Мемлекеттің тіршілік әрекетінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі рөлі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫК САҚТАУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ДАМУ МИНИСТРЛІГІ

 

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ

Акушерия және гинекология курсымен АМСЖ кафедрасы

 

РЕФЕРАТ

 

Тақырыбы:Мемлекеттің тіршілік әрекетінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі рөлі

 

 

 

 

Орындаған:Серіқожа А.

Тобы:101-СДк «А»

Қабылдаған: Турманова Ж.О.

                       

                        

 

 

Шымкент 2015ж

 

Қысқартылған сөздер

 

ТҚ- Тіршілік қауіпсіздігі

ТЖ-төтенше жағдай

АҚ-Азаматтық қорғаныс

АҚҚ-Авариялық – құтқару қызметі

ӨҚ- Өрт қауіпсіздігі

ҚР-Қазақстан Республикасы

ТЖМЖ-Төтенше жағдайдың Мемлекеттік жүйесі

ТЖМ-Төтенше жағдайлар министірлігі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспар

I Кіріспе

II Негізгі бөлім

1. Тіршілік қауіпсіздігін ұйымдастыру негіздері

2. Ұлттық қауіпсіздік

3. Негізгі ережелерді іске асырудағы ҚР ТЖМ - нің рөлі

III Қорытынды бөлім

Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I Кіріспе

 

   Тіршіліктің  және  қоғамның  барлық  мүшелері мәдениетінің  маңызы. Ғылыми- техникалық  прогрестің,  қоғамның  игілігі мен  зияткерлік потенциалы  өсуінің  табиғи  және  техногенді  сипаты  пайда болатын талапаттар  санының  және  олардан   келетін  зиян  масштабтарының ұлғаюына  әсері. Қауіпсіздікті   қамтамасыз  ету  проблемаларының   маңыздылығы.  Қазіргі  өндіріске   тән  ерекшеліктер,  қауіпті  және  зиянды факторлардың  құрылу  аймақтары.  Өндірістік  ортаның  жағымсыз факторлары, олардың    адамдарға  әсерін  бағалау.    Өндірістегі   қауіптілік пен  зияндылықты  төмендететін, тиімді ұйымдастырушылық және басқарушылық  әсерлері. Қауіпсіздікті  арттырудың  және  еңбек жағдайларын    жақсартудың «экономикалық»  механизмі.  Қауіпсіздік проблемаларын  зерделеудің  маңыздылығы  және  әдіснамасы.  Өндірістік қауіпсіздік  теориясының  негіздері. «Машина – адам - өндірістік орта» жүйесіндегі проблемалар.  Қауіпсіздік   проблемаларын  шешудің  жүйелілігі. Технологиялық  процестің   жоғары  қауіпсіздік   деңгейін  қамтамасыз  ету. 

Жұмыс 14 беттен , 4 пайдаланылған әдебиеттен тұрады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

II Негізгі бөлім

 

1.Тіршілік қауіпсіздігін ұйымдастыру негіздері

   Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғанна кейін жоғары оқу орындарының оқу жоспарына өзгерістер енгізілді. " Тіршілік қауіпсіздігі " пәндері жеке пән ретінде оқытылатын болды. ҚР АҚ-ға жалпы басшылықты Премьер-Министірі

  -Азаматтық қорғаныстың  бастығы жүргізеді.

       ҚР АҚ-на  тікелей басшылық ТЖ жөніндегі  ҚР Агенттігіне жүктеледі.

       Алғашқы " Тіршілік қауіпсіздігі" пәнінің типтік бағдарламасы 1993 жылғы, қыркүйекте тұрғындарды  және мамандарды төтенше жағдайда әрекет жасауға арналған оқыту жүйесін ұйымдастыру мәселелері атты ҚР Министрлер кабинетінің №969 қаулысының негізінде Білім министірлігімен Азаматтық қорғаныс бас штабының 1994 жылғы 10 ақпанындағы №46/27бірлескен бұйрығына негізделіп жасалып, 2000 жылы қайтадан өңделіп, қолданысқа енгізілген.

2003-2009 жылдар аралығында  бұл пән таңдау пәні ретінде  көптеген жоғары оқу орнына  мамандықтың жұмыс жоспарларынан  алынып оқытылмады.

ҚР Білім және ғылым министірлігінің 17 шілде 2009 жылғы №290 бұйрығына сәйкес Тіршілік қауіпсіздігі пәні арнайы компонент ретінде 1 кредит болып, ал 17 мусымдағы 2011 жылғы № 261 бұйрығымен бекітілген ҚРМЖМБС 5.04 .019.-2011 сәйкес 2 кредит болып өзгерген.

