Жасқа байланысты бүйрек топтарының құрылысының және қызметінің ерекшеліктері

СӨЖ 
Тақырыбы:  Жасқа байланысты   бүйрек топтарының  құрылысының  және  қызметінің  ерекшеліктері.   
 
Орындаған: Есиркепова  Г.Т 
324 – ЖМф  
Тексерген: Жұмабаева А.М

 

Қарағанды  Мемлекеттік  Медицина  Университеті

Қалыпты  Анатомия  кафедрасы

 

Жоспар

 

• Кіріспе
• Негізгі бөлім
• Несеп жүйесі
• Бүйрек  жайлы  мағлұмат.
• Бүйректің  құрылымы және  қызметі
• Бүйректің  балалардағы  ерекшелігі
• Қорытынды
• Пайдаланылған  әдебиеттер.

Несеп жүйесі.

 

           Несеп  жүйесі  systema  urinarium  несеп  ағзаларын,  жыныс  ағзаларын  біріктіреді.   Бұл  ағзалар  өзінің  дамуы  жағынан  бір-бірімен  тығыз  байланысқан  және  сонымен  бірге  олардың  шығару  түтіктері  не  үлкен  бір   несеп- жыныс түтігіне  бірігеді  немесе  бір ортақ кеңістікке  ашылады.  Организмде  зәрдің  түзілуі  мен оның  ағзадан  шығарылуын  қамтамасыз  етеді.  Бұл  организмдерге:

            Бүйрек, жұп орган, зәрді  өндіреді.

            Несепағар,   жұп  орган, бүйректен  зәрдің  шығарылуын  қамтамасыз  етеді.

             Қуық, зәрдің резервуары.

             Зәр  шығаратын  өзек,  зәр  сыртқа  шығарылады. 

Бүйрек, ren

 

•        Бүйрек, ren - жұп мүше.  Зәрді түзетін және шығаратын орган.  Пішіні  үрмебұршақ  тәрізді, консистенциясы  тығыз,   беткейі жұмсақ,   тусі  қоңыр – қошқыл  болып келеді.  Орташа  мөлшері ұзындығы  10-12см, қалыңдығы   6 см,  орташа массасы 120 г,  ені 3-4  см. 
•        Бүйректе жоғарғы және төменгі шеттерін,  extremitas superior  et  inferior, екі  жиегін margo  lateralis  et  medialis,       екі беттерін  facies  anterior  et  posterior  ажыратады.  Медиальді бетінде қақпасы hilus  renalis   орналасады.  Оған  бүйрек  артериялары  мен нервтері  кіріп,  вена, лимфа  тамырлары  мен несепағар  шығады.   Қақпа  sinus  renalis – ке  ашылады.    

Бүйректің  топографиясы

 

• Бүйрек  бел  аймағында, іш қуысының  артқы  қабырғасында  орналасқан.  Оң және  сол  бүйректің  ағзаларға  қатынасы  бірдей  емес.  Оң  бүйрек  алдыңғы  іш  қабырғасына  regiones   epigastrica,  umblicales  et  abdominales  lat.  dextra,  сол  бүйрек regiones   epigastrica,  umblicales  et  abdominales  lat.  sinistra   проекцияланады. 
• Оң  бүйрек – кішкене бөлігі  арқылы  бүйрек  үсті  безімен жанасады.  Одан  әрі төмен қарай алдыңғы бетінің көп бөлігі   бауырмен  жанасып жатады.  Оның  төменгі 1/3  flexura coli dextra – ға  түйісіп жатады.  Медиальді жиегі бойымен duodeni – дің төмендеген  бөлігі  өтеді.  Соңғы екі бөлікте ішастар болмайды.  Оң  бүйректің ең  төменгі шетінің сірлі жабындысы бар. 
• Сол  бүйректің  жоғарғы  бүйрек  үсті  безімен  жанасады.  Іле шала төменде  сол бүйректің  жоғарғы  1/3 бөлігі  бойында  асқазанмен,  ортаңғы  1/3 pancreas –қа  алдыңғы  бетінің   латеральді  жиегі   жоғарғы   бөлігінде  көкбауырға  жанасады.  Сол  бүйректің  алдыңғы  бетінің  төменгі  шеті  аш  ішектің  бөліктерімен  медиальді,  ал flexura coli sinistra -  ның  бастапқы  бөлігімен  латеральді  түйіседі.  Әрбір бүйрек өзінің  жоғарғы  бөлімінде  артқы беті  арқылы  бүйректі  өкпеқаптан  бөлетін  көкетке , ал  12  қабырғадан  төмен    бүйрек  орынжайын  түзетін  m. psoas  major   m. quadratus   lumborum   және  m.  Transversus  abdominis- ке  жанасады.    

    Ішкі  құрылысы.

 

         Бүйректің  фронтальді  кесіндісінде,  бүйректі  артқы  және  алдыңғы   жартыға  бөлетін  бүйректік   қойнау sinus  renalis  болады.

Бүйрек  паренхимасы  екі  қабатқа  бөлінеді.  Перифериялық  - қараңғылау  қызыл - қоңыр түсті -  ол  қыртысты  заты,  cortex  renalis,  ішкі   ақшылдау  бөлігі -  милық бөлігі, medulla cortex   ажыратылады. 

 

1. Мозговое вещество и почечные пирамиды (Pyramides renales)

2. Выносящая клубочковая артериола (Arteriola glomerularis efferens)

3. Почечная артерия (Arteria renalis)

4. Почечная вена (Vena renalis)

5. Почечные ворота (Hilus renalis)

6. Почечная лоханка (Pelvis renalis)

7. Мочеточник (Ureter)

8. Малая почечная чашка (Calices minores renales)

9. Фиброзная капсула почки (Capsula fibrosa renalis)

10. Нижний полюс почки (Extremitas inferior)

11. Верхний полюс почки (Extremitas superior)

12. Приносящая клубочковая артериола (Arteriola glomerularis afferens)

13. Нефрон (Nephron)

14. Почечная пазуха (Sinus renalis)

15. Большая почечная чашка (Calices majores renales)

16. Вершина почечной пирамиды (Papillae renales)

17. Почечный столб (Columna renalis)

 

Балалардағы  ерекшелігі.

 

             Жаңа  туылған  нәрестелерде  бүйрек пішіні  дөңгелек  болып  келеді.  Себебі:  бөліктерінің құрылысы  және  қыртысты  затының  толық  жетілмеуіне байланысты.  Яғни  ол  2-3 жасқа дейін сақталады. Сондықтан беткейі бугристый болады.   Бүйректің массасы 12 г ,  ұзындығы 4,2 см.  Өсе келе  емізулі бала  бүйрегі ұзындығы  1,5 см  есе,  массасы 37 г өседі.  Ал, қыртысты  затының қалыңдығы 2 мм,  милық  заты  8мм  болады. 

            Ересек  адамның қыртысты  заты   4 есе ,  милық заты 2 есе өседі. 

             Пубертантты кезеңде баланың қыртысты  заты  ұлғая береді.  Ал,  милық затының өсуі   12 жасында тоқтайды.  Қыртысты затының ұлғаюы,  нефрон  өзекшелері  мен каналдарының  өсуі  есебінен  жүреді.  Негізі  жаңа  туылған балалардың бүйрегінің  өсуі,  алғашқы 1 жылында жүреді.  5 -9 жасы  мен   16 -19 жасында қарқынды  жүреді.  Жаңа  туған нәрестенің  тостағаншалары  ұзын  және  ампула  пішінді болады. 

           Фиброзды  капсуласы   5  жасында айқындала бастайды.  Ал,  10  -14 жасқа  келгенде  ересектердегідей  бола  бастайды.  Балалардағы  бүйрек  фасцияларының  жапырықшалары  жұқа  болады.  Бала  өскен  сайын  тығыздалады.  Майлы  капсуласы жоқ  болады, 1  жасында барып түзіледі. Бала  өскен  сайын  қалыңдайды.  40 - 50 жасқа дейін максимум  қалыңдайды.  Кейін керісінше инволюция жүріп,  жұқара  бастайды.

           Топографиясы: 

 

Бала  жасы	Орналасуы:
Жаңа  туылған  баланың  бүйрегінің  жоғарғы  шегі	11   Кеуде  омыртқасының  жоғарғы  шегіне  проекцияланады.
Емізулі  баланың,  1   жасқа дейінгі бала  бүйрегі	11 Кеуде омыртқасына,  дененің ортаңғы бөлігіне  сәйкес ,  ал  төменгі бөлігі  4  бел омыртқаның төменгі  жиегіне сәйкес  болады.
1  жастағы  бала  бүйрегі	бүйрегінің  ½     бөлігі   бел  омырқаның  жоғарғы  бөліміне  сәйкес  келеді.
5-7  жасында	Ересектермен  сәйкес  келеді.

2  -  7  ж	өсуі  сирейді
3 ж	Өсуі  жоғарылайды. 3 есе  ұлғаяды.  50 -60 г болады.
13 ж	Өсуі  сирейді.
13  -14 ж	Негізгі  массасына  жетеді.   120 г  болады.	10-11 см  болады
20  ж	Ересектермен салыстырғанда орташа  массасына жетеді.
30  -40 ж	Өсуін  жалғастырады.

 

Жасы

Массасы

Ұзындығы

Қорытынды

 

            Бүйрек -   негізгі зәрді түзетін және  оны ағзадан шығаратын жұп орган.  Организмді  метаболизмнің соңғы өнімдерінен залалсыздандырады.  Сонымен қатар,  су – электролит  алмасуына қатысады. 

Пайдаланылған  әдебиеттер

 

•      Г.Е  Островерхов.  Ю. М.  Бомаш. Д.Н Лубоцкий.  Оперативная  хирургия  и  топографическая  анатомия.
•     Алшынбай  Рақышев.  Адам анатомиясы
•     www. Google. ru

    

Назарларыңызға  рахмет!!!