Жергілікті бюджет кірістерін қалыптастыратын салықты

Кіріспе........................................................................................................................5  
1Жергілікті бюджет кірістерін қалыптастыратын салықтық түсімдер......7  
1.1 Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру және оның экономикалық мәні.......7  
1.2. Жергілікті бюджет кірістерін қалыптастыратын салықтар...........................16  
1.3. Қазақстан Республикасының салық жүйесі....................................................24  
2. Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімінің қызметіне жалпы сипаттама  
Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімінің қалыптасуы, мақсаттары мен міндеттері.............................................................................................................31  
2.2 Қаржы бөлімінің ұйымдастыру құрылымы, негізгі бөлімшелерінің қызметтері.................................................................................................................35  
2.3 Бюджеттің түсімдерінің қалыптасу көздерін талдау.....................................41  
2.4 Бюджеттің ақша қорларының құрамы мен құрылымын талдау.................48  
2.5 Жергілікті бюджеттің ақша қорларының қолдану жағдайын талдау.........50  
3 Тараз қаласы бюджеттік жүйесінің даму перспективалары.....61  
3.1. Бюджеттік жоспарлау және болжау процесстерін дамыту жолдары.........61  
Қорытынды............................................................................................................67  
Қолданылған әдебиеттер .................................................................................... 69  
Қосымшалар...........................................................................................................71 

Кіріспе  
Мемлекеттік бюджет – бұл жалпымемлекеттік міндеттер мен функцияларды шешуге 
Мемлекеттік бюджет арқылы қоғамдық орталықтандырылған ақша қоры қалыптасады және 
Мемлекеттік бюджет саласын зерттеу оны атқарушы органдар қызметтерінің негізінде 
Кез-келген мемлекеттің қалыптасуы оның бюджет жүйесінің қалыптасуымен сипатталады.  
Диплом жұмысының негізгі мақсаты – зерттелетін объект Тараз қаласы 
Жоғарыда аталған мақсаттарға сәйкес келесі міндеттерді шешу қажет:  
қаржы бөлімінің даму тарихымен және оның құрылымымен танысу;  
қаржы бөлімі бөлімшелері және олардың негізгі қызметтері мен міндеттерімен 
бюджеттің жоспарлануы және бекітілуі жағдайын зерттеу;  
бюджет кірістері мен шығыстарының жоспарға сәйкес орындалуын бақылау, 
бюджеттің тепе-теңдік мәселелерін қарастыру, шешу;  
зерттелген мәліметтер негізінде теориялық және тәжірбиелік қорытындылар жасау;  
қаржы бөлімінің қызметін одан ары дамыту үшін нақты ұсыныстар 
Осы міндеттерді шешу үшін Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы 
1. Жергілікті бюджет кірістерін қалыптастыратын салықтық түсімдер  
1.1 Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру және оның экономикалық мәні  
Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру мен пайдалану өндіріс пен айырбасқа қатысушылар 
Жергілікті бюджеттердің экономикалық мәні олардың мынадай арналымында көрінеді :  
билік пен басқарудың жергілікті органдарының ақша қорларын қалыптастыру ;  
бұл қорларды жергілікті деңгейдегі инфрақұрылым салаларымен халықтың арасында қайта 
Жергілікті бюджеттер билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан қырлы 
Сөйтіп, жергілікті бюджеттер жергілікті деңгейдегі экономикалық және әлеуметтік міндеттерді 
Дамыған нарықтық экономикасы бар елдерде биліктің жергілікті органдарының бюджеттері 
-олар арқылы өндірістік ортаны қаржыландыру жұмсалатын шығындардың үлкен бөлігі 
-жергілікті бюджет арқылы өндірістік емес ортаның дамуы қаржыландырылады, сөйтіп, 
-тұтынудың қоғамдық ( әлеуметтік ) қорларын бөле отырып, жергілікті 
Қазақстан Республикасының жергілікті бюджеттің құрамы облыстық бюджеттерді, қалалардың ( 
Қаржы қатынастарын ұйымдастырудың бюджет түрінде екі тенденция қатар өмір 
дағдарыстан шығу және тұрақтандыру мақсатымен экономиканы басқаруда орталықтандырылған негіздерді 
қаржы қорларын қалыптастыру мен пайдалануда билікпен басқарудың жергілікті органдарының 
Екінші тенденция жергілікті органдардың жергілікті жағдайларға жуықтығымен дәлелденеді.  
Қаржы қатынастарының әкімшілігін жүргізудің қағидаты қаржының бақылау функциясын жүзеге 
Дүниежүзілік қаржы теориясы мен практикасы жергілікті бюджеттер бюджет жүйесінің 
Басқа жағынан аймақтар белгілі бір матасушылықты болатын бір ыңғай 
Сондықтан басқарудағы централизмнің қажеттігін орынды, өндірістің нақтылы жай – 
Аймақтардың экономикалық дербестігінің маңызды шарттарының бірі оларда аймақтық ресурстарды 
Оперативтік – шаруашылық дербестігі жергілікті буында шығыстардың 50 % 
Дамыған нарықтық экономикасы бар елдерде ұлттық табысты бюджет арқылықайта 
Теорияның мәні мынада. Бүкіл мемлекеттік шаруашылық жалпы көп деңгейлі 
-мемлекеттік секторды басқару деңгейлерінің оңтайлы саны ;  
-басқару деңгейлерінің арасында өкілеттіктерді оңтайлы бөлу ;  
-әлеуметтік шығыстарды неғұрлым тиімді қаржыландыру деңгейі ;  
-биліктің жергілікті органдарын басқаруға және қаржыландыруға орталық үкіметтің араласу 
-билік пен басқарудың жергілікті органдарының шығыстарын қаржыландырудағы меншікті қаражаттардың 
-мемлекеттік экономиканың барлық деңгейлерінде қаражаттарды жұмсауға бақылау жасаудың нысаны. 
Басқа елдердегі аумақтық басқаруды дамытудың тәжірибесі басқаруды орталықсыздандырудың, ведомстволық 
Қазақстан Республикасында жергілікті бюджеттер коммуналдық заңды тұлғаларға бекітілген ; 
( профицитін пайдалану ) есебінен қалыптасатын, Конституциямен, заңдармен және 
Нарықтық қатынастар, басқарудың жергілікті органдарын реформалау жергілікті бюджеттердің кіріс 
Жалпы жеке аумақтар мен аймақтар бюджеттеріне қаражаттардың түсу көлемі 
“Қазақстан Республикасының бюджет кодексіне”, “ Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік 
1) салықтардың , алымдардың және бюджетке төленетін басқа да 
2) салықтық емес түсімдер ( комуналдық меншіктен түсетін түсімдер 
4) жергілікті бюджеттерге түсетін ресми транферттердің түсімдері.  
