікті ААД-диаграммасын қолданумен (немесе қолданбай) стандартты үлгі бойынша орналастырылады.

Дәнекерленген қосылыстарға бақылау көптеген жағдайларда  түрлендіргіш арқылы қолмен (қолмен бақылау) сканерлеу кезінде іске асырылады. Қолмен бақылау кезінде сканерлеудің берілген параметрлерінің бұзылуы салдарынан өте аз шартты өлшемді ақаулар өткізілуі мүмкін. Аз ақауларды анықтау ықтималдылығын арттыру үшін қолмен сканерлеу параметрлерін бақылау үшін лайықтау қолданылады.

 

 

5 Ультрадыбыстық импульстік дефектоскоптар

 

 

Шағылу әдісінде негізгі параметрлердің сигналы,өлшеуге  жататындар олар амплитуда U(дб) және уақытша  жылжу Т (мкс) қабылданған сигналдың  салыстырмалы шағылысы (импульсті),зондыланған  сигнал болып табылады.

Импульстін  қозуы үшін серпімді тербелістердің жиіліктен f және дефектоскоптарда шағылудың қабылдануы көбінесе пьезоэлектрлік түрленгіштерде қолданады,электромагниттік акустикада сиректеу қолданады.

Ультрадыбыстық  дефектоскоп импульсінің структуралық схемасы 8-суретке сәкес көрсетілген (МЕСТ 23049-84).

8-сурет – Ультрадыбыстық дефектоскоп импульсінің структуралық схемасы

 

Синхрондалған импульстік генератор дефектоскоптың синхрондалған түйіндерінің жұмысын қамсыздандырады,импульстік тәртіп шағылысуымен ультрадыбыстық тербелістін қабылдауымен іске асады.

Радиоимпульстік генератор жоғары жиілікті электрлік  импульсті құру үшін арналған,тербелістердің түрлендіргішінде ультрадыбысты қоздыру үшін арналған.

Қабылдау- күшейткіш  тракт келесі элементтерді ұсынады:екі жақты шек қойылған диод,күшейткіштін кірісіндей амплетудалық зондыланған импульсқа шек қояды;колибрленген күшейткіштің ұзақтығы –өлшегіш аттенюатор; жоғары жиілікті күшейткіш; детектор; видокүшейткіш; сезгіштіктін уақытша реттеуін бағдарлаушы кернеуді құрастырғыш. Операторға өлшеу аттенюатор әр түрлі шағылыстардан жаңғырық-дабыл деңгейлерді тенестіруге мүмкіндік береді.

Уьтрадыбыстық дефектоскопта өлшегіш аттенюатор орындайды,реастаттарда тізбектей  қосылу жолымен істеледі.Аттенюатордың дәлдігі абсолюттік қателікте жіберілетің шекпен мінезделеді,қабылдағыш сигналдардың амплетудаларының қатынасының өлшемдерінің кірісінде,қазіргі дефектоскоптарда 1....2дб аспайды.

Қазіргі дефектоскоптардың  видеокүшейкіштерде реттелетін кесінгіштіктің схемасы болады,ол дабылдын берілуін қамтамасыз етеді.

Сезгіштіктің  автоматты уақытша реттеуін бағдарлаушы кернеуді құрастырғыш уақытында дефектоскопты қабылдау трактінің күшейту коэффициент бағдарлаушы кенеуді өндіру үшін арналған.Көбінесе жаңғырық импульсті дефектоскоптарда индикаторлардың орнына электронды –сәулелі трубкалар электростатикалық сәуленін ауытқуымен индикатор түрінде А типті.Цифрлік индикатор дефектілерден анықталған координаталарды өлшеу үшін арналған,сонымен қатар ұзақтық және жазбаның тоқтауының өлшемдері үшін  уақытша реттеу сезгіштігі дететрлерінің автоматты сигнализаторының уақытына параметрлері және жүйелері h және  L координаты шағылудың орналасуын t уақыт өлшем бірлігімен есептейді.Ультрадыбыстық тербелістің таралуы шағылғанға дейін және кері,сонымен қатар енгізу бұрышы α: бұнда коэффициенттер,көлденен толқын α енгізу бұрышының және жылдамдықты ескереді.

Интервалды  өлшеу үшін Т уақытты шағылудың  координатын анықтау үшін әдетте максимум әдісін қолданады,түрлендіргіштердің жайын орналастыру үшін ескереді,шағылған дабылдын максималды амплетудасына сәйкес келеді. Ереже бойынша,амплетуда максимумын шағылған дабылда экран трубкасымен анықтайды.

 

 

 

Қорытынды

 

 

Берілген конструкция  үшін оның ақауын табу, өлшеу, оны өткізу деңгейін бағалау – осының бәрі ультрадыбыстық бақылаудың негізгі міндеті болып табылады. Бірақ бұл міндет екі себепке байланысты толығымен шешілмегендігін де атап өткен жөн.

Біріншіден, шағылыстырғыш  қасиеті, ориентациясы және орналасуы  бойыншаақаулардың әр түрлілігі, екіншіден  ақауды сенімді шифрлауды қамтамасыз ете алмайтын ультрадыбыстық тәсілдің төмен ақпараттылығы.

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

 

1. Ермолов И.Н. Ермолов И.И. "Ультразвуковой контроль. Учебник для специалистов первого и второго уровня квалификации". – М.: НПО ЦНИИТМАШ, 1993 г.
2. Алешин Н.П. Щербинский В.Г. "Радиационная, ультразвуковая и магнитная дефектоскопия металлоконструкций". – М.: "Высшая школа", 1991г.
3. Ультразвук. Маленькая энциклопедия. Под редакцией Голяминой И.П. – М.: "Советская энциклопедия". 1979 г.
4. Неразрушающий контроль и диагностика. Справочник под редак. Клюева В.В. – М.: "Машиностроение". 1995 г.
5. Ермолов И.Н. Алешин Н.П. Потапов А.И. "Акустические методы контроля" под ред. Сухорукова В.В. – М.: "Высшая школа", 1991 г.
6. Ермолов И.Н. "Контроль ультразвуковой" (краткий справочник). – М.: НПО ЦНИИТМАШ, 1992 г.
7. Гурвич А.К. Ермолов И.Н. "Ультразвуковой контроль сварных швов". – Киев: "Техника", 1972 г.
8. ГОСТ 14782-86 "Контроль неразрушающий. Соединения сварные. Методы ультразвуковые".
9. ГОСТ 3242-79  «Соединения сварные. Методы контроля качества».
10. ГОСТ 18353-79   «Классификация видов и методов».