       Бұл  пәннің негізгі қарастыратын  мәселесі - адам өмірі, себебі, ол  қоғамның дамуының негізгі   тұтастығы экономикалық байлығы  болып табылады.

Тіршілік қауіпсідігі - қауіпсіздік туралы оқытып  және одан қорғауды үйрететін ғылыми пән. Қауіпсіздік деген бұл  пәнде негізгі ұғым болып есептеледі. Қауіпсіздік деп белгілі шарттарда адамның денсаулығына тікелей және жанама зиян келтіретін қажетсіз салдар қалдыратын құбылысты үдерістерді, нысандарды айтады.

        Пәннің  негізгі мақсаттары:

       -болашақ  мамандарды теориялық біліммен, тәжірбиелік дағдылармен қаруландыру;

       -тіршілік  әрекетінің қауіпсіздігін және  зиянсыздығын жасау;

       - төтенше  жағдайларда елді мекендерді  және шаруашылық нысандарын апаттан, табиғи апаттардан сақтауда және  қазіргі заманғы жаппай қыру қаруларды дұрыс шешім қабылдау жәнеи апатты жағдайды алдын ала болжау, тұрғындарды қорғау, өндірістердің тұрақтылығығын жорғалатуды, сонымен қатар зақымдау ошағында табиғи апат, ірі мавария және катастрофа салдарын жою кезінде құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізуге үйрету;

       -өз мамандықтарына  сәйкес білімгерлерді төтенше  жағдай кезінде әскери емес  құрылымдардың басшысы ретінде  шаруашылық нысандарына азаматтық  қорғаныс шараларын тәжірбие  жүзінде қолданумен таныстырылады.   

 

2. Ұлттық қауіпсіздік

     Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін алып, егенменді мемлекетке айналғалы да жиырма жылдан астам уақыт болды. Дербес мемлекет ретінде қалыптаса бастағаннан кейін, республикамыздың мемлекеттік белгілері айқындалғаннан кейін, яғни, тәуелсіздігі жарияланып, шегарасы белгіленіп, конституциясы қабылданғаннан кейін, мемлекеттің функциялары да анықталды. Жаһандану үрдісінің екпінінің артуы Тәуелсіз мемлекетіміз үшін ішкі және сыртқы саясаттың салмағы пара-пар екендігін аңғартты деуге болады.Дүниежүзілік қауымдастыққа мүше кез келген мемлекеттің сыртқы қауіпсіздігінің басты негізгі бағыты өзінің қауіпсіздігін барынша нығайту болып табылатындығына ешбір күмән келтіруге болмайды. Сондықтан Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 1997 жылы Қазақстан халқына арналған «Қазақстан-2030» Стратегиясындағы алғашқы ұзақ мерзімді басымдылық болып ұлттық қауіпсіздік аталды.Қазіргі кезде, сөз жоқ мемлекет қауіпсіздігінің кепілі ретінде ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, қоғамның тұрақтылығы мен тиімді тіршілік етуінің міндетті шарты Қазақстанның аса маңызды басымдықтарына      жатады [1].Ұлттық қауіпсіздіктің геосаяси өлшеміне келсек, мемлекеттің физикалық тіршілік етуі, оның егемендігінің, территориялық тұтастығының қорғалуы мен сақталуы, кез-келген сыртқы әлеуетті қауіп-қатерлерге қарсы тұра алу қабілеті қауіпсіздік ретінде түсініледі.Ұлттық қауіпсіздік мемлекет пен қоғамның қорғалуының түрлі аспектілерін қамтиды:мемлекеттің физикалық тіршілік етуін, сыртқы және ішкі қатерлерден территориялық тұтастығын, беріктігін қамтамасыз етуге қабілеттілік;ішкі істерге сыртқы күштердің араласуынан кепілдікке ие болу.қоғамның өмір салтына қауіп төндіретін әлеуетті, көзге көрінбейтін қатерлердің алдын алу.Басқаша жеткізгенде, қауіпсізідік мемлекеттің өмір сүруін қамтамасыз ету.

              Мемлекетаралық қатынастар контекстінде өмір сүру дегеніміз халықтың өмір салтын сипаттайтын ортақ құндылықтарды тасымалдаушы және жүзеге асырушы ретінде ұлттық мемлекеттің сақталуын білдіреді. Ұлттық қауіпсіздік жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің өмірілік маңызы бар мүдделерінің қорғалу жағдайы ретінде ұлттық мемлекет күшеюіне бағытталған шешімдер мен саяси курстарды жоспарлайтын, қабылдайтын және бағалайтын әдістерді, формалар мен жолдарды қамтиды.Ұлттық қауіпсізідіктің жоғарыда көрсетілген тұжырымдамалары біздің мемлекетіміз үшін бөтен емес

             «Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгi – елдiң ұлттық мүдделерiнiң нақты және ықтимал қауiп-қатерден қорғалуының жай-күйi.

       Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерi — iске асырылуына мемлекеттiң адам мен азаматтың конституциялық құқықтарын, 0Қазақстан қоғамы құндылықтарын, түпқазық мемлекеттiк институттарды қорғауды қамтамасыз ету қабiлетiне байланысты болатын Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық әлеуметтiк және басқа да қажеттерiнiң жиынтығы»[2]. Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсізідігі ең алдымен жас, тәуелсіз мемлекетіміздің егеменділігін, саяси тұрақтылығын, ішкі бірлігін сақтау болып табылады.2014 жылы Қоғамның барлық  ЕТҰ - да «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес міндетті мерзімді медициналық тексеру жүргізілді.Медициналық тексеру жүргізудің негізгі мақсаттары денаулықты қалыптастыру мен нығайтуға бағытталған уақтылы медициналық тексеруді қамтамасыз ету, ауруларды, оның ішінде кәсіби ауруларды, өндірістегі улануды және оқыс оқиғаларды анықтау және олардың таралуын болдырмау. Қоғамның зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін барлық ЕТҰ жұмысшыларына Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес  жұмыс берушінің есебінен арнайы азық-түлік (сүт) беріледі, жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтылығы  белгіленген, еңбекақы мөлшері көтерілді және жыл сайынғы қосымша ақы төленетін еңбек демалысы белгіленген.Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексіне сәйкес Қоғамның ЕТҰ барлық қызметкерлері арнайы киіммен және жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасызетілген. 
      Алайда Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2008 жылғы   10 шілдедегі № 169 бұйрығымен бекітілген жұмыс берушінің есебінен арнайы киім мен басқа да ЖҚҚ берудің салалық нормаларында электр энергетикасы саласының бірқатар мамандықтары ескерілмеген. Осыған байланысты «Алматы электр станциялары» АҚ еңбек қауіпсіздігі және қорғау қызметінің мамандары ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Республикалық ғылыми-зерттеу институтымен бірлесе республикалық салалық нормаларға қосымшалар енгізу бойынша жұмыс жүргізді.

  Қоғамның ЕТҰ өндірістік жарақаттануды төмендету жөніндегі  іс-шараларының маңызды құрамы  жұмысшыларды еңбектің қауіпсіз тәсілдеріне оқыту болып табылады. Қоғамның ЕТҰ-да  еңбек қауіпсіздігі және қорғау, өнеркәсіптік және өрт қауіпсіздігі  мәселелерін  оқыту «Азаматтық қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына және Еңбек қауіпсіздігі және   қорғау  мәселелері бойынша қызметкерлерді оқыту, нұсқама жүргізу және олардың білімін тексеру ережесіне сәйкес жүзеге асырылады. Сонымен қатар «Богатырь Көмір» ЖШС, «Алматы электр станциялары» АҚ және «Екібастұз МАЭС-2 станциясы» АҚ оқу- курстық комбинаттар бар, ал  «Алатау Жарық Компаниясы» АҚ- да   6 оқу-жаттығулық  полигон бар. Қоғамның басқа ЕТҰ-да жұмысшыларды еңбекті қорғау және өнеркәсіптік және өрт қауіпсіздігіне оқыту үшін мамандандырылған ұйымдармен шартқа отырады.Өндірістік жарақаттануды төмендету мақсатында Қоғамның ЕТҰ басқармалары, еңбек қорғау қызметтері мен бөлімдері құрылымдық бөлімшелердегі еңбек қорғау,  қауіпсіздік техникасының және  энергия жабдықтарын пайдаланудың жай-күйлерін, нарядтық рұқсат бойынша жұмыс істейтін бригадалардың жұмыс орындарын үнемі тексереді.   Кешенді тексерулер нәтижелері бойынша актілер–2014-2015жылдары орындау мерзімімен анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралармен бірге ұйғарым беріледі,энергия объектілерінде ай сайын Техника қауіпсіздігі күні өткізіледіжәне еңбек қорғау, қауіпсіздік техникасының жай-күйін жақсартуға және өрт қауіпсіздігін арттыруға бағытталған қорытынды бұйрықтар шығарылады[1].