Жергілікті бюджеттерден берілген кредиттерді өтеуден, коммуналдық меншіктегі мемлекеттің қаржы 
Жергілікті бюджеттердің проблемасы сондай – ақ олардың меншігін құрайтын 
Жергілікті бюджеттерден кадрларды қайта даярлауды және мемлекеттік мекемелер қызметкерлерінің 
Жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын жергілікті атқаруша органдарды ұстауға арналған шығындар 
Республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің құрамында қаладағы ауданның, 
Қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың ( 
Жергілікті бюджеттердің шығыстарында әлеуметтік инфрақұрылымдарды – білім беруді, денсаулық 
Қорғанысқа жұмсалатын шығыстардың функциялық тобы азаматтық қорғаныс ( төтенше 
Ресми трансферттерде – жоғарғы бюджетке ( бұл жерде республикалық 
Бюджеттік алынымдар дамудың анағұрлым жоғарғы экономикалық дәрежесіне байланысты немесе 
Жергілікті деңгейдегі қаражат түсімдері мен жұмсалымының құрамы мен құрылымы 
Бюджеттерді қалыптастыру жергілікті өкілетті органдар әзірлейтін жергіліктік бюджеттік бағдарламалар 
Жергілікті атқарушы органдардың заңи және жеке тұлғалардың, сондай – 
Бюджеттік шешімдер қабылдауды оңтайландыру сметаларды нөлдік негізде жасау және 
Жергілікті бюджеттің көзін құрайтын салықтар төмендегілер болып табылады:  
-Жеке табыс салығы;  
-Мүлік салығы;  
-Жер салығы;  
-Акциздер;  
-Әлеуметтік салық;  
-Бірыңғай жер салығы;  
1.2. Жергілікті бюджет кірістерін қалыптастыратын салықтар  
Көлік құралдарына салынатын салық тікелей салық және 
Көлік құралдарына салынатын салық объектісіне қарай тікелей 
Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай көлік құралдарына 
Бұл салықты төлеушілер болып меншік құқығында салық салу 
Салық салу объектілеріне уәкілетті органда мемлекеттік 
Жүк көтергішті 40 тонна және одан асатын 
Көлік құралдарына салынатын салық ставкалары:  
Салық малу объектісі Салық ставкасы(айлық есептік көрсеткіш)  
двигатель көлемі мынандай жеңіл абтомобильдер /текше см./  
1100-ге дейін қоса алғанда 4,0  
1100-ден жоғары 1500-ді қоса 6,0  
1500-ден жоғары 2000-ды қоса 7.0  
2000-нан жоғары 2500-ды қоса 10,0  
2500-ден жоғары 3000 –ді қоса 17,0  
3000-нан жоғары 4000-ды қоса 22,0  
4000-нан жоғары 117,0  
Жүк көтергіштігі мынандай жүк таситын арнаулы 
1 тоннаға дейін қоса алғанда 6,0  
1 тоннадан жоғары 1,5 тоннаны қоса 9,0  
1,5 тоннадан жоғары –5тоннаны қоса 12,0  
5 тоннадан жоғары 15,0  
Шынжыр табанды машиналар мен механизмдерді қоспағанда, өздігінен жүретін 
Автобустар:  
12 отыратын орынға дейін қоса алғанда 9,0  
12-ден жоғары-25 отыратын орынды қоса 14,0  
25 отыратын орнынан жоғары 20,0  
Мотоциклдер, мотороллерлер, мотошаналар, көлемі шағын кемелер/двигатель, қуаты 55-кВт-тан кем/ 
Катерлер, кемелер, буксирлер, баржалар, яхталар/двигательдің қуаты мынандай ат күшіне 
160-қа дейін қоса алғанда 6,0  
160-тан жоғары 500-ді қоса 18,0  
500-ден жоғары 1000-ды қоса 32,0  
1000-нан жоғары 55,0  
Жеңіл автокөліктердің жеті айлық есептік көрсеткіш (бұдан әрі 
Мына заңды және жеке тұлғалар көлік құралдарына 
- ҚР-ның Үкіметі белгілейтін көлік құралдарына 
- мемлекеттік бюджет есебінен қаржыланатын ұйымдар;  
- салық салу объектісі болып табылатын  
- салық салу объектісі болып табылатын бір автокөлік 
- салық салу объектісі болып табылатын бір автокөлік 
- ауыл шаруашылық құрылымынан шығу нәтижесінде пай ретінде 
Салық төлеушілер салық салу объектілерін, әрбір көлік құралы 
Салық төлеуші заңды тұлғалар салық кезеңі ішінде 
Салық кезңі ішінде салық салу обьетілеріне 
Республикадағы жер қатынастары саласындағы өзгерістер  
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын жер салығының 
Салықты есептеу әрбір жер учаскесі бойынша  
Ортақ үлестік меншіктегі салық салу объектілері  
Заңды тұлғалар жер салығы сомаларын салық 
Жер салығын есептеу мен төлеу үшін 
Заңды тұлғалар, жеке кәсіпкерлер ғ жеке нотариустар мен 
Жер салығы бойынша жеңілдіктер беріліп, салықтан босатылатын төлеушілер 
- біртұтас жер салығын төлеушілер;  
- діни бірлестіктер;  
- мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын ұйымдар;  
- уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеті 
- салық салу режимінің екінші үлгісі бойынша жұмыс 
- ”Батыр ана” атағын алған ”Алтын алқамен” 
- Ұлы отан соғысына қатысушылар мен оларға  
Салық салу объетісіне қарай мүліке салынатын  
Мүлік салығын төлеушілер:  
ҚР-ның аумағында меншік шаруашылық жүргізу немесе оралымды 
ҚР-ң аумағында меншік құқығында салық салу объектісі бар 
меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар. Меншік 
Салық салу объектісі. Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер 
Салық Заңдылығына сәйкес төмендегі объектілерге  
жер салғын салу объектісі болып табылатын жер;  
көлік құралдарына салық салу объектісі болып 
ҚР-сы Үкіметінің шешімі бойынша консервацияда тұрған негізгі 
жалпыға ортақ пайдаланылатын мемлекеттік автомобиль жолдары  
1. 1000000 теңгеге дейін қоса алғанда Салық салу 
2. 1000000 теңгеден жоғары 2000000 теңгеге дейін 
3 2000 000 теңгеден жоғары 3000 000 теңгеге дейін 
3000 000 теңгеден жоғары 4000 000 теңгеге дейін қоса 
5. 4000000 теңгеден жоғары 5000 000 теңгеге дейін қоса 
6 5000000 теңгеден жоғары 6000 000 теңгеге дейін қоса 
7 6000000 теңгеден жоғары 7000 000 теңгеге дейін қоса 
8. 7000000 теңгеден жоғары 8000 000 теңгеге дейін қоса 
9. 8000000 теңгеден жоғары 9000 000 теңгеге дейін 
10. 9000000 теңгеден жоғары 10 000 000 теңгеге дейін 
11 10 000000 теңгеден жоғары 46500 теңге +10 
теңгеден асқан соманың 1 пайызы  
Мүлік салығының ставкалары:  
заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкенлер үшін салық салу 
төменде көрсетілген заңды тұлғалар үшін салық ставкасы  
діни бірлестіктерден басқа коммерциялық ұйымдар;  
әлеуметтік саладағы ұйымдар;  
негізгі қызмет түрі кітапханалық қызмет көрсету  
Заңды тұлғалар мүліктерін жалға берсе, онда бір 
2. Жеке тұлғалардың мүлік салығы объектілерінің құнына 
Төмендегі жеке тұлғалар мүлікке салынатын  
бірыңғай жер салығын төлеушілер;  
салық салу режиміннің екінші үлгісі бойынша жұмыс жасайтын 
тек мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын ұйымдар; ҚР-ның ҰБ-кі және 
уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы 
Мерзімді қызметтен өту кезеңінде мерзімді қызметтегі 
Салық салу объектілерінің бір мың айлық есептік 
1.3. Қазақстан Республикасының салық жүйесі  
Салық жүйесін мемлекет пен заңды және жеке тұлғалар арасындағы 
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы 
- 1 кезең (1992-1995 жж.) жаңа салық жүйесі базисінің, 
- 3 кезең (1998-2000 жж.) - барлық қағидалардың ескерілуі 
- 4 кезең (2001-2002  
Қазакстан Республикасының 1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданған Қазақстан Республикасындағы 
Осы Заң бойынша алғаш рет Қазақстан Республикасында 42 салық 
Бүл салықтардың негізін табыс салығы, пайдаға салынатын салық, қосылған 
Алғашқы салық жүйесінің көптеген кемшіліктері дс болды. Атап айтқанда, 
Аталмыш концепцияны іске асырудағы негізгі кезең болып Қазақстан Республикасы 
4-ші ксзснде, яғни 2001 жылдың 12 маусымында Жаңа Салық 
Жаңа Салық Кодсксі 2002 жылдың І-ші каңтарында Қазақстан Рсспубликасында 
- корпорациялық табыс салығы;  
- жеке табыс салығы;  
- қосылған құн салығы;  
- акциздер;  
- жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мсн арнайы төлемдері;  
- әлеуметтік салық;  
- жер салығы;  
- көлік құралдары салығы;  
- мүлік салығы.  
Алымдар:  
- заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым;  
- жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым;  
- жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді мемлекеттік 
- радиоэлектрондық кұралдары және жиілігі жоғары кұрылғыларды мемлекеттік тіркегені 
- механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін 
- теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік 
- азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым;  
- дәрі-дәрмек кұралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым;  
- автокөлік қүралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру алымы;  
- аукциондардан алынатын алым;  
- елтаңбалық алым;  
- жекелеген қызмет түрлерімен айналысу кұқығы үшін лицензиялық алым;  
- телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына 
Төлемақылар:  
- жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы;  
- жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы;  
- қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы;  
- жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы;  
- орманды пайдаланғаны үшін төлемақы;  
- ерекшс қорғалатын табиғи аймақтарды пайдаданғаны үшін төлемақы;  
- радиожиілік спектрін пайдаланганы үшін төлемақы;  
- кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы;  
- сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы;  
Мемлекеттік баж  
- мемлекеттік баж  
Кеден төлемдері:  
- кеден бажы;  
- кеден алымдары;  
- төлемақы;  
- алымдар.  
Қазақстан Республикасы салық жүйесін басқару К,азақстан Республикасы Конституциясы бойынша 
Салық қызметі органы Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Салық Комитетінен 
Қаржы Министрлігінің салық комитеті салықтар және бюджетке төленетін басқа 
Уәкілетті мемлекеттік орган салық органдарына басшылық жасауды жүзегс асырады.  
Салық органдарының бірінші басшыларын қызметке уәкілетті мемлекеттік органның бірінші 
Салық қызметі органдарының мынадай құқықтары бар:  
- салық Кодексіне сәйкес кесімдік-құқыктық актілерді жасау жөне бекіту;  
- өз өкілеттігі ауқымында салық міндеттемслерінің туындауы, атқарылуы жәнс 
- салықтық бақылауды жүргізу; Қазақстан Республикасы заңнамасында бекітілген талаптарды 
- салық төлеушідеп есептелінген және төленген салық және бюджетке 
- салықтық тексеру барысында салық заңдылықтарын бұзушылықтарды растайтын құжаттарды 
- Қазақстан Республикасы Үкіметі бекіткен тізбе бойынша салық телеушіден 
- банктерден және банктік операпиялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын 
Салық қызметі оргамдарының міндеттері.  
- салық төлеушінің құқықтарын сақтау;  
- мемлекет мүддесін қорғау;  
салық толсушілердің салық міндеттемелерін дұрыс орындауын және жинақтаушы зейнетақы 
- салық төлеушілердің, салық салу объектілерінің және төленетін басқа 
- салық тексерулерін нұсқама бойынша жүргізу;  
- салық қүпиясын сақтау;  
- салық заңнамасын бұзған салык төлеушілерге әкімшілік шараларын қолдану;  
- мемлекет меншігіне айналған мүліктерді есепке алу, сақтау, бағалау, 
Салық салу ісін үйымдастыруда және іске асыруда негізгі жүмысты 
Аудан бойынша салық комитеті мынадай бөлімдерден кұралған:  
- салық төлеушілермен жүмыс істеу бөлімі;  
- салық аудиті бөлімі;  
- еріксіз өндіру бөлімі;  
- қүқықтық қамтамасыз ету бөлімі;  
- ұйымдастыру-бақылау бөлімі;  
- ақпаратпен қамтамасыз ету және есеп белімі. Енді 
Салық төлеушілермен жұмыс істеу бөлімінің негізгі қызметі:  
- салық төлсушілердің есебін жүргізу;  
- салық төлеушілерге тіркеу нөмірін беру;  
- салық толеушілерге салық заңнамаларын түсіндіру;  
- есеп құжаттарын, дскларацияларды қабылдау, олардьң дұрыс жасалғанын камералдық 
- патент беру, т.б.  
