Cаясаттану ғылымың тарихы

Қазақстан Республикасының білім беру министрлігі

Шәкәрім атындағы мемлекеттік университет

 

 

 

 

 

 

 

СРС №1

 

Тақырыбы: Cаясаттану ғылымың тарихы

 

 

 

Орындаған: Сейлханқызы С.

Группа: ОП - 413

Тексерген: Татиев Е. Е.

 

 

 

 

 

 

 

Семей қаласы, 2015 жыл

Мазмұны

Кіріспе

1. Саясаттану тарихы
2. Оқу пәні ретінде саяси ғылым тарихы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

Бүгінгі күні саясаттану ғылымына жалпы анықтау әлі де жоқ. Зерттеушілер бұл мәселелерді тәуелсіз ғылыми пән ретінде таңдау үшін өлшемдер ауқымын қамтиды, шекаралардың бағалауын және саясаттану мазмұнының өзара ерекшелейді.

Кез келген ғылыми пән оқшауланады: бірінші бірге оның тергеу тақырыбын құрайды, мәселелер мен проблемалар, барлық спектрін айқындауды қамтиды. Ол пәннің мақсаттары мен міндеттерін тұжырымдау басқа да әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар, оның айырмашылығы және осы пәндер жүйесінде өзінің нақты орны маңызды. Бұл көп немесе аз, сондай-ақ анықталған әдістемелік принциптерін, олардың материалдарды жүйелеу және талдау әдістері мен техникасын өз арсеналдан, сондай-ақ тұжырымдамалық және категориялық аппараты кез келген ғылыми тәртіпті қамтамасыз ету мүмкін емес.

Бұл әрекетті орындау, өз кезегінде «саяси», «бейбітшілік саясат», «саяси сала» және т.б. ұғымын нақтылау қажет. Ал үлкен дәрежеде бұл проблема олардың және адам өмір сүруінің басқа қосалқы жүйелері арасындағы шекараларын оқшаулау мәселесі ретінде көрсетілген. Қоғамның сипаты мен түріне сұраққа жауап жоқ, себебі саяси анықтау мүмкін емес.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Саясаттану тарихы

Осы және басқа да сұрақтарға жауапты көптеген зерттеушілер ежелгі рухани мұрасын өзіне назар аударды. Ал шын мәнінде әлемдегі саяси алысуға ежелгі көрнекті ойшылдар Платон, Аристотель сияқты үлкен қызығушылық танытты. Олар және олардың ізбасарлары мен негіздерін қарсыластары жұмыстары туларының атауларымен жазылған: «Саясат», «мемлекет», «Заңдар», «Республика».

Дегенмен, мәселе бір олардың арасындағы сабақтастық, генетикалық байланысты болуын жоққа шығара алмаймыз, тіпті сөздің дұрыс мағынада саяси және басқа да ілімдерді және өткен саясаттану идеялар шатастыруға болмайды. Немесе өзге де нысанда бірінші мемлекеттің келуімен туындаған болса, саясаттану азаматтық қоғам мен саяси демократия құруға дамыды. Тәуелсіз ғылыми және білім беру пәндері ретінде саясаттану қалыптастыру бүкіл адамзат қоғамының, жаңа және дамушы әңгімелер кезеңімен сәйкес келеді, экономикалық, әлеуметтік және мәдени кіші саяси бөлу саяси саладағы оқшаулау нәтижесінде мүмкін болды.

ХІХ ғасырдың саясаттану соңына XVIII ортасына жуық біртіндеп күрделі әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар оқшауланған уақыт. Бұл орта ғасырлардың соңында әртараптандыру және тұрақты қалыптастыру, одан әрі нарықтық экономиканы дамыту, азаматтық қоғам мен саяси демократияны жедел пайда базалық процесін бастау үшін үлес қосты.

Бұл процестің бірі нәтижесі әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси құбылыстар, процестер, мекемелер, қарым-қатынас және бүкіл ауқымын зерттеуге әзірленген ғылыми-зерттеу жұмыстарының тәуелсіз салалар әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдардың бөлу болды. Осы тұрғыдан негізгі маңызы мемлекет және үкімет шығу тегі, сипаты мен мақсатына сияқты ірі мәселелер өсіп қызығушылық болды; нарықтық экономика арасындағы қарым-қатынас, азаматтық қоғам және саяси әлемнің мәні мен сипаты; шіркеу мен мемлекет арасындағы қарым-қатынас; танымал егемендігі, адам құқықтары мен бостандықтары; басқару нысанын және одан да көп.

XIX ғасырдың ортасында  атақты француз мемлекетінің  қайраткері, тарихшы Алекс де  Токвиль, осы үрдістерді және  процестерді қорытындылай келе, «Жаңа әлемдегі жаңа саяси  ғылым» жасау қажеттігі туралы  қорытындыға келді. Саяси партиялар, парламенттік жүйесі, билікті бөлу, сайлау жүйесі және т.б. - оның  ең маңызды институттарымен сөздің  қазіргі заманғы мағынасында  одан әрі аражігін ажырату  және саяси әлемнің санкциясымен  саясаттану анық әлеуметтану, саяси  экономика, тарих, құқық бүйрек болып  табылады.

