Айналым қаражаттарының кәсіпорындағы құрамы мен құрлымын оптимизациялау

Косымша төленбеген капитал да өзеріссіз қалды.

Кәсіпорынның 2002 жылы  резервті қор құрмады, ал 2003 жылы 7 154 теңгені құрды.

Бөлінбеген  табыс 2002 жылы 24 100 теңгені құрады.

2003 жылы несиелік  қарыз 2002 жылға қарағанда  25 707 теңгеге қысқарды. Сондықтан кәсіпорынның  бюджет пен несие алдында жауапкершілігі қысқарды.

Кәсіпорында айналым қаражатын басқару үшін кәсіпорынның өндіріс жоспары және  өндіріс шығынының сметасымен үйлестіру керек. Мұнда қажетті мөлшерде өнімнің нақтылы түрлерін және оларды белгілі мерзімде  шығаруды енгізу қажет.  Кәсіпорынның жеке айналым қаражатының қажеттілігін есептеген кезде мыналарды еске алған жөн.  Жеке айналым қаражаттары өндірістік бағдарламаны  орындауда тек негізгі өндірістік  қажеттілікті өтеу ғана емес, сонымен қатар, кәсіпорынның  негізгі қызметіне  жатпайтын қосалқы  және көмекші өндірістер, тұрғын үй, коммуналдық және  т.б. шаруашылықтар және дербес баланста тұрмайтындар да  өтелуі қажет.

 

Тауар өткізу, қоймадағы  дайын өнімдердің  қорлануы жөніндегі  мәселелерді жеткілікті, терең пысықтауы  төмен болуы мүмкін. Бірақ та, кез келген жағдайда  алдағы кезде  межеленген сату болжамы болуы керек. Олай болмаған күнде  шығарылған өнімдер қоймада ұзақ жатып қалады және ақшалай қаржылардың  едәуір бөлігіайналымнан оқшауланады, сөйтіп кәсіпорынның қаржы жағдайының орнықтылығына әсер етіп, оның  банкротқа ұшырауы мүмкін.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды.

Курстық жұмысымның соңында қаржыландырудың мүмкін болатын қателіктерін айта кетуді жөн  санадым:

• Жеке капиталдың өте аз бағамы;
• Банкке өз уақытында бармағандық;
• Инвестицияны қаржыландыру кезінде қысқа мерзімді несиені пайдалану;
• Жеткізушілердің ерекше тәуелділігі;
• Қаржыландырудың мемлекеттік көздерін қолданбау;
• Капитал қажеттілігін жеткізіліксіз жоспарлау;
• «проблемасыз және «арзан» несиелерді ойланбай алу.

Сондай –  ақ жоғарыда капиталға сұраныс негізіне тоқталған едім, енді оның ұзақ мерзімділігін  де айта кетейін, ұзақ мерзімді капиталдағы сұранысты негізгі капитал және өндірісалды шығындар деп екі инвестицияға бөлуге болады.  
 Негізгі капиталдағы инвестицияның типтік капиталы мыналар:

• Жер учаскесін алу және оны игеру;
• алаңдары мен ғимарттар салу немесе игеру;
• өндірістік және көмекші машиналар, жабдықтар алу;
• тазаланған ғимараттар салу;
• жобалы-конструкторлы жұмыстар.

Өндірісалды шығындар құрамына өндіру алдында жұмсалған шығындар кіреді. Олар мыналар:

• компания жасаумен байланысты шығындар;
• өндіріске дейін жалданған қызметкерлер мен басқару жұмысына төленетін ақы;
• арендалық төлемдер;
• іссапар және байланыс шығындары;
• кеңесшілерге төленетін ақы;
• жинақтар мен салықтар;
• банк қызметіне кеткен төлемдер;
• түрлі қала қызметтерімен келісім үшін шығындар;
• байқап көру шикізаты;
• кәсіпорынға жатпайтын білім үшін төлем;
• өндірісалды маркетингтік ұстам төлемдері.

Ал қысқа мерзімді капитал кәсіпорынды құрғаннан кейінгі қаржыландыруға, кеңейтілген жұмысына жұмсалады. Мүмкіндігінше тауарлы-материал қорын төменгі деңгейге азайтуға тырысу керек. Тауарлы-материал қорының көлемін анықтау үшін мынаны есте ұстау керек:

• өндіріс материалдары (көмекші материалдар мен шикізат көзіне назар аудару қажет. Мысалы:
• а) егер материал жергілікті, яғни жеткілікті мөлшерде тез жеткізілетін болса, онда шектеулі ғана қор сатау керек;  
• б) егер материал импортталатын болса, жеткізу процедурасына көп уақыт қажет болса, онда біршама мөлшерде материалдық қор сақтау қажет);
• артық бөлшектер (атық қор мөлшері жергілікті қойылымдар, импорт процедурасы, сол аймақтағы техникалық қызмет пен кәсіпорын қызметіне байланысты);
• аяқталмаған кәсіпорын (аяқталмаған өндірісті жабудағы капитал сұранысын бағалауда әр кезеңде өткізілген түрлі метериалдық ресурстарды пайдалану барысында қол жеткен өңдеу дәрежесі мен технологиялық процеске жан-жақты талдау жасау қажет);

Қолданылған әдебиеттер:

1. Акимова А. К. «Салықтар мен бюджетке төленетін басқа да төлемдер туралы» ҚР Кодексінің негізгі ережелерін түсіндіру бойынша жинақ. Арнайы салық режимі бойынша Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне арналған,  Астана - 2001 ж.
2. Ахметов К.Ғ., Сағындықов Е.Н.,  Байжомартов Ү.С., Жүнісов Б.А. Жұмаев Ж.Ж. «Менеджмент негіздері» - Ақтөбе – Орал – 2005 жыл.
3. Государственное сектор экономики Л.И. Якобсон Москва 2000 г.
4. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау» - Алматы – Экономика – 2001 ж.
5. «Как вести свое дело в Казахстане» журналы. Қазақстандық меншік иелеріне арналған оқулық Алматы -  2001 ж.
6. Кәсіпкерлік қызметтің құқықтық негіздері (сұлбалар мен кестелерде). Кәсіпкердің шағын кітапханасы. «Секрет + сервис» Кәсіпкерлерге қызмет көрсететін орталығы» мекемесі, 2-б, 2005 ж. маусымы, №11(41).
7. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.Ә. «Қаржылық есеп» - Алматы – Экономика – 2001 ж.
8. Кейлер В.А. « Экономика предприятия» - Москва – 2000 год.
9. Копайлов И. «Кәсіпорынның өндірістік қорлары»,Алматы – «Қазақстан» - 1973 жыл.
10. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім). Түсініктеме. Жауапты ред. М.К Сүлейменов., Ю.Г.Басин – Алматы, «Жеті жарғы» - 1997 ж.
11. ҚР Бюджет Кодексі. Алматы - 2005 ж.
12. «Малый бизнес Казахстана» журналы. Алматы - 1998 ж. № 1-16.
13. «Малый и средний бизнес Казахстана» журналы. Астана - 2004-2005 ж. № 1-10.
14. Назарбаев Н.Ә. «Қазақтанның  егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» - Алматы – 1992 ж.
15. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан – 2030» - Алматы – Юристъ – 2001 ж.
16. Оспанов М. Т. Проблемы совершенствования системы управления налогами в РК. Алматы: "Познание" - 1998ж.
17. Порохов Е.В., Янцен Н.Я., Анисимов В.А., Бабкин С.А. Правовые основы предпринима<span