Дүниежүзілік сауда ұйымы

Солтүстікамерикалық еркін сауда зонасы Еркін сауда келісімі (ФТА) бойынша пайда болды, Канадамен инициирленді және АҚШ пен Канада арасында 1989 жылдың 1 қаңтарында күшіне енді. 1990 жылдың маусым айында Мексика оны кеңейту туралы ұсыныс жасады. Үшжақты келісімдер 1990 жылдың тамыз айында 1994 жылдың 1 қаңтарында Солтүстікамерикалық сауда келісімінің (НАФТА) күшіне енуімен аяқталды. Осылай, әлемде 368 млн. адамнан және сатып алу қабілетінен тұратын көлемі бойынша екінші нарық пайда болды, оның сатып алу қабілеті Еуропалық экономикалық кеңістікпен (ЕВР) тең келді.

МЕРКОЗУР сексенінші жылдардағы Аргентина мен Бразилияның тығыз ынтымақтастыққа ұмтылуынан пайда болды. 1990 жылдың 6 шілдесінде екі елдің президенттері Жалпы нарық құру туралы актіге қол қойды. Ол күшіне 1995 жылдың 1 қаңтарында ену керек болатын. 1991 жылдың 26 наурызында осы интеграциялық процесске Парагвай мен Уругвай қосылды. Келісім оңтүстіктің Жалпы нарығы үшін (180 млн. адамдай) 1994 жылдың 31 желтоқсанында кедендерді ликвидациялау және тарифтік емес сауда шектеулері арқылы тауарлар мен қызметтердің еркін айналымын, ал бір жылдан соң капитал айналымының либерализациясын жұмыскерлердің жұмыс орнын еркін таңдау мүмкіндігімен бірге қарастырды. Келісім бойынша жалпы сыртқы кеден құрылып, жалпы сауда саясаты жүргізілуі керек. Келісімді жүзеге асыру мақсатында Жалпы нарық Кеңесінің басқарушы мүшесі және Жалпы нарық тобының атқарушы мүшесі құрылды. 11 техникалық жұмысшылар топтары және Монтевидеода орналасқан басқарушы секретариаты бар. Келісімнің атаққұмар мақсаттары жартылай тек 1994 жылдың аяғында ғана орындалды. Шындығында, 1995 жылдың 1 қаңтарында Жалпы нарық әлі құрылған жоқ болатын, тек толық жетілмеген көптеген шектеулері мен қосымша келісімдері бар кедендік одақ болды.

Колониализм дәуірінің аяқталуымен БҰҰ-ның Генералды Ассамблеясында дамушы елдердің саны айтарлықтай өсті. Бірақ олардың ГАТТ-қа әсер етуі шамалы болды, себебі үшінші әлем елдері (66) Шығыстық блок елдерімен одақтасып әлемдік сауданың социалистік бағыттары бойынша жаңа ретін құруды талап етті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Әлемдік шарушылықтың түпнегізі – бизнесте. Себебі, кез келген мемлекет сауда қатынастарын жоққа шығара алмайды. Осы жолда әр мемлекет түрлі мемлекеттік реформаларды бастан кешіп, дамудың даңғыл жолын іздейді. 21 ғасырда адамзат тиыннан теңге құрау арқылы ақшаны өмір философиясына айналдырып отыр. Сондықтан да әр мемлекет халықаралық дәрежеде сауда-саттық жасап, капитал айналымын жасап, капитал айналымын жандандыруда. Әрине, бұл экономикалық механизмде Батыс мемлекеттері алда келеді, өйткені, олар үшін әлемнің кез келген елінің есігі ашық. 

ДСҰ қызметінің көрсетілген мақсаттары елдер осы ұйымда болудан алатын пайданы білдіреді. Іс жүзінде өзара саудада баждарды және өзге де шектеулерді қысқарту сатушылардың сатып алушыларға өз тауарлары мен қызметтерін арзанға сатуға мүмкіндік береді, осылайша ДСҰ-ға қатысатын елдердің әл-ауқаты жақсарады. Тауарлар және қызметтермен қоса ДСҰ ережелері осы ұйымға кіретін мемлекеттердің бір-бірінің аумағына инвестициялардың өзара жетуін жеңілдетуге де қатысты.

ДСҰ-ның кез-келген мүше елі барлық кеңестерге, комитеттерге және т.б., Дауларды шешу жөніндегі органға кіретін Апелляциялар жөніндегі орган мен Дауларды шешу жөніндегі жұмыс тобы, сондай-ақ қатысушылар саны шектеулі келісімдер жөніндегі комитеттерден басқасы қатыса алады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1 Қазақ энцклопедиясы

2 http://referatkaz.kz/дүниежүзілік-сауда-ұйымы-құрылымы-ме/

3 Елемесев Р.Е. Халықаралық  экономикалық қатынастар: оқу құралы. Алматы.

4 Жігер Батілесов «Экономикалық  дипломатия – заман талабы»

5 Мамыров “Халықарылық  экономикалық қатынастар” –  Алматы, 2002 жыл.

6 Қазақстан Республикасының  статистика жөніндегі агенттігі. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық  дамуы. 2004 жылдың қаңтар-шілдесі. №7, А:2004.-51-58 бет, 285-286 бет.