Салықгық аудит бөлімінің негізгі қызмсті:  
- құжаттық тексерулер жүргізу;  
- кәсіпорындардың жабылуына байланысты тексеру жүргізу;  
- салық комитетіне түскен арыздарды, өтініштерді тсксеру;  
- хронометраждык зерттеу жүргізу арқылы патент құнының дұрыстығын тексеру 
Салықтарды еріксіз өндіру бөлімінің негізгі қызметі;  
салық төлеушілердің бюджетке төленбеген қарыздарын анықтау, талдау;  
- салық төлеушінің есеп шотынан салықты әндіріп алу туралы 
- салықтан қарызы бар салық төлеушілердің банктегі шоттарын тексеру;  
- салық төлеушілердің мүліктерін тәркілеу; аукцион үйымдастырып тәркіленген мүлікті 
- жекелеген салық төлеушілерде фискалдық жады бар бақылау-касса аппараттардың 
Құқықтық қамтамасыз ету бөлімінің нсгізіі қызмсті:  
- салық комитетің Зандармен, нүсқаулықтармен, өзге де заңнамалық кесімдермен 
- соттарда, кұқық қорғау органдарында салық комитетінің мүддесін қорғау, 
Ұйымдастыру-бақылау қызметінің бөлімінің негізгі қызметі:  
- Салық комитетінің іс жоспарын жасау жәнс оны іске 
- 2-Н ессбін жинақтап, жасау;  
- жоғарғы органдарға мәліметтер беру;  
- мәліметтер алмасу, т.б.  
Ақпаратпен қамтамасыз ету және есеп бөлімінің негізгі қызметі:  
- бюджетке түскен салықтардың есебін жүргізу;  
- салық төлсушілердің жеке шотын ашу және жүргізу  
2. Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімінің қызметіне жалпы сипаттама  
2.1Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімінің қалыптасуы, мақсаттары мен 
Қазақстан Республикасындағы жергілікті қаржы органдары жалпы мемлекеттік саясатты жүзеге 
Қаржыны басқарудың стратегиялық және оперативтік басқару түрлері бар екендігі 
ҚР президенті президент аппараты арқылы қаржыны басқарады. Жыл сайын 
Парламент келесілерге байланысты заңдар шығарады: салық салу, оның түрлері 
ҚР – ның Үкіметі оның статусы бойынша орындаушы атқарушы 
әлеументтік-экономикалық саясат, стратегиялық және тактикалық шаралапрдың қалыптасуына бағытталған негізгі 
мемлекеттік әлеументтік-экономикалық және ғылыми-техникалық бағдарламаларды өңдеу;  
республикалық бюджеттің орындалуы және оны өңдеу;  
елдің қаржылық жүйесін бекітуге байланысты іс-шараларды қалыптастыру;  
инвестициялық саясатты қалыптастыру;  
мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастыру  
аймақтардың әлеументтік-экономикалық даму мәселелерін шешу;  
сыртқы экономикалық байланыстарды қалыптастыруды басқару;  
Жалпымемлекеттік қаржыларды қаржы министрлігі басқарады және олар өз кезегінде 
Жергілікті қаржы органдары /қаржы бөлімдері/ біртекті мемлекеттік саясатты 
Қаржы бөлімі заңды тұлға болып табылады, оның өзінің банкте 
Қаржы бөлімі қалыптастыратын нормативті сипаттағы бұйрықтарын міндетті түрде облыстық 
Қаржы бөлімінің заңды мекен –жайы Тараз қаласы, Радищева көшесі 
Қаржы бөлімінің негізгі міндеттері келесілер болып табылады:  
- жергілікті-әкімшілік бірлікке сәйкес мемлекеттік салықтық және ақша-несиелік саясатпен 
- мемлекеттік салық саясатын өңдеуге қатынасу;  
- жергілікті бюджеттің қалыптасу және қолдану процесстерін дамыту, бюджеттік 
- жергілікті бюджеттің қорларын мақсатты және рационалды қолдану жағдайын 
- алдағы қаржылық жылға заңға сай жасалынған кірістер мен 
- жергілікті-әкімшілік бірлікке сай бюджеттің қолданылуын ұйымдастыру;  
- заңға сай қаржы бөлімінің басқа да міндеттері;  
Сонымен қатар, қаржы бөлімі жоғарыдағы аталған міндеттерге сай келесі 
1. Жергілікті-әкімшілік бірліктің қаржысын басқару саласындағы мемлекеттік саясаттың жағдайлары 
2. Әлеуметтік-экономикалық дамудың стратегиялық және индикативтік жоспарларын, бағдарламаларын өңдеуге 
3. Жергілікті салық органымен бірге жергілікті бюджет кірістерін болжауды 
4. Жергілікті бюджеттің жиынтық қаржылық жоспары, бюджет бағдарламаларының құжаттарына 
5. Жергілікті бюджетті қолдану бойынша тексерілген іс-әрекеттердің есебін жүргізеді, 
6. Жергілікті бюджет қорларының қолдануына талдау жүргізеді;  
7. Ағымдағы қаржылық жылға жергілікті бюджетті бекіту туралы Мәслихатта 
8. Жергілікті бюджетті қаржыландырудың жиынтық жоспарын құрайды және бекітеді, 
9. Жергілікті бюджет бойынша бюджет бағдарламаларын қаржыландыру жоспары, кірістер 
10. Жергілікті бюджеттің құрылуы және қоланылуы бойынша жұмыстарды 
11. бекітілген тәртіп бойынша бюджеттің орындалуы бойынша есеп беруді 
12. Жергілікті атқарушы органдардың резерв қорларының қолданылуының жоспарлануы, есебі 
13. Жергілікті бюджет қорларын қолдану бойынша, Қазақстан Республикасының заңдылықтарын 
Қаржы бөлімі өзінің жоғарыда аталған міндеттері мен функцияларын атқару 
Қаржы бөлімі өз ерікінше мүлікті игеруге құқығы жоқ, себебі 
2.2 Қаржы бөлімінің ұйымдастыру құрылымы, негізгі бөлімшелерінің қызметтері  
Тараз қаласының қаржы бөлімін меңгеруші басқарады. Қаржы бөлімінің меңгерушісін 
қаржы бөлімі жұмыскерлерінің міндеттері мен құқықтарын анықтайды;  
қаржы бөлімі қызметкерлерін заңға сәйкес қызметтерін тағайындайды және оларды 
қаржы бөлімі қызметкерлерінің тәртіп сақтауын заңға сай қадағалайды;  
қаржы бөлімінің бұйрықтарына қол қояды;  
қаржы бөлімінің құрылымдық бөлімшелері туралы бұйрықтарды бекітеді;  
заңға сай басқа да қызметтерді атқарады;  
Меңгерушінің орынбасары болады. Орынбасарды облыстық қаржы бөлімінің басқармасы  
Қаржы бөлімінің меңгерушісі қаржы бөлімінің қызметін толық басқарады. 
Бөлімше меңгерушісі келесілерді атқарады: бөлімді жалпы басқарады, бюджеттің орындалуы 
Бас маман қалалық бюджетте тұратын құқық қорғау органдары мен 
Негізгі маман банк мекемелерінің мәліметтерін өңдеумен айналысады. Салықтық кодтардың 
Бюджет бөлімі келесі қызметтерді атқарады:  
бюджетті орындауға өзгерістерді енгізу;  
бюджеттің орындалуы тұралы бір айға, кварталға,жылға түсініктеме анықтаманы дайындау;  
бюджеттің проектін және оған қатысты шешімдерді дайындайды;  
Бюджет бөлімінің негізгі маманы басқару аппаратының дамуы бойынша экономикалық 
Бюджет бөлімінің бас маманы білім беру мекемелері мен мемлекеттік 
Бюджет бөлімінің маманы денсаулық саласының мекемелерінің қаржылануы және оларды 
Бухгалтерлік есеп және есеп беру бөлімінің қызметтері:  
бюджеттің бухгалтерлік жұмыстарын жүргізеді;  
бөлімнің бақылау жоспарларын құрастырады;  
қала қаржы бөлімінің шығындар сметасын, ақшалай және есепберу құжаттарын 
еңбек ақы қордың дұрыс қолдануына бақылау жүргізеді;  
қызметтік окладтарды анықтайды;  
мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есепберуді өз уақытты және дұрыс жүргізуіне 
Бухгалтерлік есеп және есеп беру бөлімі келесілерден тұрады: бөлім 
Есеп және есеп беру бөлімінің бас маманы келесі қызметтерді 
Бюджеттің орындалуы бойынша бухгалтерлік есептің дұрыс жүргізілу жағдайын тексереді 
Бухгалтерлік есеп және есеп беру бөлімінің негізгі маманы Қазақстан 
Әлеуметтік қорғау бөлімі келесі қызметтерді атқарады:  
әлеуметтік қорғау туралы түсініктеме анықтамаларды дайындайды;  
мемлекеттік қаржыларды дұрыс қолдануына бақылау жүргізеді;  
адрестік әлеуметтік көмекті дұрыс төленуін бақылайды;  
әлеуметтік көмекті қаржы-шаруашылық қызметінің жүргізілуін бақылайды;  
жұмыссыз тұрғындарға, және мүгедекетрге жәрдем көрсетудің дұрыстығын тексереді.  
Қаржы бөлімінің әлеуметтік қорғау бөлімі келдесі мамандар құрамынан қалыптасқан: 
Бөлім бастығы жалпы бөлімнің қызметін басқара отырып, оған жауапты 
Әлеуметтік қорғау бөлімінің бас маманы мемлекеттік қорлардың шығындалу дұрыстығына 
Жергілікті бюджетті орындауға ішкі бақылау жүргізетін бөлімнің қызметтері келесілер 
2.3 Бюджеттің түсімдерінің қалыптасу көздерін талдау  
Мемлекеттік бюджет арқылы ақша құралдарының орталықталған қоры қалыптасып қолданылады. 
Мемлекетік бюджеттің табыстарының негізгі бөлімін салықтар және басқа да 
Мемлекеттік бюджеттің кіріс көздерінің негізін салықтық түсімдер құрайды. Сонымен 
Салықтар мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі. Мемлекет салықтарды экономиканы 
Салық салу объектісіне қарай салықтар тікелей және жанама болып 
Тікелей салықтарға мынандай салықтар жатады:  
- корпоративтік табыс салыға;  
жеке табыс салығы;  
жер қойнауын пайдаланушылар салығы;  
жер салығы;  
көлік құралдарына салынатын салық;  
мүлік салығы;  
Жанама салықтарды тұтынушы төлейді. Тауар немесе қызмет бағасына алдын 
қосылған құнға салынатын салық;  
акциздер.  
Бюджетке түскен соң салықтар жалпы және арнайы болып бөлінеді. 
Арнайы салықтар бюджетке түскен соң, алдын ала белгіленген нақты 
Салық салу органына байланыстьы салықтар жалпы мемлекеттік және жергілікті 
Табысқа салынатын салықтар салық төлеушінің кез келген салық салынатын 
Қазақстан Республикасының салық кодексіне сай салықтық емес түсімдердің келесі 
заңды тұлғаларды тіркегені үшін алым;  
жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым;  
жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді мемлекеттік 
жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді мемлекеттік  
радио электрондық құралдарпы мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін 
механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені 
теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекттік тіркегені 
азаматтық әуе кеемлерін мемлекеттік тіркегені үшін алым;  
дәрі –дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым;  
автокөлік құралдарының ҚР аумағы арқылы жүру алымы;  
аукциондардан алынатын алым;  
елтаңбалық алым;  
жеке кәсіпкерлік қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін  
телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожілік спектрін 
Салық кодексіне сай бекітілген төлемақылар: жер участкілерін пайдаланғаны үшін 
Төмендегі кестеде «Бюджеттің атқарылуы туралы есеп» құжаты бойынша 
р/с  
Түсімдер 2004 жыл, мың тг 2005 жыл, мың тг 
Қаржыландырудың жиынтық жоспары Кассалық орындалуы Ауытқуы /+,-/ Қаржыландырудың жиынтық 
1 Түсімдердің барлығы,  
оның ішінде:  
Кірістер, оның ішінде 3550313  
1488622 3585006  
1523767 34693  
35145 5884438  
1543935 5887765  
1550453 3327  
6518 5141708  
2539241 4956033  
2359756 -185675  
-179485 100,9  
102,5 100,1  
100,4 96,3  
92,9  
-Салықтық түсімдер 1440748 1475391 34643 1425525 1403888 -21637 2181379 
-Салықтық емес түсімдер 30786 29395 -1391 49648 65244 15596 
-Капиталмен жасалған операциялардан алынатын кірістер 17088 18981 1893 68762 
2 Алынған ресми трансферттер 2061691 2061183 -508 4340503 4337209 
3 Несиелерді қайтару 0 56 56 0 103 103 
Кесте мәліметтері бойынша қалалық бюджеттің негізгі түсімдерінің қайнар көздері 
Жергілікті бюджет түсімдері бойынша жоспарланған қаржы соммасы мен олардың 
2005 жылы бюджет түсімдерінің көздерін негізінен алынған ресми трансферттер 
Есепті, яғни 2006 жылы тағы да бюджет түсімдерін негізінен 
Бюджеттік несиелерді қайтару жалпы қала бюджеті бойынша жоспарға енгізілмеген 