Саяси өз нысанасына дербес ғылыми пән ретінде ғылым, әдістеме, зерттеу әдістері біртіндеп қорытынды институттарының процесін жылдамдатады. Бұл процесс ХХ ғасырдың басында және ХХ соңында түсті. Сайып келгенде, адамзат қоғамының тәуелсіз ішкі жүйесі ретінде анықталды, бұл саяси бейбітшілік осы кезеңде болды. Ол бірге оның түрлі нысандары қазіргі заманғы саяси жүйені құрады ең маңызды институттары, өнеркәсібі дамыған елдердің көпшілігінде қалыптастыру және бекіту жатуы осы кезең болып табылады. Бұл атап айтқанда Парламент бекіткен өкілеттіктерді нақты бөлу, атқарушы және тәуелсіз институттар, саяси партиялар мен партиялық жүйелер, сайлау жүйесі мен мемлекеттік қызмет ретінде үкіметінің сот салалары бойынша.

Батыс Еуропаның жетекші елдері, әсіресе, Германия, Ұлыбритания, Франция және АҚШ, ал кейінірек Ресейде саяси зерттеулер ұлттық мектебін қалыптастырды. Осы саладағы негізгі рөл Вебер, Карл Шмидт  Германияда атқарды, Э. Бутл и, А. Эрсан, А. Мишель, Л. Дюги Францияда, Г. Ласки, Ч. Мэннинг, У. Робсон. Г. Файнер Ұлыбританияда, Ф. Либер, Дж. Берджес, А. Бентли Америка Құрама Штаттарында.

Кем емес маңызды зерттеу субъектілерінің жаңа тақырыпты құру тұрғысынан тұжырымдамалық және категориялық аппараты Мишель А. жұмыстары «Мемлекет идеясы» (1896), «демократия саяси ілім» (1901), оның әдістемелік принциптері мен әдістерін дамыту болды. Дюги «Конституциялық құқықтар. Мемлекет жалпы теориясы (1908)», Дж.Берджес «Саясаттану және салыстырмалы конституциялық құқық (1890)», М.Я. Островскийдің «Демократия және саяси партиялар» (француз, 1898 жылы екі том),осындай Макс Вебердің «Ықылас ретінде саясат» (1919) саяси және әлеуметтік жұмысы.

Саясаттану негізгі мәселелерін дамытудағы маңызды рөлі XIX ғасырдың ортасында саяси ғылым журналдар шығара бастады. Америка Құрама Штаттарында, содан кейін бірқатар еуропалық елдерде бастапқыда. АҚШ-та 1886 жылдан бастап «Америка саяси және әлеуметтік ғылымдар академиясының шежіресі» журналы және «Американдық саяси ғылымдары» 1939 жылы «Саяси зерттеулер журналы» негізделген 1906 жылы «Саяси зерттеулер журналы» шығарыла басталды.

1903 жылы Америка саясаттану  қауымдастығы құрылды, Америка Құрама  Штаттары, көптеген ұқсас ассоциациялар  басталғанының, ал кейінірек, негізінен  Еуропадағы Екінші дүниежүзілік  соғыстан кейін. Бірте-бірте, саясаттану  сияқты Колумбия, Джонс Хопкинс, Оксфорд, Кембридж, Манчестер, Сорбонна  және т.б. Батыс елдерінде университеттер  жетекші оқыту енгізілді.

Ресейде саясаттану қалыптастыру батыс елдерімен салыстырғанда кейбір кешігіп келді. Бұл процесс айтарлықтай Ұлы реформалар XIX ғасырдың 60-70  берушінің кейін тездетіледі. Бұлардан басқа, бұл реформалар және құқық, конституционализмнің, мемлекеттік құрылыстың тарихы, проблемаларына орыс әлеуметтік ғалымдардың қызығушылығын ынталандыру, азаматтық қоғам мен заң үстемдігі құру ықпалы бастады. Осы саладағы маңызды рөл атқарды Чичерина Б.Н., П.И. Новгородцев.

Саясаттану біртіндеп жекелеген бөлімдерде қалыптасты: саяси әлеуметтану, олардың құрылтайшылары М. Вебер, Р. Михельс, А. Бентли, Островский және басқалар.

Саясаттану (Gr Πολιτικός -. Қоғамдық, грек Πολίτης бастап -. Азаматтың, содан кейін грек Πόλις бастап -. Қаланың, ежелгі грек Λόγος -. Сөзін үйретті), немесе саяси ғылым - саясат туралы ғылым, яғни өмірдің ерекше саласы болып табылады қоғамның қоғамдық-саяси ұйым электр қатынастар орнаттық, оның іс-қимыл, адамдар, қоғам мен мемлекет арасындағы қарым-қатынасты қоғамның жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін арналған саяси институттар, принциптері, ережелер, байланысты адамдар.

Саясаттану даму тарихы үш кезеңге бөлуге болады:

1. Философиялық. Онда ежелгі әлемде. Ол ХІХ ғасырдың ортасына дейін жалғасуда. Аристотель - саяси ғылымның негізін қалаушы Цицерон, сондай-ақ белгілі спикері, сондай-ақ осы ғылымның дамуына көп жасады; Платон; Никколо Макиавелли - қазіргі саяси ғылымның негізін қалаушы болып саналады Флоренция (XVI ғасыр) өмір сүрген итальяндық ғалым, алғашқы тәуелсіз ғылым ретінде енгізілді саяси ғылым.
2. Эмпирикалық. ХІХ ғасырдың орта. - 1945. Ол саяси ғылыми-зерттеу әдістерін зерттеу басталады. Оның дамуына үлкен әсер әлеуметтану бар. Марксизм қозғалыс бар. 1920-30 жылы саяси ғылымның орталығы АҚШ айналды. Бұл мектептерде саясаттану оқыту басталады.
3. Рефлексия. 1945 - осы күнге дейін жалғасуда. 1948 жылы, ол саясаттану мәселелері қаралды саясаттанушылар, халықаралық симпозиум шақырылады ЮНЕСКО қамқорлығымен, пәндік, саясаттану мәселенің нысанды анықталды. Барлық елдер жоғары оқу орындарында оқуға осы ғылым енгізу үшін ұсынылды.

Еңбектері:

• «Саясат» Аристотель, «мемлекет» Платон, Цицерон, «Құдай қаласы» Аврелий Августин - саяси ой көне аман жұмыстары. Өзін-өзі маңыздылығы Ежелгі Шығыс саяси ой.
• Орта ғасыр: Фома Аквинский және Саламанка мектептен оның ізбасарлары.
• Ренессанс: Макиавелли ның «ханзада», «Livy алғашқы он жылдығына Дискурс» - Құдайдың еркімен мәселе ретінде саясатын қарап бас тарту, толық адам құбылыс ретінде қарастырылады монархтар қуаты, сондықтан Макиавелли әлі төтенше саяси цинизма мысалы ретінде көптеген қабылданады тапсырыс.
• Жаңа уақыт: Спиноза, «теологиялық-саяси трактат»; Гоббс, «Левиафан»; Локк, «Үкімет екі еңбектері». ағарту (Монтескью, Вольтер, Руссо) шығармалары, утопиялық социалистер (Оуэн, Фурье, Saint-Simon).
• XIX ғасыр:. Маркс, Вебер және Спенсер әлеуметтік ұғымдар.
• Жиырмасыншы ғасыр:. Popper, «Ашық қоғам және оның жаулары»; тоталитарлық саясаттану (Гитлер мен Каддафидің саяси шығармалары, «тарихи материализм»); Рим клубының материалдары.

Оқу пәні ретінде, саясат XIV ғасырдың соңына бері Еуропалық жоғары оқу орындарының оқу жоспарларына енгізілді. Бастапқыда, ол зерттеу «Саясат» Аристотель оқыту дейін қысқартылды.

Оқыту саясатындағы сапалық өзгерісі, негізінен әлеуметтану дамыту және позитивизма әдістемесіне, XIX ғасырдың екінші жартысында орын алған. Еуропа және Солтүстік Америка университеттер бөлімі және саясаттану тіпті бөлімі болды. 1857 жылы бірінші Колумбия университетінің (АҚШ, 1857) тарих және саясаттану кафедрасы ашылды. Сондай-ақ, олар Мадрид (Испания, 1861) қаласында Моральдық және саяси ғылымдарының академиясы, Парижде саяси ғылымдарының Тегін мектебі (Франция, 1871), Колумбия саясаттану мектебін (АҚШ, 1880), Берлинде Компания gosudarstvovedeniya (Германия, 1883), Лондон ашылды экономика және саяси ғылымдар (Ұлыбритания, 1895) мектебі.

Саяси білім беруді дамытуда маңызды роль атқарады ЮНЕСКО қамқорлығымен 1948 жылы өткізген, саяси ғылымдар бойынша халықаралық симпозиум атқарды. Бұл термин «саяси ғылым» ұсынылған және жоғары білім беру жүйесіндегі пәннің оқыту енгізу үшін ұсыныстар әзірледі, содан кейін болды.

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Гаджиев К. С. Политическая Наука. Ч. 1. — М.: Межд. Отн., 1994.
2. Глущенко В. В. Политология: системно-управленческий подход.-М.: ИП Глущенко В. В., 2008.
3. Ильин В. В. Политология: учебник для вузов. — 4-е издание, исправленное и дополненное. — М.: Книжный дом Университет (КДУ), 2001. — 716 с. — ISBN 5-8013-0132-1.