Молияи корхонахо

САРСУХАН

Чи тавре, ки аз таърихи афкори иќтисодї бар меояд молия њамчун категорияи иќтисодї таърихи тулони дошта,  ҳанӯз дар давраи ҷамъияти  ғуломдорӣ  баробари ташкил  ёфтани давлати  ғуломдорӣ  пайдо  шудааст. Дар зинаҳои сохти токапиталистии истеҳсолот, молия асосан  муносибатҳоеро  ифода   менамуд, ки  онҳо  шакли    натуралиро    ифода   менамуд,  дар  давраи  тараққиёти  капитализм   ба   муносибатҳои  пулӣ  мубаддал  гаштааст.   

Бо    баробари     инкишоф    ва   пешрафти   ҷомеаи  инсонӣ   мафҳуми  молия   нисбатан   васеъ  паҳн  шуда ба пайдошавии низомњои молиявї замина гузошт, ки яке аз онњо љамъиятњои сањоммї мебошанд. Мувофиќи  Ќонуни  Љумњурии Тољикистон «Дар бораи љамиятњои сањомї» омадааст; љамияти сањоми  ташкилоти тиљоратие, ки сармояи оиномавии он ба миќдори муаяни сањмияњо таќсим шуда, иштирокчиони он аз руи ўњдадорињои љамияти сањоми масъулият надоранд ва тавакали зарари вобаста ба фаолияти онро дар доираи арзиши сањмияњои марбуташон ба зима доранд.

Дар   шароити   иқтисоди   бозорӣ   зарурат  пеш   меояд,  ки  механизми    молиявии  идораи  иқтисодиёт дар маљуъ ва љамъиятњои сањомї дар алоњидагї ташкил карда шаванд.

 Механизми  молиявӣ ин  шаклҳои  ташкилкунии  молия  дар  ҷамъият, тартиби ҷамъоварӣ, тақсим  ва  истифодаи  воситаҳои  пулии субъектњои хољагидориро дар  бар  мегирад.

Дар  шароити   иқтисоди   бозорӣ     нақш    ва  мақоми   молияи љамъиятњои сањомї  вобаста  ба  сатҳ   ва   дараҷаи    шаклҳои   моликият   ва    шаклу   намуди    хоҷагидорӣ    тағйир   меёбад. Аз   ин   рў, молияи љамъиятњои сањомї   дар  иқтисоди    кунунӣ    ҳамчун  воситаи  ба   таносуби    муайян   тақсим    кардани     маҷмӯи    маҳсулоти   миллӣ,  истифодаи  захираҳои   молиявӣ      ва  воситаи   танзими    иқтисодиёт  сурат  мегирад.

Бӯҳрони  иқтисодӣ,   касри   буҷет,  камбизоатӣ,  таваррум,   маҳдуд   будани   имконияти   сармоягузорӣ   ба   соҳаҳои   муайянкунандаи   пешрафти   иқтисодиёт,  воридашвии   нисбатан   сусти   раванди   сармоягузории    хориҷӣ   ва   ғайра   мустақиман   бо   мушкилоти   молиявии  љамъиятњои сањомї алоқаманд   буда,  сатҳ   ва   дараҷаи   ташкил   ва  ташаккули   онро    муайян   мекунанд.

Молияи љамъиятњои сањомї дорои моҳият, мазмун ва мустақили хоси   ифодакунандаи  муносибатҳои  пулии љамъият мебошад.

Сохтори кори хатмкунї аз  сарсухан, ду  боб, шаш параграф,  хулоса  ва  аз  адабиётҳои  истифодашуда  иборат  мебошад.

Боби  якум  асосњои назариявї молия дар шароити муосири иќтисодї номгузори  карда шуда,   дар  он  мафњум, моҳият, зарурият, манба ва наќши молия  дар  маносибатҳои иќтисодї шарҳ  дода    шуда   аст.

Боби  дуюм молияи љамъияти сањомї ва сарчашмањои ташаккулёбии онњо номгузори  карда  шудааст, ки  дар он моњияти молияи љамъиятњои сањомї ва асосњои њуќуќии он, инчунин љанбањои мушкилоти молиявї мавриди баррасї ва омўзиш ќарор дода шудааст.