Болашақта қалалық кәсіпкерлерді мемлекет тарапынан және жергілікті әкімшілік тарапынан 
Кесте 2 - Тараз қаласы бюджетінің нақты орындалуы бойынша 
р/с  
Түсімдер: 2004 жыл 2005 жыл 2006 жыл  
Кассалық орындалуы, мың тг Үлес салмағы,% Кассалық орындалуы, 
Түсімдердің барлығы, оның ішінде: 3585006 100 5887765 100 4956033 
1 Салықтық түсімдер, оның ішінде: 1475391 41,1 1403888 23,8 
- табыс салығы 312763 8,7 337443 5,7 418411 8,4  
- әлеуметтік салық 699817 19,5 637809 10,8 913457 18,4  
- меншікке салынатын салықтар 225652 6,3 186088 3,2 445882 
- тауарларға, жұмыстар мен қызметтерге салынатын ішкі салықтар 136854 
- басқа да салықтар - - - - 1 
- заңдық мәні бар іс-шараларды орындағаны үшін төлемдер 100305 
2 Салықтық емес түсімдер 29395 0,8 65244 1,1 78885 
3 Капиталмен жасалған операциялардан болған кірістер 18981 0,6 81321 
4 Алынған ресми трансферттер 2061183 57,5 4337209 73,6 2596277 
- ағымдағы 206300 5,7 438226 7,4 - -  
- капиталдық 470566 13,1 470131 7,9 1014401 20,4  
- субвенциялар 1138763 31,7 2496551 42,4 963086 19,4  
-мақсатты инвестициялық трансферттер 245554 6,8 932301 15,8 618790 
5 Несие қайтарымы 56 0,01 103 0,02 - -  
2.4 Бюджеттің ақша қорларының құрамы мен 
Тараз қаласы бойынша салықтық түсімдер негізінен табыс салығынан, әлеуметтік 
Сонымен бірге бюджет түсімдерінің негізін капиталмен жасалған операциялар кірісі 
Алынған ресми трансферттер құрамына облыстық бюджеттен алынған трансферттер, жоғарғы 
Бюджет түсімдерінің мәліметтері бойынша Тараз қаласының жергілікті бюджет 
2004 жылы ең көп үлесті мемлекеттік субвенциялар 31,7 % 
Сонымен қатар, салықтық түсімдер де бюджеттің кіріс көздерінің негізін 
Тараз қалалық бюджеті бойынша салықтық емес түсімдер және капиталмен 
2006 жылды алдыңғы жылмен салыстырсақ, бюджеттің түсімдерінің азайғандығын көреміз, 
Жергілікті бюджеттердің шығыстарының құрылымы және құрамы сол аумақтың әлеуметтік-экономикалық 
Бюджеттерді құрастыру, жергілікті органдардың құрастырған, жергілікті бюджеттік бағдарламалар арқылы 
Жергілікті бюджеттердің шығыстарының құрылымы және құрамы сол аумақтың әлеуметтік-экономикалық 
Мемлекеттік шығындар – бұл мемлекеттің қызмет етуімен байланысты ақша 
Мемлекеттік шығындардың құрамына: мемлекеттік бюджет шығындары, бюджеттен тыс қорлар 
Бірінші топ шығындары мемлекеттің шаруашылық қызметіне негізделген және ұлттық 
Салалық белгісіне қарай материалдық өндіріс саласында мемлекеттік шығындар өнеркәсіп, 
Төмендегі кестеде Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімінің шығындарының 
Кесте 3- Тараз қаласы бюджетінің ақша қаражаттарының қолдану жағдайын 
р/с  
Шығындар: 2004 жыл, мың тг 2005 жыл, мың тг 
Қаржыландырудың жиынтық жоспары Кассалық орындалуы Ауытқуы /+,-/ Қаржыландырудың жиынтық 
Шығындардың барлығы, оның ішінде 3571328 3567479 -3849 6277341 6189005 
1 Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсетулер 35381 35340 -41 
2 Қорғаныс - - - 1000 998 -2 - 
3 Жалпы тәртіп және құқықтық-қылмыстық қызметтер 22341 21926 -415 
4 Білім беру 1664820 1664750 -70 2447778 2445468 -2310 
5 Денсаулық сақтау 794570 794555 -15 1044537 1044224 -313 
6 Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмек 513620 512814 -806 
7 Тұрғын-үй коммуналдық щаруашылық 101266 100821 -445 1217394 1141308 
8 Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік 28432 28414 
9 Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы және қоршаған ортаны 
10 Көлік және байланыс 204905 203636 -1269 349279 346370 
11 Өнеркәсіп, архитектура, гидроқұрылыс және құрылыс қызметі - - 
12 Отын-энергетикалық комплекс және жер қойнауын пайдалану - - 
13 Басқалары 175027 174391 -636 489414 487862 -1552 173624 
Жоғарыдағы кесте мәліметтері бойынша Тараз қаласының әлеуметтік-экономикалық жағдайын дамыту 
2004 жылы бюджеттік ақша қорларының қолданылу жағдайының кем орындалуы 
2005 жылы бюджеттік шығындар көлемі негізінен білім беру саласына 
Келесі кесте мәліметтерінен бюджеттің нақты кассалық орындалуы бойынша ақша 
Кесте 4 - 2005-2006 жылдардағы Тараз қаласы бюджет түсімдерінің 
р/с Шығындар: 2005 жыл, мың тг Үлес салмағы, % 
мың тг  
Шығындардың барлығы, оның ішінде: 6189005 100 6075157 100 -113848  
1 Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсетулер 62831 1,02 129673 
2 Қорғаныс 998 0,02 - - -  
3 Жалпы тәртіп және құқықтық-қылмыстық қызметтер 31147 0,5 98330 
4 Білім беру 2445468 39,5 2761993 45,4 316525  
5 Денсаулық сақтау 1044224 16,8 - - -  
6 Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмек 549270 8,8 577728 
7 Тұрғын-үй коммуналдық щаруашылық 1141308 18,4 1843588 30,3 702280  
8 Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік 69090 1,2 
9 Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы және қоршаған ортаны 
10 Көлік және байланыс 346370 5,6 261609 4,3 -84761  
11 Өнеркәсіп, архитектура, гидроқұрылыс және құрылыс қызметі - - 
12 Отын-энергетикалық комплекс және жер қойнауын пайдалану - - 
13 Басқалары 487862 7,9 160413 2,6 327449  
Тараз қаласы бойынша бюджеттің ақша қорларының қолданылу жағдайының үлестік 
Қала бюджеті бойынша елеулі үлес салмақты тұрғын-үй коммуналдық шаруашылық 
Қалалық бюджет бойынша қорғаныс саласына есепті жылда ақша қаражаттары 
Болашақта жергілікті бюджет шығындары немесе ақша қорларының пайдалану жағдайларына 
2.5. Бюджеттің тепе-теңдік мәселелерінің қалыптасу жағдайлары /бюджет артықшылығы 
Кез-келген мемлекеттің негізгі мақсаты – бюджетті баланстау болып табылады. 
Бюджет дефициті елдің экономикасына үлкен әсерін тигізеді және ол 
елдің экономикадағы өндірістердің жалпы құлдырауы;  
қоғамдық өндірістің шығындарының өсуі;  
экономиканың даму деңгейіне кері әсер ететін әлеументтік шығындардың пайда 
ұлттық шаруашылықта жоғалтулардың болуы;  
Бюджет тапшылығын жабудың көптеген әдістері бар, солардың негізгі әдістері: 
Ал бюджет артықшылығын жабу үшін оны тиісті қажеттіліктерге дер 
Бюджеттік жоспарлау – бұл қаржылық бюджеттік меанизмнің бір 
Бюджеттік жоспарлаудың объектісі – кірістер мен жинақтардың қалыптасуы және 
Бюджеттік жоспарлаудың мазмұны – ақша кірісі мен жинақтардың 
Бюджеттік қаржылық жоспарлаудың негізгі мақсаты:  
қаржылық ресурстардың қалыптасу көздерін анықтау және олардың мүмкін болатын 
орталықтандырылған және орталықтандырылмаған қорлар арасында, халық шаруашылығы салалары мен 
нақты бағыт бойынша ресурстарды қолдануды анықтау және қажетті резервтерді 
Бюджеттік жоспарлау келесі негізгі принциптерге сүйенеді: орталықтандырылған және орталықтандырылмаған 
Бюджетті болжау – белгілі бір процесстің, құбылыстың немесе объектінің 
Келесі кестеде Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімінің мәліметтері негізінде 
Кесте 5 -Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімі 
р/с  
Көрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл 2006 жыл  
Қаржыландырудың жиынтық жоспары /мың теңге/ Кассалық орындалуы  
/мың теңге/ Пайыздық орындалуы, % Қаржыландырудың жиынтық жоспары /мың 
1 Түсімдер 3550313 3585006 100,9 5884438  
5887765  
100,0 5141708 4956033  
96,7  
2 Шығындар 3571328 3567479 99,8 6277341 6189005 98,6 6276372 
3 Бюджет тапшылығы /артықшылығы/ -21015 17527 - -392903 -301240 
Кесте мәліметтері бойынша Тараз қаласының жалпы бюджет түсімдері мен 
2005 жылы жоспар бойынша қала бюджетінде 392903 мың теңгеге 
Есепті жылы, яғни 2006 жылы бюджеттің қаржыландыруының жиынтық 
3Тараз қаласы бюджеттік жүйесінің даму перспективалары  
3.1. Бюджеттік жоспарлау және болжау процесстерін дамыту жолдары  
Қазақстан Республикасының егемен мемлекет болып қалыптасып, нарықтық экономиканың даму 
Мемлекеттік бюджет экономиканы реттеудің ең маңызды құралы десек, артық 
Мемлекеттік бюджетте қаржы жоспарының барлық қажетті негіздері берілген. Ол 
Бюджет кірістерінің шоғырланып, шығыстарының бағытталуы Қазақстан Республикасы Президентінің Заң 
Үкіметтің жоспарланатын жыл ішінде қандай тауарлар мен қызметтер алатыны, 
Егер экономикада мемлекеттік бюджеттің тапшылығы мен профициті болғанда жинақ 
Мемлекетте жеке меншікті дамыту бағытындағы үкіметтің стратегиялық жоспарының негізгі 
мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру;  
шағын және орта кәсіпорындарды демеу;  
тікелей берілетін шетел инвестицияларын тарту;  
Мемлекеттік залалды кәсіпорындарды ұстап тұра алмайды, өйткені бұл бюджеттік 
Нарықтың қалыпты жұмыс істеуімен республика алдында тұрған мәселелерді шешу 
Бюджеттік жоспарлаудың теориялық жағының жеткіліксіз зерттелуі еліміздің келешек бюджеттік 
Жоспарлаудың нақтылығы ақиқаттығы арнайы әдістерді қолдануды талап етеді. Бюджеттік 
Сонымен, бюджеттік жоспарлауды жетілдіру үшін мына шараларды ескерген жөн:  
біріншіден, кәсіпкерлікпен айналысуға тілек білдірген жеке тұлғаларға жол ашып, 
екіншіден, салық Кодексіне түзетулер мен өзгертулер енгізуді салық жылының 
үшіншіден, бюджеттік мекемелердің жұмыскерлеріне бөлінетін еңбек ақыдан салық алынбауы 
төртіншіден, шетелдік инвестицияларды ұтымды және тиімді пайдалану керек «Алашақтың 
Кез-келген елді экономикалық, әлеументтік және саяси жағынан одан әрі 
«Қазақстан-2030» стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік қызметпен пен мемлекеттік 
Жергілікті шаруашылықты басқаруда экономикалық механизмдерді қолданудың ерекшелігін оның әлеуметтік 
Экономиканы мемлекеттік реттеу елдің экономикалық саясатымен байланысты және оны 
Жалпы қаржы ресурстарын жинаудың салықтық және салықтық емес 
Елдің дамуы жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық реформалар тағдыры, халықтың барлық 
Билікті орталық пен аймақтарға жіктеу мәселесінің қоғамымызда талқыланып жатқанына 
Жергілікті басқаруды жетілдіру үшін ең маңызды – қаржы мәселесі 
Жергілікті жағдайда экономиканы басқаруды жетілдіру жолдарын іздестіруде көптеген пікірлер 
Қорытынды  
Тараз қаласы Әкімдігінің қаржы бөлімінің 2004, 2005,2006 жылдардағы қаржылық 
Қалалық бюджеттің 2004, 2005, 2006 жылдардағы қаржылық мәліметтеріне тоқталсақ, 
Жергілікті бюджеттің ақша қорларының жұмсалу жағдайы немесе шығындарына тоқталсақ, 
Кез-келген бюджеттің негізгі мақсаты оны баланстау немесе бюджеттің нақты 
Осы зерттелген объектілердің негізінде жалпы бюджет жүйесін дамытуға және 
Қолданылған әдебиеттер тізімі:  
Қазақстан Республикасының “ Салық және бюджетне төленетін басқа да 
төлемдер” туралы заңы (Салық Кодексі) Алматы 2005 жыл  
2. Қазақстан Республикасының ”Бюджеттін жүйесі туралы” заңы,Алматы  
2000 жыл  
3. Қазақстан Республикасының ”Республикалық бюджет туралы” заңы, Алматы, 2000 
4. “Жеке кәсіпкерлікті қорғау және қолдау туралы” Қазақстан 
5. “Қазақстан Республикасының Үкіметінің 1997 жылғы 19 маусымдағы “Жеке 
6. Послание Президента народу Казахстана «Об основных направлениях внутренней 
7. Бабич А.М., Павлов Л.И. Государственные и муниципиальные финансы: 
8. Жуйриков К.К. Бюджет: составление, утверждение, исполнение. Учебное пособие, 
9. Исингарин Н.К. «Казахстан и содружество». Алматы изд. ОФ 
10. Құлпыбаев С.К., Баязитова Ш. Қаржы. Оқу құрал. Алматы, 
11.Ермекпаева Б. Ж “Жалпы мемлекеттік салықтар”Алматы ,Экономика  
1997 жыл – 584 б.  
12.Ермекпаева Б.Ж “Салықтар және салық салу” , Алматы 2002 
13. Дробозина Л.А. Финансы, изд. «ЮНИТИ», Москва, 1999 г.  
14. Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. Алматы, изд. «Каржы-Каражат», 
15. Мельников В.Д. Государственное финансовое регулирование экономики Казахстан. – 
16. Ширкевич Н.А. Местные бюджеты. – М.: Финансы и 
17. Финансово-кредитный словарь Т. 1,2,3.- Финансы и статистика, 1999г.  
18. Ткач В.И. Международная система учета и отчетности. – 
19. Тагирбеков К.Р. Основы банковской деятельности. Учебное пособие. – 
20. Сейткасымов Г.С. Банковское дело. – Алматы: «Каржы-Каражат», 
21. Сейдахметова К. Налоги в Казахстане Алматы 2001 г  
22. Соколова О.В. Финансы, деньги, кредит. – М:. «Юрист», 
23. Преобразование финансовой системы в Республике Казахстан. Публикация Азиатского 
24. Статистический бюллетень Национального банка РК 1997 № 1-11.  
25. Статистический бюллетень Национального банка РК 2000 № 
26. Тлеужанова Д. Актуальные проблемы в области государственных финансов, 
29. Елубаева Ж. Бюджетная политика Казахстана, Қаржы-қаражат 13-ақпан, 2005, 
30. Елубаева Ж. Финансовые основы функционирование регионов: теория и 
Кесте 1 - Тараз қаласы бюджетінің ақша қорларының қалыптасу 
р/с  
Түсімдер 2004 жыл, мың тг 2005 жыл, мың тг 
Қаржыландырудың жиынтық жоспары Кассалық орындалуы Ауытқуы /+,-/ Қаржыландырудың жиынтық 
1 Түсімдердің барлығы,  
оның ішінде:  
Кірістер, оның ішінде 3550313  
1488622 3585006  
1523767 34693  
35145 5884438  
1543935 5887765  
1550453 3327  
6518 5141708  
2539241 4956033  
2359756 -185675  
-179485 100,9  
102,5 100,1  
100,4 96,3  
92,9  
-Салықтық түсімдер 1440748 1475391 34643 1425525 1403888 -21637 2181379 
-Салықтық емес түсімдер 30786 29395 -1391 49648 65244 15596 
-Капиталмен жасалған операциялардан алынатын кірістер 17088 18981 1893 68762 
2 Алынған ресми трансферттер 2061691 2061183 -508 4340503 4337209 
3 Несиелерді қайтару 0 56 56 0 103 103 
Кесте 2 - Тараз қаласы бюджетінің нақты орындалуы бойынша 
р/с  
Түсімдер: 2004 жыл 2005 жыл 2006 жыл  
Кассалық орындалуы, мың тг Үлес салмағы,% Кассалық орындалуы, 
Түсімдердің барлығы, оның ішінде: 3585006 100 5887765 100 4956033 
1 Салықтық түсімдер, оның ішінде: 1475391 41,1 1403888 23,8 
- табыс салығы 312763 8,7 337443 5,7 418411 8,4  
- әлеуметтік салық 699817 19,5 637809 10,8 913457 18,4  
- меншікке салынатын салықтар 225652 6,3 186088 3,2 445882 
- тауарларға, жұмыстар мен қызметтерге салынатын ішкі салықтар 136854 
- басқа да салықтар - - - - 1 
- заңдық мәні бар іс-шараларды орындағаны үшін төлемдер 100305 
2 Салықтық емес түсімдер 29395 0,8 65244 1,1 78885 
3 Капиталмен жасалған операциялардан болған кірістер 18981 0,6 81321 
4 Алынған ресми трансферттер 2061183 57,5 4337209 73,6 2596277 
- ағымдағы 206300 5,7 438226 7,4 - -  
- капиталдық 470566 13,1 470131 7,9 1014401 20,4  
- субвенциялар 1138763 31,7 2496551 42,4 963086 19,4  
-мақсатты инвестициялық трансферттер 245554 6,8 932301 15,8 618790 
5 Несие қайтарымы 56 0,01 103 0,02 - -  
Кесте 3- Тараз қаласы бюджетінің ақша қаражаттарының қолдану жағдайын 
р/с  
Шығындар: 2004 жыл, мың тг 2005 жыл, мың тг 
Қаржыландырудың жиынтық жоспары Кассалық орындалуы Ауытқуы /+,-/ Қаржыландырудың жиынтық 
Шығындардың барлығы, оның ішінде 3571328 3567479 -3849 6277341 6189005 
1 Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсетулер 35381 35340 -41 
2 Қорғаныс - - - 1000 998 -2 - 
3 Жалпы тәртіп және құқықтық-қылмыстық қызметтер 22341 21926 -415 
4 Білім беру 1664820 1664750 -70 2447778 2445468 -2310 
5 Денсаулық сақтау 794570 794555 -15 1044537 1044224 -313 
6 Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмек 513620 512814 -806 
7 Тұрғын-үй коммуналдық щаруашылық 101266 100821 -445 1217394 1141308 
8 Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік 28432 28414 
9 Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы және қоршаған ортаны 
10 Көлік және байланыс 204905 203636 -1269 349279 346370 
11 Өнеркәсіп, архитектура, гидроқұрылыс және құрылыс қызметі - - 
12 Отын-энергетикалық комплекс және жер қойнауын пайдалану - - 
13 Басқалары 175027 174391 -636 489414 487862 -1552 173624 
27