 

3. Негізгі ережелерді іске асырудағы  ҚР ТЖМ - нің рөлі 

     Төтенше жағдайлардың  пайда болуының жалпы әлемдік  заңдылықтарынан Қазақстанда шет  қалмайды. Республика табиғатының  әр түрлі жағдайлары табиғи  апаттардың болу қаупін туғызады, мысалы: сел, сырғыма және қар  көшкіні, температураның күрт төмендеуі, құрғақшылық, су басу, өзен арналарының және Каспий теңізі жағалауларының су басуы, орман және дала өрттері. Жер сілкінісі кезінде қирау мүмкіндігі бар аймақтарға Алматы қаласы, Алматы обылысы, Шығыс Қазақстан обылысы, Жамбыл обылысы мен Оңтүстік Қазақстан обылыстарының аумақтары жатады.

       ҚР - ның заңдарымен сәйкес экологиялық жағдайлардың күрт төмендеуі, зілзала нәубеті және тағы басқа табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, індет және эпизоотиялар ұлттық қауіпсіздікке келетін қатерге жатқызылады.

Басқа міндеті халықты қорғау болып табылатын алғашқы ұйым ретінде, 1932 жылы 4 қазанда ЖӘШҚҚ пен әуе шабуылына қарсы қорғанысы құрылды.                

1961 жылы шілде айында ЖӘШҚҚ  ұйымы АҚ болып өзгертілді. Барлық құрылымдарда АӨ штабтары құрылды. Қазіргі күнге дейін АҚ штабтары нысандарда ғана сақталған.

       ҚР Үкіметінің 1997 жылдың 28 тамызындағы № 1298 Қаулысымен ТЖ - ның алдын алу және жою жөніндегі Мемлекеттік жүйесі құрылды (ТЖМЖ).

       Төтенше жағдайды  ескерту мен жою жөніндегі  мемлекеттік жүйесі (ТЖМЖ) бейбіт  және соғыс уақытында төтенше  жағдайдың алдын алу,пайда болған  жағдайда зардаптарын жою (адамдардың  өмірі мен денсаулығына төнген  қауіпті жоюға бағытталған құтқару, авариялық - қалпына келтіру және  басқа да шұғыл жұмыстарын  жүргізу, халықтың тіршілігін қамтамасыз  ету жүйесін қалпына келтіру, Төтенше жағдай нітижиесінен зардап шеккенднердің аумақтары мен нысандарын қалпына келтіру ТЖМЖ құзырына кірмейді ), халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоршаған табиғи ортаны қорғау мен шаруашылық нысандарының шығынын азайту үшін тағайындалған.

Төтенше жағдайды ескерту мен жоюдың Мемлекеттік жүйесінің (ТЖМЖ) негізгі міндеттері:

        - бейбіт соғыс  уақытында ТЖ пайда болуы кезінде  қоршаған табиғи ортаны, адамдардың  өмірі мен денсаулығын, мәдени  және материялдық құндылықтарды  қорғау, төтенше жағдайды ескерту  мен жою саласында бірегей  мемлекеттік саясатты жүргізу;

        -халықты, аумақты қорғау, экологиялық қауісіздікті қамтамасыз ету бойынша ұйымдастырушылық, экономикалық және құқықтық шаралар жүйесін құру;

        - авария, апат, зілзала мен эколгиялық апаттар, эпидемия,иэпизоотия, эпифитотия пайда  болған кезде ТЖ алдын алуға, адам мен әлеуметтік салалар  қызметінің тұрақтылығын көтеруге  бағытталған, мемлекеттік салалар  қызметінің тұрақтылығын көтеруге  бағытталған, мемлекеттік арнаулы  және ғылыми - техникалық бағдарламаларды  әзірлеу мен орындауды әзірлеу;

        -ТЖ әс-әрекетіне, оларды жою бойынша жұмыстар  жүргізуге органдар мен басқару  пунктерін, байланыс жүйесі мен  хабарландыруды, ТЖМЖ күштері мен  құралдарының жоғарғы дайындығын  қамтамасыз ету.

       - ТЖ -дың әлеуметтік-экономикалық  салдарын бағалау мен болжау;

       - ТЖМЖ  мамандарының  біліктілігін арттыру және даярлау, ТЖ іс-әрекетіне халықты даярлау  мен оқыту;

       - ТЖ - ды ескерту  мен жою саласында халықаралық  ынтымақтастықты жүзеге асыру, авариялар, апаттар мен зілзала салдарын  жоюға шетел мемлекеттеріне көмек  көрсету болып табылады;

       Төтенше жағдайды  ескерту мен жоюдың Мемлекттік  жүйесі аумақтық, қызметтік, салалық  (нысандық) жүйеден тұрады және екі дәрежесі бар: жергілікті және республикалық (мемлекеттік). ТЖМЖ басшылығы іске асырады:республикалық (мемлекеттік) дәрежеде: